Akıldışı Performans İnançları Envanteri–2’nin Psikometrik Özelliklerinin Sınanması

Yıl 2018, Cilt: 38 Sayı: 2, 219 - 236, 28.12.2018

Osman Urfa F. Hülya Aşçı

Öz

Bu çalışmanın amacı Akıldışı Performans İnançları Envanteri-2’nin (APİE-2) Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliğinin sporcularda test edilmesidir. Çalışmanın örneklemini, 18 yaş ve üstünde 196 erkek, 107 kadın olmak üzere toplam 303 sporcu oluşturmaktadır. APİE-2 28 maddeden oluşan Akıldışı Performans İnançları Envanteri’nin (Irrational Performance Belief Inventory) kısa formudur. APİE-2, 5’li likert tipi bir ölçektir ve 20 maddeden oluşmaktadır. Sporcuların akıldışı performans inançlarını Talepkarlık, Felaketleştirme, Düşük Tolerans ve Değersizleştirme olmak üzere 4 faktörde değerlendirmektedir. Faktörlerden ve toplamdan alınan yüksek puan, yüksek akıldışı inanç anlamına gelmektedir. Çalışmanın yapı geçerliği, doğrulayıcı faktör analizi ve yaklaşan geçerlik ile sınanmıştır. Aynı zamanda yapı geçerliği için APİE-2 ile Sporda Kaygı Ölçeği-2 ve Spora Özgü Çok Boyutlu Mükemmeliyetçilik Ölçeği arasındaki ilişki incelenirken yaklaşan geçerlik kapsamında Akılcı Olmayan İnanç Ölçeği –Kısa Form ile arasındaki ilişki incelenmiştir. APİE-2’nin güvenirliği için iç tutarlık katsayısı (Cronbach Alpha) hesaplanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda, ölçeğin Türkçe formunun orijinal 4 faktörlü yapıyı desteklediği bulunmuştur. Ölçeğin yapı geçerliği için yapılan korelasyon analizinde APİE-2 faktörleri ile sporda kaygı, sporda mükemmeliyetçilik ve akılcı olmayan inanç arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki bulunmuştur. Ölçeğin tamamına ait iç tutarlık katsayısı .88 iken, faktörlere ait iç tutarlık katsayısı .83 (Talepkarlık faktörü) ile .86 (Düşük Tolerans ve Değersizleştirme faktörleri) aralığında bulunmuştur. Sonuç olarak APİE-2 Türkçe formunun sporcuların performanslarına yönelik akıldışı inançlarını ölçmek için geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Akıldışı inanç, Akıldışı Performans İnançları Envanteri–2, geçerlik, güvenirlik, spor

Examination of Psychometric Properties of the Irrational Performance Belief Inventory-2

Öz

The purpose of this study is to test the reliability and the validity of the Turkish version of the Irrational Performance Belief Inventory-2 (iPBI-2) for athletes. One-hundred ninety-six males and 107 females, a total of 303 athletes, voluntarily participated in this study. The iPBI-2 is the short form of the 28-item Irrational Performance Belief Inventory. The iPBI-2 is a five-point Likert scale that includes 20 items. The iPBI-2 assesses the irrational beliefs of athletes on 4 subscales: Demandingness, Awfulizing, Low Frustration Tolerance, and Depreciation. Confirmatory factor analysis and convergent validity were used to test the construct validity. The Sport Anxiety Scale-2 and the Sport Multidimensional Perfectionism Scale were administered to test the construct validity, and the Irrational Belief Scale Short Form was administered to test the convergent validity of the iPBI-2. In addition, internal reliability coefficients were computed for each subscale. Confirmatory factor analysis revealed that the Turkish scale is consistent with the original four-factor structure. The Pearson correlation analysis for testing the convergent validity revealed significant and positive relationships between the iPBI-2 subscales and sport anxiety, irrational beliefs, and sport perfectionism. The internal consistency of the total scale was .88, and of the subscales ranged between .83 (Demandingness subscale) and .86 (Low Frustration Tolerance and Depreciation subscales). We conclude that the four-factor model of the iPBI-2 is appropriate for measuring irrational beliefs about performance of Turkish athletes.

