Necîb el-Kîlânî’nin “Yevmu’l-Ferah/Düğün Günü” Adlı Öyküsüne Dair Bir Tahlil Denemesi

Yıl 2022, , 67 - 86, 28.04.2022

Emine Merve Aytekin

https://doi.org/10.26650/jos.1063136

Öz

Şair, yazar ve doktor olarak bir çok hizmet ve faaliyette bulunmuş çok yönlü bir şahsiyet olan Necîb b. ‘Abdu’l-Latîf b. İbrahim el-Kîlânî, Mısır’da İslami edebiyatın öncülerinden sayılmaktadır. Eğitimli bir ailede yetişmiş olan yazar, hem kendi döneminin şahsiyetlerinden olan Necîb Mahfûz (ö. 2006) ve Seyyid Kutub (ö. 1966) gibi şahsiyetlerden hem de Cemâleddîn Afganî (ö. 1897) ve Muhammed İkbal (ö. 1938) gibi şahsiyetlerden etkilenmiştir. Edebî yaşamı boyunca roman, hikâye, tiyatro, şiir ve otobiyografi gibi çeşitli alanlarda edebî ürünler veren el-Kîlanî, kaleme aldığı eserleri yaşadığı dönemin tarihî olaylarıyla harmanlayarak sunmuştur. Bu yüzden eserleri o dönemin anlaşılması açısından önemlidir. 1931- 1995 yılları arasında yaşayan el-Kîlânî, eserlerinde; İslam tarihi ile ilgili olayları, Müslümanların, Hıristiyanların ve Mısır halkının maruz kaldığı zulümleri ve sorunları edebî bir dille tasvir etmiştir. Yüze yakın eseri olan yazarın eserlerinin çoğu ödül almıştır. Çeşitli siyasî sebeplerle tutuklanmış olan el-Kîlânî sanatını toplum için kullanmış, eserlerinde toplumun sıkıntılarını aktarmayı, âdeta sesi olmayı amaçlamıştır. Bu makalede Necîb el-Kîlânî’nin hayatı hakkında bilgi verilmiş ve Mısır halkının sıkıntılarından olan dilencilik, uyuşturucu, zengin-fakir ayrımının oluşturduğu toplumsal uçurum gibi meseleleri ele aldığı ve el-Kîlânî’nin en büyük öykü derlemesi olan ‘İnde’r-Rahîl isimli öykü kitabı içerisinde yer alan Yevmu’l-Ferah/Düğün Günü başlıklı öykünün çeşitli yönlerden tahlili yapılmıştır. Mezkûr öykü, türlü zorluklarla çocuğunu okutan bir babanın mesleği nedeniyle çocuğu tarafından hor görülmesi ve bu durumun çocuğunun düğünü öncesinde ve düğün gününde trajik olaylarla öykülenmesini içermektedir. Öykü çeşitli toplumsal mesajlar vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Modern Arap Edebiyatı, Necîb el-Kîlânî, Öykü, ‘İnde’r-Rahîl, Yevmu’l-Ferah

An Attempt to Analysis on Najib al-Kîlânî’s Story “Yawm al- Ferah/The Day of Wedding”

Öz

Najîb b. ‘Abdu’l-Latîf b. Ibrahim al-Kîlânî was a poet, writer, and doctor, he had many services and activities and was a versatile personality. Najîb al-Kîlânî is considered one of the pioneers of Islamic literature in Egypt. The author, who has an educational family, was influenced both by the personalities of his time such as Najîb Mahfûz (d. 2006) and Sayyed Qutub (d. 1966), as well as by people such as Jamâleddîn Afghanî (d. 1897) and Mohamad Ikbal (d. 1938). Throughout the literary life of the author, he presented examples in various fields such as novel, story, theater, poetry, and autobiography by dealing with the historical events of the period in which he lived, therefore the studies are important in terms of understanding that period. al-Kîlâni lived between 1931 and 1995. The author described with rhetorically events on the history of Islam, the persecutions and problems faced by Muslims, Christians, and Egyptian people. In addition to nearly a hundred of works, the author also has many award-winning for most of studies. He was arrested for various political reasons and used art for society. The author aimed to clarify the problems of society and to be the voice of society. In this article, information about the life of Najib al-Kîlânî is given. The author dealt with the problems of the Egyptian people such as begging, drugs, and the social gap created by the rich-poor distinction. The story entitled Yevmu'l-Ferah/The Day of Wedding, which is included in the storybook named ‘İnde'r-Rahîl, which is al-Kîlânî's biggest story collection, has been analyzed from various aspects. In this story, the wedding day of a young person is the subject and this young man is ashamed of his family's profession, which contributed to his education. The story is also given in various social messages.

