THE ROLE OF EU CITIZENSHIP WITHIN EUROPEAN INTEGRATION

Yıl 2012, Cilt: 32 Sayı: 2, 39 - 72, 15.12.2013

ULAŞ Gündüzler

Öz

As a supranational organization, European Union exercises certain competences granted

to it by member states and enacts rules that bind both member states and their citizens.

Even though the influence of European Parliament on the EU’s decision making has creased significantly, it is thought that increased influence of European Parliament will

not be sufficient to remove the democratic deficit in European Union. Because, European

Parliament is thought not to represent a European People but the peoples of member states.

The creation of EU citizenship with the Maastricht Treaty led some authors to believe that

it could create a European Political Community that could remove the democratic deficit.

Some considered it as an example of postnational citizenship that was put forward as an

alternative to nation state citizenship. However, as EU citizenship cannot replace and is

additional to member states citizenships, it cannot fulfill its expected role in its full sense.

Despite its dependence on member state citizenship, verdicts of European Court of Justice

proved that EU citizenship grants rights that can be exercised by all citizens in full equality.

Also verdicts of ECJ, enabled the citizens to claim those rights based on residence criteria

instead of national citizenship. Even though emergence of those rights may not remove the

exclusionary element of national citizenships fully, they are capable of strengthening the

solidarity among the EU citizens and therefore creating some sense of belonging to EU

that stands with the sense of belonging to member states.

Anahtar Kelimeler

Citizenship, Postnational, Equality, Residence

AB VATANDAŞLIĞININ AVRUPA BÜTÜNLEŞMESİNDEKİ YERİ

Öz

Ulusüstü bir örgüt olarak kurulan Avrupa Birliği, üye devletlerin egemenliklerinden

kaynaklanan bazı yetkilerini kullanmak suretiyle, hem üye devletleri hem de onların

vatandaşlarını bağlayan kurallar koyabilmektedir. Avrupa Parlamentosu’nun, AB düzeyinde

kural koyma sürecine etkin bir şekilde dahil olması, Avrupa’da demokrasi açığını

kapatmaya yetmemektedir. Birçok yazar, bunun sebebinin, Avrupa Parlementosu üyelerinin

tek bir Avrupa halkını temsil etmemesi olduğunu savunmuştur. Maastricht Antlaşması ile

yaratılan AB vatandaşlığının, Avrupalı siyasi bir toplum yaratabileceği ve demokrasi açığına

çare olabileceği düşünülmüştür. Ulus devlet vatandaşlığına alternatif olan ulusötesi

vatandaşlığın en iyi örneklerinden biri olacağı düşünülen AB vatandaşlığının, üye devlet

vatandaşlıklarını ortadan kaldırmaması, üye devlet vatandaşlığına bağlı bir statü olması,

bu beklentileri karşılamasını zorlaştırmaktadır. Buna karşın, Adalet Divanı kararları, AB

vatandaşlığının üye devlet vatandaşlarının tamamı için tam bir eşitlik içerisinde yararlanabilecekleri

haklar yarattığını, bu hakların üye devlet vatandaşlığı esasına göre değil,

ikametgâh esasına göre kullanıldığını ortaya koymuştur. AB vatandaşlığına dayanan bu

haklar, ulus devlet vatandaşlığının dışlayıcı unsurunu tam olarak ortadan kaldırmasa da,

Avrupa halkları arasında daha sıkı bir dayanışma yaratarak, üye devletlere olan aidiyete

ek olarak, AB’ye aidiyet de yaratabilme potansiyelini barındırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Vatandaşlık, Ulusötesi, Eşitlik, İkamet

