Türkçe okuma yazma öğrenmek açısından Arap ve Latin alfabelerinin karşılaştırılması

Yıl 2014, Cilt: 15 Sayı: 2, 99 - 112, 01.06.2014

Şinasi Acar

Öz

Türkler İslamiyet öncesinde Uygur alfabesini kullanıyorlardı. İslamiyeti
kabul etmeleriyle birlikte kullandıkları alfabeyi zamanla terk etmişler ve
dillerini Arap yazısı çerçevesine sokmak zorunda kalmışlardır. Arap yazı
sistemi Arapça’ya uygun, fakat Türk dilinin özelliklerine pek fazla uymayan bir
sistemdir. Arapça’da sözcüklerin aslı yalnız sessiz harflerden oluşur. Ayrıca üç
tane uzun sesli vardır. Sessiz harflerin arasında kısa sesli harfler bulunmaz.
Oysa Türkçe’de heceler birbiriyle bitişirler ve sözcüğün asıl anlamı yalnız bir
hecede bulunur. Ona bitişen heceler, asıl hecenin anlamını açıklamaya ve
tamamlamaya yarar. Arap alfabesinde kısa sesli harfler kullanılmadığı için, kişi
daha önce duymadığı ve yazılışını görmediği bir sözcüğü doğru olarak
okuyamaz. Ayrıca, Türkçe’deki sekiz tane “ünlü”yü Arap alfabesi
karşılaşmamaktadır. Arap alfabesinde Arapça’daki kimi seslerin nüanslarını
gösteren farklı harfler kullanılması, Türkler için okuma yazma öğrenmeyi
güçleştiren bir başka etken olmuştur.

Osmanlı aydınları arasında alfabe tartışmaları 1839’daki Tanzimat
hareketiyle başlamış, imlâdaki karışıklığın giderilmesi için yapılacak
düzenlemeler konusunda çeşitli görüşler ortaya atılmıştır. 1908’de ilân edilen II.
Meşrutiyet sonrasında Latin alfabesine geçmenin gereğini savunanların
sayısında hızlı bir artış görülmüştür. Ancak bu geçiş yeni Türkiye
Cumhuriyeti’nin kuruluşundan sonra, 1928 yılında gerçekleşebilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yazı, alfabe, Arap alfabesi, Latin alfabesi, okuma yazma, Harf Devrimi

The comparison of Arabic and Latin alphabet in the context of literacy

Öz

Turks were using Uyghur alphabet before they embraced Islam, after
which they gave up this alphabet, and had to express their language with Arabic
script. Arabic writing system that is suitable for the Arabic language is rather
inconvenient for certain features of Turkish. In Arabic language, the root of a
word is formed only by consonants. Besides, there are three long vowels. There
are no short vowels between consonants. In fact, in Turkish – an agglutinative
language – syllables join with each other. Since, short vowels are not used in
the Arabic alphabet; it can be difficult to read a word correctly without hearing
it. Also the eight vowels of the Turkish language do not have their equivalents
in the Arabic alphabet. In the latter, the usage of some different letters which
represent certain nuance in Arabic language makes it hard for Turkish people to
learn reading and writing.

Ottoman intellectuals started to discuss the use of Arabic alphabet from
1839 on, and all agreed on the need to eliminate the confusion in spelling. In the
second constitutional period after 1908, those in favour of adopting the Latin
alphabet increased. However, this transition was realized in 1928, after the
foundation of the Republic of Turkey in 1923.

Kaynakça

• Mitat Sadullah, Yeni Türkçe Gramer Dersleri, Tefeyyüz Kitaphanesi, İstanbul, 1929.
• Uçar, T. F., Görsel İletişim ve Grafik Tasarım, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2004.
• http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Tablet_with_Cuneiform_Inscription_LACMA_M.79.10 6.2_%281_of_4%29.jpg
• http://www.ancientscripts.com/luwian.html
• http://biblescripture.net/Alphabet.html
• https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/25/Egypt_Hieroglyphe4.jpg
• http://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Rosetta_Stone.jpg
• http://www.makaleyazari.com/ataturkun-egitim-ogretim-alaninda-yaptigi-inkilaplar.html