The naming of pharmaceutical forms in Sabuncuoğlu Serefeddin’s ‘Terceme-i akrâbâdîn’ (15th c.)

Yıl 2011, Cilt: 12 Sayı: 2, 81 - 94, 01.06.2011

Sibel Murad

Öz

The compilers of Arabic and Persian written works during the time of
Anatolian Seljuk dynasty, started to create Turkish written works by following
the demands of Anatolian Turcoman governors from the 14th century on.
Beside translating the Arabic treatises into Turkish, they also wrote new works.
Some parts of Arabic and Persian written works, which were the sources of
Anatolian Turkish medicine, were translated into Turkish. The linguistic
structure of Turkish provided for the development of contemporary medical
terminology. 

In this study, one of the important pharmaceutical works of the 15th
century, Sabuncuo
ğlu
Şerefeddin’s Terceme-i Akrabâdîn, which is translated
from Zahîre-i Harzemşâhî by Cürcânî, will be reviewed. The significance of this
text derives both from its terminology and description of compounds. The
manuscript includes information about the preparation and usage of drugs and
their indications. The terminology in this akrabâdîn (pharmacopaea) will be
examined and detailed information about the naming of compounds will be
presented. 

Anahtar Kelimeler

Pharmaceutical terminology, Pharmacopea, history of pharmacy, Sabuncuo ğlu Şerefeddin, Terceme-i Akrabâdîn, Turkey

‘Terceme-i Akrabâdîn’de terkipler ve adlandırılmaları

Öz

Anadolu Selçuklu Devleti zamanında Arapça ve Farsça eser veren
müellifler, 14. yüzyıldan itibaren Anadolu Türkmen beylerinin talepleri
doğrultusunda Türkçe eserler vermeye başlamışlardır. Bir yandan daha önce
Arapça telif ettikleri eserleri Türkçe’ye aktarırken diğer taraftan da yeni eserler
yazmışlardır. Anadolu Türk tıbbına kaynaklık eden Arapça ve Farsça eserlerden
bir kısmı bu dönemde Türkçe’ye kazandırılmıştır. Böylelikle, Türkçe’nin,
dönemin tıp terimlerini karşılayabilen yapısı gözler önüne serilmiştir.
Bu çalışmada, 15. yüzyılın önemli tıp eserlerinden Terceme-i Akrabâdîn
incelenecektir. Bu farmakoloji eseri, Sabuncuoğlu Şerefeddin tarafından
Cürcânî’nin Zahîre-i Harzemşâhî adlı eserinin ‘Akrabâdîn’ bölümünün
tercümesiyle oluşturulmuş ve Türkçe’nin tıp terimlerini ifade etmedeki
yetkinliğini ortaya koyması bakımından önemlidir. Eser, çeşitli ilaç terkiplerinin
hazırlanış ve kullanılış biçimleriyle, terkiplerin hangi hastalıkların tedavisinde
kullanılabileceğini açıklamaktadır. Bu çalışmada, Terceme-i Akrabâdîn’deki
terkipler hakkında bilgi verilecek ve bunların nasıl adlandırıldığı örneklerle
açıklanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Terkip adlandırmaları, Sabuncuoğlu Şerefeddin, Terceme-i Akrabâdîn, Eczacılık terminolojisi, Eczacılık tarihi

Kaynakça

• -