Kaynakça

• Kitaplar
• AĞAOĞLULARI, Mehmet Ali ve KÖKER, Levent; İmparatorluktan Tanrı Devletine, 4. Bası, Ankara, 2001.
• ARNUL, Anthony, DASHWOOD, Alan, DOUGAN, Michael, ROSS, Malcolm, SPAVENTA, Elenor ve WYATT, Derrick; Wyatt & Dashwood’s European Union Law, 5. Bası, Londra, 2006.
• BARNARD, Catherine; The Substantive Law of EU the Four Freedoms, 1. Bası, New York, 2004.
• CHALMERS, Damien, DAVIES, Gareth ve MONTI, Giorgi; European Union Law, 2. Bası, New York, 2010
• HEATER, Derek; Yurttaşlığın Kısa Tarihi, Ankara, 2007, Çeviren: Meral DELIKARA ÜST.
• LENAERTS, Koen ve NUFFEL, Piet Van; European Union Law, 3. Bası, Londra, 2001.
• KARLUK, S. Rıdvan; Avrupa Birliği ve Türkiye, 8. Bası, İstanbul, 2005.
• OSMANAĞAOĞLU, Cihan; Tanzimat Dönemi İtibarıyla Osmanlı Tâbiiyetinin (Vatandaşlığının) Gelişimi, İstanbul, 2004.
• ÜSTEL, Füsun; Yurttaşlık ve Demokrasi, Ankara, 1999.
• Makaleler
• BELLAMY, Richard; Evaluating Union Citizenship: Belonging, Rights and Participation Within The EU, Citizenship Studies, Cilt 12, Sayı 6, 2008, s. 597-611.
• BESSON, Samantha ve UTZINGER, Andre; Toward European Citizenship, Journal of Social Philosophy, Cilt 39, Sayı 2, 2008, s.185-208.
• DELANTY, Gerard; European Citizenship: A Critical Assessment, Citizenship Studies, Cilt 11, Sayı 1, 2007, s.63-72.
• GÖZTEPE, Ece; Yurttaşlığın Kamusal ve Ulusüstü Boyutu: Avrupa Yurttaşlığı ve “Göçmen Forumu” Örnekleri, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 52, Sayı 4, s.229-248.
• GÜNDOĞDU, Yeşim; Avrupa Birliği Yurttaşlığı Avrupa Kimliği Sorununa Çözüm Oluşturabilir mi?, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, 2004, s.11-26.
• HABERMAS, Jürgen; Avrupa’nın Neden Bir Anayasaya İhtiyacı Var?, New Left Review, 2001/-Türkiye Seçkisi, Çeviren: Kemal Sarısözen, s. 3-32. IVIC, Sanja; EU citizenship as a Mental Construct: Reconstruction of Postnational Model of Citizenship, European Review, Cilt 20, Sayı 3, 2012, s. 419-437.
• KOSTAKOPOULOU, Dora; European Union Citizenship: Writing The Future, s.3-4 http://aei.pitt.edu/7943/1/kostakopoulou-d-10b.pdf (son ziyaret tarihi 15 Ağustos 2012)
• MAAS, Willem; Migrants, States, and EU Citizenship’s Unfulfilled Promise, Citizenship Studies, Cilt 12, Sayı 6, 2008, s.583-596.
• SHALL, Carly Elizabeth; Is The Problem of European Citizenship a Problem of Social Citizenship? Social Policy, Federalism, and Democracy in the EU and United States, Sociological Inquiry, Cilt 82, Sayı 1, 2012, s. 123-144.
• SHAW, Jo; EU Citizenship and Political Rights in an Evolving European Union, Fordham Law Review. Cilt 75, 2006-2007, s. 2549-2578.
• WHITE, Robin C. A.; Free Movement, Equal Treatment, and Citizenship of The Union, The International and Comparative Law Quarterly, Cilt 54, Sayı 4, 2005, s. 885-905.
• Adalet Divanı Kararları
• Case C-369/90 Micheletti [1992] ECR I-4329.
• Case C-184/99 Grzelczyk, [2001] ECR I-6193.
• Case C-192/99 Kaur [2001] ECR I-1237.
• Case C-224/98 D’hoop [2002] ECR I-6191.
• Case C-413/99 Baumbast (2002) ECR I-7091.
• Case C-200/02 Zhu ve Chen [2004] ECR I- 09925.
• Case C-456/02 Trojani [2004] ECR I-7573.
• Case C-256/11 Dereci and Others, 15 Kasım 2011 (ECR I numarası henüz mevcut değildir).
• Avrupa Birliği Direktifleri
• Direktif 2004/38 [2004] OJ L158/77.