Osmanlı Dönemi Süreli Yayınlarından Bir Örnek: Askerî Cerîde-İ Baytarîyye/Askerî Mecmua-i Baytarîyye (1918-1920)

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 2, 452 - 464, 30.07.2025

Erhan Yüksel

https://doi.org/10.26650/oba.1602948

Öz

Bu çalışmada, 1334-1336 (1918-1920) yılları arasında yayımlanmış olan Askerî Cerîde-i Baytarîyye/Askerî Mecmua-i Baytarîyye adlı derginin veteriner hekimliği tarihi açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın materyalini, derginin Milli Kütüphanedeki “1973 SA 183” demirbaş numarası ile kayıtlı 19 sayısı oluşturmuştur. Askerî Cerîde-i Baytarîyye/Askerî Mecmua-i Baytarîyye’nin ilk sayısı Haziran 1334 (1918) tarihli, son sayısı ise Kânûn-i sânî 1336 (Ocak 1920) tarihli 19 numaralı sayısıdır. Derginin ilk sayısında yer alan “İfâde-i mahsusâ” başlıklı yazıda, derginin çıkarılma amacı, Balkan Savaşı nedeniyle kesintiye uğramış olan Cerîde-i Baytarîyye'nin tekrar yayımlanması ve veteriner hekimliği alanındaki gelişmelerin aktarılması olarak belirtilmiştir. Askerî Ceride-i Baytariyye, ‘Harbiye Nezareti Baytar Müfettiş-i Umûmiliği’ tarafından Matbaai Askeriyye’de aylık periyotla basılmıştır. Derginin adı, Teşrîn-i sânî 1335 (Kasım 1919) tarihli 17’nci sayıdan itibaren Askerî Mecmua-i Baytarîyye olarak değiştirilmiştir. Yayın ömrünü Askerî Mecmua-i Baytarîyye adıyla tamamladığı belirlenen dergide tüberküloz, uyuz, ruam ve kuduz gibi hastalıklar, döneme ilişkin at ve sığır varlığı, hayvan besleme, cerrahi, et muayenesi gibi konuların yanı sıra savaş esnasında hayvanlara uygulanan tedaviler, biyografi, terfi, tayin, kitap tanıtımı ve yurtdışındaki mesleki dergilerden ulaşılan makalelerin çevirileri ile veteriner hekimliği eğitim kurumları hakkındaki bilgilere yer verilmiştir. Bu çalışmada, Askerî Cerîde-i Baytarîyye/Askerî Mecmua-i Baytarîyye adlı derginin yayın süreci ve içeriği ile ilgili bilgiler detaylandırılarak, veteriner hekimliği tarihi ve askeri veteriner hekimliği tarihi bağlamında taşıdığı önem değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Askerî Cerîde-i Baytarîyye/Askerî Mecmua-i Baytarîyye , askeri süreli yayın , veteriner hekimliği tarihi

An Example From Periodial Publications of the Ottoman Era: Askerî Cerîde-i Baytarîyye/ Askerî Mecmua-i Baytarîyye (1918-1920)

Öz

This study aims to evaluate the journal Askerî Cerîde-i Baytarîyye/Askerî Mecmua-i Baytarîyye (Military Newspaper of Veterinary Medicine), published between 1334-1336 (1918-1920), in terms of the history of veterinary medicine. The study material consists of the journal with issue number 19 registered in the National Library with the inventory number “1973 SA 183”. The first issue of Askerî Cerîde-i Baytarîyye/ was published in June 1334 (1918), and the last issue numbered 19 was published in Kânûn-i Sânî 1336 (January 1920). In the article titled “İfâde-i mahsusâ (Special statement)” in the first issue of the journal, the purpose of the journal is stated as the re-publication of Cerîde-i Baytarîyye, which was interrupted due to the Balkan War, and the transmission of developments in the field of veterinary medicine. Askerî Cerîde-i Baytarîyye was published monthly by the ‘General Inspectorate of Veterinary Medicine of the Ministry of War’in the Military Press. The name of the journal was changed to Askerî Mecmua-i Baytarîyye (Military Journal of Veterinary Medicine) as of the 17th issue dated Teşrîn-i sânî 1335 (November 1919). The journal, which was determined to have completed its publication life under the name Askerî Mecmua-i Baytarîyye, included topics such as diseases such as tuberculosis, scabies, glanders and rabies, the existence of horses and cattle during the period, animal nutrition, surgery, meat inspection, as well as treatments applied to animals during war, biographies, promotions, assignments, book reviews, translations of articles obtained from professional journals abroad, and information on veterinary education institutions. In this study, information on the publication process and content of the Askerî Cerîde-i Baytarîyye/Askerî Mecmua-i Baytarîyye journal was detailed, and its importance in the context of the history of veterinary medicine and military veterinary medicine was evaluated.

Anahtar Kelimeler

Askerî Cerîde-i Baytarîyye/Askerî Mecmua-i Baytarîyye , history of veterinary medicine , military periodical

Kaynakça

• “BakteriyoLog-Kimyager-Baytar Binbaşı Osman Nuri Beg.” Askerî Cerîde-i Baytarîyye 19 (1335): 19-24. google scholar
• Etker, Şeref. “Askeri Baytarları Terakki ve Teavün Cemiyet-i Umumisi ve 1908 Nizamnamesi.” Osmanlı Bilimi Araştırmaları 15, 1 (2013):108-115 google scholar
• Fen Şubesi. “Ricâ-i Mahsus.” Askerî Cerîde-i Baytarîyye 1, 14-15 (1335): 15. google scholar
• “İfâde-i Mahsusâ.” Askerî Cerîde-i Baytarîyye 1, 1 (1334): a. google scholar
• “Mühim Bir Eser.” Askerî Cerîde-i Baytarîyye 18 (1335): 17-18 google scholar
• Pehlivanlı, Hamit. “Son Dönem Tarih Araştırmalarında Askerî Gazete ve Süreli Yayınların Yeri.” Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 21, 61 (2005): 243-258 google scholar
• “Ricâ-i mahsus.”Askerî Cerîde-i Baytarîyye 16 (1335): 31. google scholar
• Türkkan, Hakan. “Askerî Mecmua.” Erişim: 22 Kasım 2023. https://canakkalesavaslariansiklopedisi.com/wp-content/uploads/2023/10/ askeri-mecmua-csa.pdf. google scholar
• Yerdoğan, Ali Emre. “Cerîde-i Askeriyye Gazetesi’nin Tasnifi (1864-1870).” Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, 2019. google scholar