EBU’S-SENÂ’ EL-ÂLÛSî’NİN İSTANBUL SEYAHATİ VE İZLENİMLERİ

Yıl 2011, Sayı: 19, 75 - 90, 20.06.2012

İbrahim Şaban

Öz

Ebu’s-Senâ’ Şihâbuddîn el-Âlûsî, 1267/1851 yılında tefsirini
vesile kılarak, içinde bulunduğu durumu anlatmak üzere, İstanbul’a gelmiş
ve burada yaklaşık olarak 21 ay kalmıştır. Bu seyahati sayesinde önemli
birçok şahsiyetle bir araya gelmiş ve bu seyahat sonucunda “Neşvetu’ş-şemûl
fi’s-seferi ilâ İslâmbûl”, “Neşvetu’l-mudâm fi’l-‘avdi ilâ Dâri’s-selâm” ve
“Garâibu’l-iğtirâb ve nüzhetü’l-elbâb fi’l-zehâbi ve’l-ikâmeti ve’l-iyâb”
olmak üzere üç kıymetli eser kaleme almıştır. Bu eserlerden birincisini
Bağdat’tan İstanbul’a giderken, ikincisini İstanbul’dan Bağdat’a dönerken
ve üçüncüsünü de Bağdat’ta kaleme almıştır. Bu eserlerinde İstanbul’a
yolculuğunda uğradığı Musul, Cizre, Diyarbakır, Erzurum, Sivas, Tokat,
Samsun ve özellikle İstanbul ile ilgili izlenimlerine, buralarda bir araya
geldiği önemli şahsiyetlerin biyografilerine ve bazı dini meselelerle ilgili
soru ve cevaplara yer vermiştir.

Anahtar Kelimeler

Ebu’s-Senâ’ Şihâbuddîn el-Âlûsî, İstanbul, Seyahat

Kaynakça

• Abbâs el-‘Azzâvî, Târîhu’l-edebi’l-‘Arabî fi’l-‘Irâk II, Matba‘atu’l-Mecme‘i’l- ‘ilmîyi’l-‘Irâkî 1962.
• Abbâs el-‘Azzâvî, Zikrâ Ebi’s-Senâ’ el-Âlûsî, Bağdat, Şeriketu’t-ticâra ve’t- tibâ’a, 1958.
• Ebu’s-Senâ’ el-Âlûsî, Ğarâ’ibu’l-iğtirâb ve nuzhetu’l-elbâb fi’l-zehâbi ve’l- ikâmeti ve’l-iyâbi, Bağdat, Matbaatu’ş-Şâbender, 1327/1909.
• Ebû’s-Senâ’ el-Âlûsî, Neşvetu’l-mudâm fi’l-‘avdi ilâ dâri’s-Selâm, Bağdâd, Matbaat Vilâyet, 1293/1876.
• Ebû’s-Senâ’ el-Âlûsî, Neşvetu’ş-şemûl fi’s-seferi ilâ İslâmbûl, Bağdâd, Mat- baat Vilâyet, 1293/1876.
• İbrahîm ed-Darrûbî, el-Bağdâdîyûn: Ahbâruhum ve mecâlisuhum, Bağdat, Matba’atu’r-râbıta, 1958.
• Mahmûd Şukrî el-Âlûsî, el-Misku’l-ezfer fî neşri mezâyâ’l-karneyni’s-sânî ‘aşar ve’s-sâlis ‘aşar 1272/1856-1342/1924, thk. Abdullah el-Cebûrî, 2 c., Beyrut, ed-Dâru’l-‘Arabîye li’l-mevsû’ât, 2007.
• Muhammed Behcet el-Eserî, A‘lâmul-‘Irâk, 2. bs., Beyrut, ed-Dâru’l-‘Arabîye li’l-mevsû‘ât, 2002.
• Muhammed Eroğlu, “Âlûsî, Şehâbeddîn Mahmûd”, dİA, C. II, İstanbul 1989.
• Muhammed Mehdî el-Basîr, Nahdatu’l-‘Irâki’l-edebîye fi’l-karni’t-tâsi‘ ‘aşar, Bağdat, Matbaatu’l-Meârif, 1946.
• Tamer TEOMAN, 19. yy Seyyahlarına göre İstanbul’da İktisadi ve Sosyal Hayat, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Tarihi Bilim dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2006.