Kimyager Kevkep Reşat [Duruöz] Hanımın Kısa Süren Meslek Yaşamı

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 1, 57 - 69, 03.01.2020

Şeref Etker

https://doi.org/10.26650/oba.613870

Öz

Kevkep Reşat [Duruöz] 1906 yılında İstanbul’da doğmuştur. Babası İzettin Mehmet Reşat, Erenköy İnas Sultanisi ve Darülfünun Dişçi ve Eczacı Mektepleri Dahiliye Müdürlerindendir. Kevkep Reşat, Erenköy İnas Sultanisi’nden mezun olduktan sonra İstanbul Darülfünunu Fen Fakültesi’nden 1926 yılında kimyagerlik diploması almıştır. Ardından, 1927 yılında, Müderris Dr. Cevat Mazhar’ın yanına Kimya-yı Sınai-i Uzvi ve Hayati (Organik Sınai Kimya ve Biyokimya) asistanı olarak atanmıştır. Fen Fakültesi’nin ilk kadın asistanlarından biridir. Cevat Mazhar ve Hatice Bodur ile ‘İstanbul yoğurdu’ üzerine yaptığı bir araştırma 1932’de Almanca olarak Chemiker-Zeitung dergisinde yayımlanmıştır. Bu çalışma, 1933 öncesi Türkiye’de uygulamalı kimya konusunda yapılan ilk çalışmalardandır. Kevkep Reşat’ın kimya asistanlığı, 1933 Üniversite Reformu ile son bulmuştur. O yıldan sonra, İstanbul’daki ortaöğretim kurumlarında öğretmenlik yapmıştır. Notre Dame de Sion’da Türkçe, Tarih ve Coğrafya, Saint Benoît’da Türkçe dersleri vermiştir. 1936 yılında İstanbul’da Kumkapı Ortaokulu’nda Fen Bilgisi öğretmenliği vardır. Geçirdiği bir ‘felç’ nedeniyle, 1942 yılında öğretmenlikten ayrılmış, 1994 yılında vefat etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kevkep Reşat, Hatice Kevkep Duruöz, İstanbul Darülfünunu Fen Fakültesi, Cevat Mazhar, kimya bibliyografyası, temel bilimler tarihi

Teşekkür

Feza Günergun, Liji Çizmeciyan, Emre Dölen, Suzan Sevgi (İstanbul Özel Notre Dame de Sion Fransız Lisesi), Lale Murtezaoğlu (Notre Dame de Sion’lular Derneği, İstanbul), Nadya Lokmagöz (İstanbul Özel Saint Benoît Fransız Lisesi) ve İBB Avrupa Yakası Mezarlıklar Müdürlüğü’ne; ayrıca, düzeltme ve önerileri için makalenin hakemlerine teşekkür ederim.

Kevkep Reşat [Duruöz] and Her Brief Career in Chemistry

Öz

Kevkep Reşat [Duruöz] was born in Istanbul in 1906. Her father, İzettin Mehmet Reşat was a principal at the of Erenköy High School for Girls, and later director of Darülfünun’s School of Dentistry and Pharmacy. After graduating from high school, she received her diploma in chemistry in 1926 from the Darülfünun Faculty of Science. Subsequently she was appointed assistant to the Institute for industrial and bio-chemistry, chaired by Müderris Dr. Cevat Mazhar. She was one of the first female academicians of the Istanbul University (Darülfünun) Faculty of Science. Her research on ‘Yoghurt from Istanbul’ was published in German in Chemiker-Zeitung, 56. Jhrg., Nr. 5, 1932 (Co-authors: Cevat Mazhar, and Hatice Bodur). Duruöz’s career in chemistry was terminated with the University Reform of 1933. She also pursued teaching Turkish, History, Geoghraphy, at secondary schools in Istanbul: Notre Dame de Sion and Saint Benoît. In 1936, she acted as science teacher at Kumkapı Ortaokulu. She left teaching in 1942 after suffering a stroke, and passed away in 1994.

Anahtar Kelimeler

Kevkep (Kewkep) Reşat, Hatice Kevkep Duruöz, Istanbul University (Darülfünun) Faculty of Sciences, Cevat Mazhar, chemistry bibliography, history of basic sciences

