Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane’nin 1870’li Yılların Başındaki Do ğa Tarihi Koleksiyonu

Yıl 2010, Asuman Baytop Armağanı Cilt: 11 Sayı: 1-2, 337 - 344, 01.06.2010

Feza Günergun

Öz

Türkiye’de ilk Doğa Tarihi Müzesi, 1839 yılında İstanbul’da Mekteb-i
Tıbbiye-i Şahane’de kurulmuştur. Bu koleksiyon, Avrupa’dan getirtilmiş çok sayıda örnek içermekteydi. Tıbbiye’nin herbaryumu ise 1844 yılında, Alman
eczacı Friedrich Wilhelm Noë’nin (1798-1858) okulun Botanik Bahçesi’nin
yönetimine getirilmesiyle kurulmuştur. Büyük Beyoğlu yangını, 1848 yılında,
Tıbbiye binasını, kütüphanesini, laboratuarlarını ve doğa tarihi koleksiyonunu
büyük ölçüde harap etmişti.
Müze, yeniden kuruluşunu Macarlı Abdullah Bey olarak tanınan Dr. Karl
Eduard Hammerschmidt’e (1799-1874) borçludur. Dr. Hammerschmit, 1870
yılında zooloji ve jeoloji hocalığına atanınca, Tıbbiye’de yeni bir doğa tarihi
koleksiyonu oluşturmaya girişmiştir. Avrupa’daki kurum ve doğa bilimciler ile
temasa geçerek, Viyana’dan İstanbul’a çok sayıda örnek ve kitap yollanmasını
sağlamıştır. Bunlar arasında 11.821 adet mineral ve jeoloji örneği
bulunmaktaydı. Dr. Hammerschmidt, Anadolu’da yaptığı gezilerden topladığı
örnekleri de Avrupa’daki koleksiyonlara göndermiştir. Dr. Hammerschmidt’in
1872 yılında Gazette Médicale d’Orient (Istanbul)’da yayımladığı Fransızca
makalesi, Tıbbiye’nin Doğa Tarihi Müzesi’nin koleksiyonu hakkında ayrıntılı
bilgi vermektedir. Bu çalışmada, Müze’nin tarihçesi hakkında kısa bilgi
verildikten sonra, Dr. Hammerschmidt’in makalesinin Türkçe çevirisi
sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Doğa tarihi araştırmaları, doğa tarihi müzesi, doğa tarihi koleksiyonları, Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane, Karl Eduard Hammerschmidt, Macarlı Abdullah Bey, jeoloji tarihi, botanik tarihi, zooloji tarihi

The Natural History Collection of the Imperial Medical School, Istanbul, in the early 1870s.

Öz

The first natural history museum in Turkey was founded in 1839 in the Imperial Medical School, Istanbul. The specimens for the collection were brought from Europe. The herbarium of the school was founded in 1844 by the German pharmacologist Friedrich Wilhelm Noë (1798-1858) following his appointment to the direction of the School’s botanical garden. In 1848, a fire devastated the whole collection as well as the building of the school including the library and the laboratories. The museum owes its re-establishment to Dr. Karl Eduard Hammerschmidt, alias Macarlı Abdullah Bey (1799-1874) who was appointed as professor of zoology and geology in 1870. Following his nomination, Dr. Hammerschmidt started to create a new collection in the Medical School. The collection was formed thanks to his initiatives before European institutions and natural historians. As a result of his efforts, a large number of material (specimens and books) was dispatched from Vienna to Istanbul, including 11.821 specimens of mineralogy and geology. Dr. Hammerschmidt, during his fieldwork in Anatolia, had also collected many specimens and had sent duplicates to the natural history collections in Europe. This article introduces the natural history collection of the school as based on an article published by Dr. Hammerschmidt himself in 1872 in the Gazette Médicale d’Orient (Istanbul). 

Anahtar Kelimeler

Natural history studies, natural history museums, natural history collections, Imperial Medical School at Istanbul, Karl Eduard Hammerschmidt, Macarlı Abdullah Bey, history of geology, history of botany, history of zoology

Kaynakça

• -