TOPLUMSAL OLAYLARA MÜDAHALEDE BİBER GAZI KULLANILMASININ AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ'NE UYGUNLUĞU=THE COMPATIBILITY OF SUPPRESSING PUBLIC DEMONSTRATIONS BY THE METHOD OF PEPPER SPRAYING WITH THE EUROPEAN CONVENTION ON HUMAN RIGHTS

Yıl 2012, Cilt: 32 Sayı: 1, 51 - 69, 18.02.2013

İzzet Ertan

Öz

Biber gazı, özellikle son on yılda kolluk görevlileri tarafından toplumsal olaylara müdahalede sıklıkla başvurulan bir araç haline gelmiştir. Biber gazı kullanımındaki artış çok sayıda ülkenin yanı sıra Türkiye'de de gözlemlenmektedir. Özellikle polis tarafından toplantı ve gösteri yürüyüşlerine müdahalede yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Bu çalışmada kolluk görevlilerinin güç kullanma araçlarından biri olarak biber gazı kullanımı, ulusalüstü insan hakları hukukunun normatif ve içtihadi standartları çerçevesinde ele alınmaktadır. Kolluğun bu standartlara aykırı şekilde biber gazı kullanması işkence ve kötü muamele yasağı ihlalini sonuçlama potansiyeli taşımaktadır. Bu bağlamda kolluğun biber gazına başvurması; gereklilik, orantılılık, üçüncü kişilerin zarar görmesinin önlenmesi, ortaya çıkabilecek sağlık sorunlarına karşı tıbbi müdahale imkanı sağlanması gibi ilkelere tabidir.

Anahtar Kelimeler: Biber gazı, güç kullanma, orantılılık, toplantı ve gösteri yürüyüşü, kötü muamele yasağı

Abstract

Pepper spray has become an instrument widely used by law enforcement officers while dispersing demonstrations, especially in the last decade. This fact can be observed in a number of countries including Turkey. Police forces resort to pepper spray intensively in the case of intervention to demonstrations. This article deals with the use of pepper spray as an instrument of force by law enforcement officers in the context of normative and jurisprudential standards of supranational human rights law. The use of pepper spray in contradiction with these standards may potentially amount to the breach of prohibition of torture and ill-treatment. In this context the use of pepper spray by law enforcement officers is subject to these principles: Necessity, proportionality, prevention of injuring third parties, provision of medical assistance in the case of the potential health problems.

Keywords: Pepper spray, use of force, proportionality, demonstrations, prohibition of ill-treatment

Anahtar Kelimeler

Biber gazı, güç kullanma, orantılılık, toplantı ve gösteri yürüyüşü, kötü muamele yasağı

THE COMPATIBILITY OF SUPPRESSING PUBLIC DEMONSTRATIONS BY THE METHOD OF PEPPER SPRAYING WITH THE EUROPEAN CONVENTION ON HUMAN RIGHTS

Öz

Pepper spray has become an instrument widely used by law enforcement officers
while dispersing demonstrations, especially in the last decade. This fact
can be observed in a number of countries including Turkey. Police forces resort to pepper spray intensively in the case of intervention to demonstrations. This
article deals with the use of pepper spray as an instrument of force by law enforcement
officers in the context of normative and jurisprudential standards of
supranational human rights law. The use of pepper spray in contradiction with
these standards may potentially amount to the breach of prohibition of torture
and ill-treatment. In this context the use of pepper spray by law enforcement
officers is subject to these principles: Necessity, proportionality, prevention of
injuring third parties, provision of medical assistance in the case of the potential
health problems.

Anahtar Kelimeler

Pepper spray, use of force, proportionality, demonstrations, prohibition of ill-treatment

Kaynakça

• ARSLAN ÖNCÜ, Gülay; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde Özel Yaşamın Korunması Hakkı, İstanbul, Beta, 2011.
• GEMALMAZ, H. Burak; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde ve Türk Huku- kunda Çocuğun Bedensel Cezaya Karşı Korunması, İstanbul, Legal, 2005.
• GEMALMAZ, Mehmet Semih; Ulusalüstü İnsan Hakları Hukuku Işığında Av- rupa İnsan Hakları Sözleşmesi (Madde 3/İşkence Yasağı) Analizi, An- kara, Ankara Barosu Yayınları, 2006.
• GEMALMAZ, Mehmet Semih; Ulusalüstü İnsan Hakları Hukuku Belgeleri – II. Cilt/Uluslararası Sistemler, İstanbul, Legal, 2010.
• GEMALMAZ, Mehmet Semih; Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş, İstanbul, Legal, 2010.
• OSMANOĞLU, M. Kerem; Biber Gazının İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri ve Hukuki Statüsü, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 19, Sayı 1, 2011, 65-91.
• TANYAR, Ziya Çağa; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadında Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkı, AÜHFD, C. 60, No. 3, 2011, s. 593-634.
• TRAPP, Ralf; The Chemical Weapons Convention – Multilateral Instrument with a Future, The Chemical Weapons Convention, Ramesh Thakur, Ere Haru (eds.), Hong Kong, United Nations University Press, 2006 s. 15-43.
• VERMEULEN, Ben; Freedom from Torture and Other Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, Theory and Practice of the European Con- vention on Human Rights, Pieter van Dijk, Fried van Hoof, Arjen van Rijn, Leo Zwaak (eds.)Antwerpen – Oxford, Intersentia, 2006, s. 405- 441.
• WHITE, Robin C. A., Clare OVEY; JACOBS, WHITE, and OVEY: The Europe- an Convention on Human Rights, (Fifth edition), United States, Oxford University Press, 2010.