Anahtar Kelimeler

Modern Arabic Literature, Najib al-Kîlânî, Story, ‘Inde’r-Rahîl, Yawm al-Ferah

Kaynakça

• Arslan, Hüseyin. “Bir Belâgat Üslûbu Olarak Kasr ve Kavramlaşma Süreci”. İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi. 6/1, (2000): 16-40.
• Balcı Baykoç, Funda. “Mahrem ve Kırmızı Zaman Romanlarında Birtakım Postmodern Anlatım Teknikleri”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 25/3, (2021): 779-792.
• Beyca, Fatma Betül. “Necip el-Kîlânî Hayatı-Eserleri ve 20.Yüzyıl Arap Edebiyatındaki Yeri”. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, 2008.
• Bulut, Ali. Belâgat Terimleri Sözlüğü. 2. Bs., Istanbul: Marmara Üniversitesi Ilahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2021.
• Civelek, Yakup. “Modern Islam Edebiyatında Islâmî Edebiyatın Yeri ve Öncüleri”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 3, (2000), 85-99.
• Çetin, Nurullah. Roman Çözümleme Yöntemi. 15. Bs., Ankara: Akçağ Basım Yayım, 2017.
• Demirci, Gülyaşar. “Mısır’da Öykücülük”. Bayburt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dergisi 1, (2018): 17-31.
• Durmuş, Ismail. “Itnâb”. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları Diyanet İslâm Ansiklopedisi. c:19, Istanbul: TDV, 1999.
• Durmuş, Ismail. “Kîlânî, Necîb”. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları Diyanet İslam Ansiklopedisi. c: EK-2, Ankara: TDV, 2019.
• el-Cevherî, Ebû Naşr İsmail b. Hammâd. Tâcu’l-Luğa ve Şıhâhu’l-'Arabiyye. thk. Muhammed Muhammed Tâmir. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1430/2009.
• el-Kayravânî, Ebû Alî el-Hasen b. Raşîk. el-Umde fî Mehâsini’ş-Şi'r ve Âdâbih. thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd. 5. bs, 2 c. Daru’l-ceyl, 1401/1981.
• el-Kazvînî, Muhammed b. Abdurrahman. Telhîsu’l-miftâh. Istanbul: Şifa Yayınevi, 2017.
• el-Kîlânî, Necîb. Muzekkirâtü’d-duktûr. 5 cilt, Kitâbu’l-muhtâr, 1404/1983.
• el-Kîlânî, Necîb. 'İnder-Rahil. Lübnan: Mu’assasat al-risâla, 2005.
• el-Kîlânî, Necîb. LemehâtminHayâtî. II, Beyrut: Mu’assasat al-risâla, 1985.
• es-Sekkâkî, Ebû Ya'kûb Yûsuf b. Ebî Bekr b. Muhammed b. 'Alî.Miftâhu’l-Ulûm. thk. Naîm Zerzûr. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-’Ilmiyye, 1982.
• Hayırlıoğlu, Ayşegül. “Necîb el-Kîlânî ve Hâretü’l-Yehûd Adlı Eseri”. Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, 2019.
• İbn Manzûr, Ebû’l-Fazl Muhammed b. Mukerrem b. 'Alî Cemâluddîn b. Manzûr er-Ruveyfi'î. Lisânu’l-Arab. 15 c., Beyrut: Dâru Sâdır, 1414/1993.
• İslamoğlu, Abdurrahman. “Necîb el-Kîlânî’nin ‘Ramazan Habîbî’ Adlı Romanının Teknik ve Tematik Yönden İncelenmesi”. Yüksek Lisans Tezi. Alparslan Üniversitesi, 2021.
• Karabulut, Mustafa. “Yusuf Atılgan’ın ‘Aylak Adam’ Romanında Anlatım Teknikleri”. Turkish Studies -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 7/1, (2012): 1375-1387.
• Narlı, Mehmet. “Romanda Zaman ve Mekân Kavramları”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 5/7, (2002): 91-106.
• Özdemir, Ahmet. “Necîb el-Kîlânî ve Romancı Kişiliği”. Doktora Tezi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, 2020.
• Parlak, Cengiz. “Mustafa Lutfî el-Menfalûtî’nin ‘Yevmu’l-Hisâb/Hesap Günü’ Adlı Öyküsüne Dair Bir Çözümleme”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 20, (2021): 201-228, https://doi.org/1001539.
• Ramazan Yusuf, M. Hayr. Tetimmetü’l-‘Alâm. III, Beyrut: Daru İbn Hazm, 1996.
• Sazyek, Hasan. “Romanda Temel Anlatım Yöntemleri Üzerine Bir Sınıflandırma Çalışması”. Folklor-Edebiyat. 37/1, (2004): 103-118.
• Şimşek, Yaşar. “İç Monolog ve Bilinç Akışı Tekniği Açısından Oğuz Atay’ın ‘Unutulan’ Hikâyesi”. Söylem Filoloji Dergisi. 4/2, (2019), 307-329.
• Tekin, Mehmet. Roman Sanatı I Romanın Unsurları. 17. Bs , İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2019.
• Ürün, Ahmet Kâzım. Modern Arap Edebiyatı. 2. Bs, Konya: Çizgi Kitabevi, 2018.
• Yalar, Mehmet. Modern Arap Edebiyatına Giriş. 1. Bs., Bursa: Emin Yayınları, 2009.
• Yazıcı, Hüseyin. “Hikâye”. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları Diyanet İslam Ansiklopedisi. c: 17, İstanbul: TDV, 1998.