Türkiye bitkileriyle ilgili bazı gelenekler, törenler ve inançlar

Yıl 2010, Asuman Baytop Armağanı Cilt: 11 Sayı: 1-2, 65 - 83, 01.06.2010

Michele Nicolas

Öz

Türkiye’de, günlük hayatın her alanında, tıp, gıda, boyacılık, kozmetikte
her türlü yararı sağlayan birçok bitki bol miktarda yetişir. Bunlar bizi tedavi
eder, yemeklerimizi süsler, tatlandırır, kokulandırır, ve bize de koku verir… En
eski devirlerde bile, bitkilerin günlük hayatta önemli yeri vardı ve özellikleri iyi
biliniyordu.Şaşırtıcı çeşitlilik, şekil ve renk zenginlikleri yanında, bitkiler
hakkındaki geleneksel bilgilerimiz ve onların toplumdaki kullanılışları da büyük
çeşitlilik ve zenginlik gösterir. Nesilden nesile aktarılan bilgilerimiz, yıllar
geçtikçe evrime uğramış olabilir, fakat bu bilgiler hâlâ bugün, bazı durumlarda,
tören, uygulama, inanç, alışkanlık ve batıl inançları ile geleneği oluştururlar.

Anahtar Kelimeler

Bitki toplama, etnobotanik, doğal boyalar, geleneksel tıp, mevsimler, renk simgeciliği, Türkiye florası, ziyaret yerleri

The flora of Turkey: On some traditions, rites and beliefs …

Öz

Turkey is plentiful of diverse plants used in every aspect of daily life and
in every beneficial way, in medicine, cooking, tinting and in cosmetics. They
heal us, supplement, flavour and scent our dishes, and perfume our bodies…
They played an important role in daily life even in ancient times when their
properties were also well known. To the surprising diversity of plants and the
richness of forms and colors, corresponds a diversity of traditional knowledge
and social usages. The knowledge about plants and their usages, transmitted
through generations have certainly evolved as time went by. Even today, they
constitute, however, in certain occasions the Tradition with its rites, practices,
beliefs, customs and superstitions. 

Anahtar Kelimeler

Color symbolism, ethnobotany, flora of Turkey, natural dyes, pilgrimages, plant collecting, seasons, traditional medicine

Kaynakça

• • Bayatlı, O., Lokman Hekim ve Şifalı Otlar, Kültür Matbaası, İzmir 1968.
• • Baytop, A., Farmasötik Botanik Ders Kitabι, İstanbul Üniversitesi Yay. No.3637,
• Eczacιlιk Fakültesi Yay. No.58, İstanbul 1996. • Baytop, T., Türkiye’de Bitkiler İle Tedavi, İstanbul Üniversitesi Yay. No.3255,
• Eczacılık Fakültesi Yay. No. 40, İstanbul 1984. • Baytop, T., Türkçe Bitki Adlarι Sözlü ğ ü, Türk Dil Kurumu Yay. No.578, Ankara 1994.
• • Boratav, P. N., “La Littérature Orale Turque, le Conte et la Légende,” dans Philologiae Turcicae Fundamenta, tome II, F. Steiner, Wiesbaden, 1965.
• • Boratav, P. N., 100 Soruda Türk Folkloru, Gerçek Yayιnevi, İstanbul, 1973.
• • Brosse, J., La Magie des Plantes, la Magie des Choses, Hachette, Paris 1979.
• • Cardon, D., Guide des Teintures Naturelles, Delachaux et Niestlé, Neuchâtel - Paris 1990.
• • Davis, P. H., Flora of Turkey and East Aegean Islands, 10 vols. University Press, Edinburg 1965-1988.
• • Delaveau, P., Expliquez-moi les Plantes, Pharmatèmes, Paris 2003. • Enez, N., Do ğal Boyamacılık, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yay. No.449, İstanbul 1987.
• • Ergin, M., Dede Korkut Kitabı, Türk Dil Kurumu, Ankara 1958.
• • Eyübo ğlu, İ. Z., Anadolu Büyüleri, İstanbul 1978.
• • Eyübo ğlu, Ü., Okaygün, I., ve Yaras, F., Do ğal Boyalarla Yün Boyama, Uygulamalı E ğitim Vakfı Yay., İstanbul 1983.
• • İmer, A. A., “Halkalı’da Hıdrellez,” T. Folklor Araş., No.96, Temmuz 1957.
• • İşçiler, S. S., “Tekirda ğ’ında Hıdrellez,” T. Folklor Araş., No.47, Haziran 1953; No.143, Haziran 1961; No.155, Haziran 1962.
• • Lieutaghi, P., Le Livre des Bonnes Herbes, Robert Morel Mane, 1970.
• • Neuville, M.-F., La dentelle d’oya en Turquie. Mémoire de D. E. A. (Anthropologie sociale et Ethnologie), Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales, Paris 1993.
• • Nicolas, M., Traditions turques: les Naissances, Goethner, Paris 1970 et Presses Orientalistes de France (coll. Langues et Civilisations, série Ethnlogie) Paris 1972.
• • Nicolas, M., “Fêtes en Turquie” dans Fêtes du Monde (Europe), du Moniteur, Paris 1980, pp. 19-30,
• • Nicolas, M., “Un Electuaire de Jouvence et une Fête de Printemps en Turquie” dans Le Cuisinier et le Philosophe (Mélanges Maxime Rodinson), Maisonneuve et Larose, Paris, 1982, pp. 71-80.
• • Nicolas, M., “Quelques Aromates ou “l’Ornement des Cuisines” en Turquie” dans Turcica, XXI-XXIII (Mélanges Irène Mélikoff), Peeters, Louvain 1991, pp. 591- 605.
• • Nicolas, M., “Les Fêtes de printemps” dans Varia Turcica XIX (Mélanges Louis Bazin), L’harmattan, Paris 1992, pp. 143-147.
• • Nicolas, M., “Pélerinages aux gisants d’Anatolie,” dans Les Ottomans et la Mort (permanences et mutations), sous la direction de Gilles Veinstein, E. J. Brill, Leiden 1996, pp. 117-133.
• • Orta, N., “Hıdrellez ve E ğlenceler,” T. Folklor Araş., No.142, Mayıs 1961.
• • Pelt, J.-M., Drogues et plantes magiques, Horizons de France, Paris 1971.
• • Planchon, L. et Bretin Ph., Précis de Matière Médicale, 2 vols., Norbert Maloine, Paris 1928.
• • Roux, J.-P., Les Traditions des Nomades de la Turquie Méridionale, Librairie Adrien-Maisonneuve, Paris 1970 (Collection Bibliothèque archéologique et historique de l’Institut français d’Archéologie d’Istanbul, XXIV).
• • Roux, J.-P., Faune et Flore Sacrées dans les Sociétés Altaïques, Librairie Adrien Maisonneuve, Paris 1966 (Université de Paris, Faculté des Lettres et Sciences Humaines).
• • Ülkütaşır, M. Ş., Türk ve İslâm Gelene ğinde A ğaç, Türk Etnografya ve Folklor Derne ği Yay., Ankara 1963.
• • Ülkütaşır, M. Ş., “Hıdrellez gününe ait âdetler nasıldı,” T. Folklor Araş., No.44, Mart 1953.
• • Yardımcı, İ., Şifalı Otlar ve Halk İlaçları, coll. Sa ğlık Folklor Araştırmaları, Hüsnü Tabiat matbaası, İstanbul, 1968.