Friederike Sorger (1914–2001), her Anatolian travels and her plant collection

Yıl 2012, Cilt: 14 Sayı: 1, 17 - 24, 01.12.2012

Asuman Baytop

Öz

Mrs. Dr. Friederike Sorger (1914–2001) was an Austrian botanist and
plant collector. Born and educated in Vienna, she settled at Linz in 1947, lived
there till 1972. Then she returned to Vienna where she lived until the end of her
life. She visited Turkey 29 times between 1962 and 1988, prepared a collection
of 18.000 specimens that she deposited at the herbarium (L1) of the OberÖsterreichisches Landesmuseum at Linz (Speta 1994 and 2002). She gave her
material at the disposal of P.H. Davis, who was preparing in Edinburgh his
Flora of Turkey. In recognition, Davis dedicated to her the ninth volume of his
Flora. In the nine volumes (1965–1985) of Flora of Turkey and its two
supplements (1988 and 2000), we counted 2095 specimens of Sorger, collected
from 60 provinces between 1960 and 1985. No specimens of 1972, 1975 and
1979 are cited in the Flora. We found only one specimen (vol 8:448) from 1960
and one (vol 4:218) from 1961. We are doubtful about these two dates, because
Sorger herself writes that she travelled to Turkey for the first time in 1962.
Speta also declares that Sorger came to Turkey between 1962 and 1988. The
itineraries of Sorger’s travels are given in Speta’s article dated 1994. Sorger has
collected 66 Turkish type specimens between 1963 and 1984. About half of
them are named and described by Kit Tan et Sorger. 14 taxa bear in their names
the epithets sorgerae and fridericae.

Sorger’s publications are all related to Turkish plants. A group of them
enumerates the additional taxa to the published volumes of the Flora, as the
series of Beiträge zur Flora der Türkei I-VII (1971-1987). Another group
exposes the pictures in colour of many Turkish plants, as Blumen der Türkei,
pp. 103-271 (1994), Einige Endemiten aus der Türkischen Pflanzenwelt im Bild
(1998), Pflanzen einiger Salzsteppen der Türkei im Bild (2000). In her two
earlier articles, published in Apollo 12: 3-4 (1968) and in J. Scott. Rock Gard.
Club 12(3): 221-225 (1971), Sorger relates her botanical observations about the Anatolian mountains she has visited. A.H. Çolak has translated in Turkish the
three illustrated books of Sorger, brought them together, and adding an article of
his own, a list of botanical terms and a list of Latin words with their equivalents
in Turkish, produced a large book he titled Türkiye Çiçekleri (Flowers of
Turkey) in 2004. He accepted it as the enlarged second edition of Blumen der
Türkei.

Anahtar Kelimeler

Turkish flora, botanical collections, collectors, Friederike Sorger, history of botany

Friederike Sorger’in (1914–2001) Anadolu Gezileri ve Bitki Koleksiyonu

Öz

Dr. Friederike Sorger (1914–2001), Avusturyalı bir hanım botanist ve
bitki toplayıcısıdır. Viyana’da doğmuş, eğitimini burada yapmış, 1947’de
Linz’e yerleşmiş, 1972’ye kadar burada yaşamış, sonra Viyana’ya dönmüş,
ömrünün sonuna kadar burada kalmıştır. 1962–1988 yılları arasında 29 kez
Türkiye’ye gelmiş, Trakya ve Anadolu’dan örnek toplamış, 18.000 örnek içeren
bir koleksiyon oluşturmuş, koleksiyonunu Linz’deki Ober-Österreichisches
Landesmuseum’un herbaryumuna (L1) yerleştirmiş (Speta 1994), Edinburgh’da
Flora of Turkey and the East Aegean Islands adlı eserini hazırlayan P.H.
Davis’in emrine vermiştir. Bu geniş katkısından dolayı Davis, eserinin
dokuzuncu cildini (1985) Sorger’e ithaf etmiştir. Flora of Turkey’in 9 cildi ve 2
süplemanı içinde Türkiye’nin 60 ilinden toplanmış 2095 örneğinin kaydını
bulduk. Flora’da 1960 ve 1961 yıllarından birer Sorger örneği kayıtlı olmakla
beraber, Sorger’in kendisi Anadolu’yu gezmeye 1962’de başladığını açıklamış,
Speta da, Sorger’in 1962–1988 yılları arasında Anadolu’dan 29 bitki toplama
gezisi yaptığını yazmıştır. Flora of Turkey’e göre, Sorger 1963–1984 arasında
Anadolu’nun 20 ilinden 66 tipörnek toplamıştır. 14 takson adı, epitetlerinde
sorgerae veya fridericae epitetlerini taşımaktadır. Sorger’in yayınları Türkiye
bitkileri ile ilgilidir. 1968 ve 1971 tarihli iki makalesinde Sorger, gezdiği
Anadolu dağları hakkındaki gözlemlerinden bahsetmiş, 1971–1987 tarihli bir
yayın serisinde Flora of Turkey’e kattığı taksonların adını ve yayılışını
yayımlamıştır. Daha sonra 1994–2000 arasında Türkiye bitkilerini renkli
resimleriyle tanıtan üç kitap yazmıştır. Bu üç kitap 2004’te A.H. Çolak
tarafından Türkçe’ye çevrilmiş ve bir araya getirilerek Türkiye Çiçekleri adı
altında yayımlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye florası, bitki toplamaları, toplayıcılar, Friederike Sorger, botanik tarihi

Kaynakça

•  Çolak, A. H. (ed., yaz., çev.), Sorger, F. 2004. Türkiye Çiçekleri, genişletilmiş ikinci baskı, Ankara.
•  Davis, P. H. (ed.). 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, vols. 1- 9, Edinburgh.
• Davis, P. H. et al. (eds.). 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, vol. 10, First Supplement, Edinburgh.
•  Güner, A. et al. (eds.). 2000. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, vol.11, Second Supplement, Edinburgh.
•  Sorger, F. 1971. A botanist in the Anatolian Mountains, The Journ. of the Scottish Rock Garden Club, 221-225.
•  Speta, F. 1994. Österreichs Beitrag zur Erforschung der Flora der Türkei, in Blumen der Türkei, Stapfia 34: 7-76, Linz.
•  Speta, F. 2002. Sorger Friederike, in B. Keintzel und I. Korotin (eds.), Wissenschafterinnen in und aus Österreich: Leben-Werk-Wirken, 696-698, Wien.