Anahtar Kelimeler

Irrational belief, Irrational Performance Belief Inventory-2, validity, reliability, sport

Kaynakça

• Andrich, D. (1988). Rasch models for measurement. Series: Quantitative applications in the social sciences no. 68. London, UK: Sage Publications.
• Brislin, R. W. (1986). The wording and translation of research instruments. W. J. Lonner ve J. W. Berry (Ed.), Field methods in cross-cultural research içinde (ss:137–164). Newbury Park, CA: Sage Publications.
• Browne, C. M., Dowd, E. T., & Freeman, A. (2010). Rational and irrational beliefs and psychopathology. D. David, S. J. Lynn ve A. Ellis (Ed.), Rational and irrational beliefs: Research, theory, and clinical practice içinde (ss: 149–171). New York, NY: Oxford University Press.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Byrne, B. M. (2010). Structural equation modeling with AMOS. New York, NY: Routledge.
• Campbell, D. T., & Fiske, D. W. (1959). Convergent and discriminant validation by the multitrait–multimethod matrix. Psychological Bulletin, 56, 81–106.
• Chang, E. C., & D’Zurilla, T. J. (1996). Irrational beliefs as predictors of anxiety and depression in a college population. Personality and Individual Differences, 20, 215–219.
• Ciarrochi, J., Said, T., & Deane, F. P. (2005). When simplifying life is not so bad: The link between rigidity, stressful life events, and mental health in an undergraduate population. British Journal of Guidance & Counselling, 33, 185–197.
• Cunningham, R., & Turner, M. J. (2016). Using Rational Emotive Behavior Therapy (REBT) with Mixed Martial Arts (MMA) athletes to reduce irrational beliefs and increase unconditional self-acceptance. Journal of Rational-Emotive and Cognitive-Behavior Therapy, 34, 289–309.
• Çepikkurt, F. (2011). Üniversiteli hentbolcuların mükemmeliyetçilik ve kaygı düzeyleri ile başarı hedefleri ve müsabaka sonuçlarına yaptıkları yükleme biçimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Çivitci, A. (2006). Ergenler için Mantık Dışı İnançlar Ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3, 69–80.
• Deen, S., Turner, M. J., & Wong, R. S. (2017). The Effects of REBT, and the use of credos, on irrational beliefs and resilience qualities in athletes. The Sport Psychologist, 31, 249–263.
• DiGiuseppe, R. A., Doyle, K. A., Dryden, W., & Backx W. (2014). A practitioner’s guide to rational-emotive behavior therapy. New York, NY: Oxford University Press.
• Dryden, W. (2006). First steps in REBT - A guide to practicing REBT in peer counseling. New York, NY: The Albert Ellis Institute.
• Dryden, W., & Branch, R. (2008). The fundamentals of rational emotive behaviour therapy: A training handbook. West Sussex, UK: John Wiley & Sons.
• Dudău, D. P., Sfeatcu, I. R., Sfeatcu, C., & Dumitrache, M. A. (2015). Professional stress in relation to anxiety, depression and irrational beliefs among dental and psychotherapy students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 187, 158–162.
• Dunn, J. G., Dunn, J. C., & Syrotuik, D. G. (2002). Relationship between multidimensional perfectionism and goal orientations in sport. Journal of Sport and Exercise Psychology, 24, 376–395.
• Dunn, J. G., Gotwals, J. K., & Dunn, J. C. (2005). An examination of the domain specificity of perfectionism among intercollegiate student-athletes. Personality and Individual Differences, 38, 1439–1448.
• Ellis, A. (1957). Rational psychotherapy and individual psychology. Journal of Individual Psychology, 13, 38–44.
• Ellis, A. (2002). The role of irrational beliefs in perfectionism. G. L. Flett ve P. L. Hewitt (Ed.), Perfectionism: Theory, research, and treatment içinde (ss: 217–229). Washington, DC: American Psychological Association.
• Erdem, A. Y. ve Bilge, F. (2008). Lise öğrencileri için meslek seçimine ilişkin Akılcı Olmayan İnançlar Ölçeği’nin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3, 95–114.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. London, UK: Sage publications.
• Flett, G. L., Hewitt, P. L., Blankstein, K. R., & Koledin, S. (1991). Dimensions of perfectionism and irrational thinking. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 9, 185–201.
• Hambleton, R. K., & Swaminathan, H. (1985). Item response theory: Principles and applications. Boston, MA: Kluwer Academic.
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cut off criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6, 1–55.