Kaynakça

• Hatice Kevkep Devlet-i Aliye-i Osmaniye Nüfus Teskeresi sureti
• Hatice Kevkep Fen Fakültesi Mezuniyet Rüusu sureti, no. 350
• Hatice Kevkep Tercüme-i hal varakası sureti
• Hatice Kevkep İstanbul Özel Notre Dame de Sion Fransız Lisesi öğretmen kütüğü
• Hadice Kevkeb, İstanbul Darülfünunu Sicil Dosyası, no. 442
• Bahadır, Osman, ‘Darülfünun Kimya Müderrisi Cevad Mazhar Bey niçin intihar etti ?’ Toplumsal Tarih, c. 10 (60); Aralık 1998: 30-32.
• Bahadır, Osman, ‘Darülfünun Kimya Müderrisi Cevad Mazhar Bey niçin intihar etti ?’ Bilim Cumhuriyetinden Manzaralar, İstanbul, İzdüşüm Yayınları, 2000. 33-40.
• Baylav, Naşid, Eczacılık Tarihi, İstanbul Yörük Matbaası, 1968.
• Cevat Mazhar, Hatice u. Kewkep, ‘Joghurt von Stambul,’ Chemiker-Zeitung (Köthen), 56. Jhrg., Nr. 5, 16. Januar 1932, s. 46-47 (tbl.).
• Çizmeciyan, Liji Pulcu, İstanbul’da Kayıp Zamanlar, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür yay., 2010.
• Dölen, Emre, ‘Cumhuriyet’in ilk on beş yılında İstanbul Üniversitesi’nde kız öğrenciler,’ Sağlık Alanında Türk Kadını. Cumhuriyet’in ve Tıp Fakültesi’ne Kız Öğrenci Kabulünün 75. Yılı, ed. Nuran Yıldırım, İstanbul, Novartis, 1998, s. 8-47.
• Dölen, Emre, Türkiye Üniversite Tarihi, 4 : İstanbul Üniversitesi (1933-1946), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi yay., 2010, s. 426.
• Dölen, Emre, Türkiye’de Kimya Öğretiminin Tarihçesi (1834-1982), İstanbul, 2013, Türkiye Kimya Derneği yay., no:21.
• Dölen, Emre, Eczacı Kimyager Anorganik ve Analitik Kimya Müderrisi Ligor Bey (1877-1956), İstanbul, 2017,Türkiye Kimya Derneği yay., no. 31.
• Etker, Şeref, ‘Dr. Cevat Mazhar Bey nasıl intihar etti ?’ Cumhuriyet Bilim Teknik, sayı 730, 17 Mart 2001, s. 18.
• Etker, Şeref, ‘Political chemistry across the Baghdadbahn: the three lives and death of Dr. Cevat Mazhar’, (Yayımlanmamış bildiri), Modernizers : Changing Science & Society in the Middle East and North Africa (1870s-1930s), Colloque international, 24 & 25 juin 2015, Paris, Université Paris Diderot.
• Etker, Şeref, ‘Eczacı Kimyager Ahmet Reşat Alasya: kısa yaşamöyküsü,’ XII. Türk Eczacılık Tarihi Toplantısı, 1-3 Haziran 2016, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, Bildiri Özetleri, Eskişehir, 2016, s. 118.
• Genç Fidanlar Bahçesi. Erenköy İnas Sultanisi’nden Erenköy Kız Lisesi’ne, 1916 - 2016, ed. Elif Sungur, Hakan Aytekin, İstanbul: Şekil Ofset, 2017.
• İkinci Türk Tarih Kongresi [İkinci Türk Tarih Kurultayı 1937], İstanbul, 20-25 Eylül 1937, Kongrenin Çalışmaları, Kongreye Sunulan Tebliğler, İstanbul Kenan Matbaası, 1943, Türk Tarih Kurumu yay., IX. Seri, No. 2,
• İnönü, Erdal, 1923-1966 Dönemi Türkiye Kimya Araştırmaları Bibliyografyası ve Bazı Gözlemler, [1. bs.] İstanbul, Boğaziçi Üniversitesi yay., 1982.
• İnönü, Erdal, 1923-1966 Dönemi Türkiye Kimya Araştırmaları Bibliyografyası ve Bazı Gözlemler, [genişletilmiş 2. bs.] İstanbul, Büke yay., 2007.
• İnönü, Erdal, Osman Bahadır, Türkiye’de Temel Bilimlerde İlk Araştırmacılar, İstanbul, Büke Kitapları, 2007.
• ‘Leman Duruöz’ (Vefat), Cumhuriyet, 18.06.1964.
• Özgür, Atilla, ‘Yoğurt - Türk Basili - bir yanılsama mı?’ (Özet), IV. Ulusal Veteriner Hekimliği Tarihi ve Mesleki Etik Sempozyumu, 21-23 Mayıs 2014, Samsun, Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, Haziran 2014 (özel sayı): 21.
• Şar, Sevgi, Miray Arslan, ‘Türk Eczacılık Tarihinde Kadın Eczacılar,’ Doz (Ankara Eczacı Odası), sayı 24, 2019, s. 84-86.
• Ülman, Yeşim Işıl, ‘Hayatı ve çalışmalarıyla bir öncü: Hatice Bodur,’ Tarih ve Toplum,, c. 29, sayı 171, Mart 1998, s. 138/10-142/14.
• Muradoğlu, Abdullah. ‘Atatürk’ten Arapça radyo gazetesi’, Türkiye ve Dünya Yarın, Mayıs 2002. http://yarin1ist.tripod.com/mayis/34.htm
• Jozefin Liji Çizmeciyan ile özel görüşme (İstanbul 14 Mart 2019).