• Karadağ, D., & Aşçı, F. H. (2015, Ekim). The reliability and validity of the Sport Anxiety Scale-2 for adolescent athletes. 3nd International Exercise and Sport Psychology Congress, Istanbul, Turkey.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. (3. Baskı). New York, NY: Guilford Press.
• MacInnes, D. (2003). Evaluating an assessment scale of irrational beliefs for people with mental health problems. Nurse Researcher, 10, 53–67.
• MacInnes, D. (2004). The theories underpinning rational emotive behaviour therapy: Where’s the supportive evidence? International Journal of Nursing Studies, 41, 685–695.
• Malouff, J. M., Schutte, N. S., & McClelland, T. (1992). Examination of the relationship between irrational beliefs and state anxiety. Personality and Individual Differences, 13, 451–456.
• Smith, R. E., Smoll, F. L., & Schutz, R. W. (1990). Measurement and correlates of sport-specific cognitive and somatic trait anxiety: The Sport Anxiety Scale. Anxiety Research, 2, 263–280.
• Smith, R. E., Smoll, F. L., Cumming, S. P., & Grossbard, J. R. (2006). Measurement of multidimensional sport performance anxiety in children and adults: The Sport Anxiety Scale-2. Journal of Sport and Exercise Psychology, 28, 479–501.
• Şahin, N. H. ve Şahin, N. (1991). Bir kültürde fonksiyonel olan tutumlar bir başka kültürde de öyle midir? Fonksiyonel Olmayan Tutumlar Ölçeğinin psikometrik özellikleri. Psikoloji Dergisi, 7(26), 30–40.
• Turner, M. J. (2016). Rational Emotive Behavior Therapy (REBT), Irrational and rational beliefs, and the mental health of athletes. Frontiers in Psychology, 7, 1423, 1-16.
• Turner, M. J., & Allen, M. S. (2018). Confirmatory factor analysis of the irrational Performance Beliefs Inventory (iPBI) in a sample of amateur and semi-professional athletes. Psychology of Sport and Exercise, 35, 126–130.
• Turner, M. J., & Barker, J. B. (2013). Examining the efficacy of rational-emotive behavior therapy (REBT) on irrational beliefs and anxiety in elite youth cricketers. Journal of Applied Sport Psychology, 25, 131–147.
• Turner, M. J., & Barker, J. B. (2014). Using rational emotive behavior therapy with athletes. The Sport Psychologist, 28, 75–90.
• Turner, M. J., Allen, M. S., Slater, M. J., Barker, J. B., Woodcock, C., Harwood, C. G., & McFayden, K. (2016). The development and initial validation of the irrational performance beliefs inventory (iPBI). European Journal of Psychological Assessment, 34(3), 174–180.
• Turner, M. J., Slater, M. J., & Barker, J. B. (2014). Not the end of the world: The effects of rational-emotive behavior therapy (REBT) on irrational beliefs in elite soccer academy athletes. Journal of Applied Sport Psychology, 26, 144–156.
• Turner, M. J., Slater, M. J., Dixon, J., & Miller, A. (2018). Test–retest reliability of the irrational performance beliefs inventory. European Journal of Sport Science, 18(1), 123–129.
• Türküm, A. S. (1999). Bilişsel-davranışçı yaklaşıma dayalı grupla psikolojik danışmanın bilişsel çarpıtmalar ve iletişim becerileri üzerindeki etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Türküm, A. S. (2003). Akılcı Olmayan İnanç Ölçeği’nin geliştirilmesi ve kısaltma çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2, 41–47.
• Türküm, A. S., Balkaya, A. ve Karaca, E. (2005). Akılcı Olmayan İnanç Ölçeği’nin lise öğrencilerine uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3, 77–85.
• Ugwoke, S. C., Eseadi, C., Igbokwe, C. C., Chiaha, G. T. U., Nwaubani, O. O., Orji, C. T. … Abugu, L. I. (2017). Effects of a rational-emotive health education intervention on stress management and irrational beliefs among technical college teachers in Southeast Nigeria. Medicine, 96, 1–6.
• Vîslă, A., Flückiger, C., Holtforth, M. G., & David, D. (2016). Irrational beliefs and psychological distress: A meta-analysis. Psychotherapy and Psychosomatics, 85, 8–15.
• Wood, A. G., Barker, J. B., & Turner, M. J. (2017). Developing performance using Rational Emotive Behavior Therapy (REBT): A case study with an elite archer. The Sport Psychologist, 31, 78–87.
• Xu, L., & Liu, H. (2017). Effects of Rational Emotive Behavior Therapy (REBT) intervention program on mental health in female college students. Neuro Quantology, 15, 156–161.
• Yıkılmaz, M. ve Hamamcı, Z. (2011). Akılcı duygusal eğitim programının lise öğrencilerinin akılcı olmayan inançları ve algılanan problem çözme becerileri üzerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4, 54–63.
• Yılmaz, B. Ş. ve Duy, B. (2013). Psiko-eğitim uygulamasının kız öğrencilerin benlik saygısı ve akılcı olmayan inançları üzerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4, 68–81.