ARAP EDEBİYATINDA TÜRKÇE YAZAN BİR ŞAİR: EMİR MENCEK PAŞA EL-YUSÛFÎ

Yıl 2012, Sayı: 20, 33 - 48, 20.06.2012

Recai Kızıltunç

Öz

Emir Mencek, 1007/1598'de Şam'da varlık içinde doğmuş, iyi bir eğitim almıştır. Küçük yaşlardan itibaren şiir yazmaya başlamıştır. Babasının ölümü, sanat hayatını olumsuz etkilemiştir. Anadolu'ya gelmiş; umduğunu bulamayınca tekrar Şam'a dönüp, hayatının sonuna kadar burada yaşamıştır. Arapça Divan ve Mecmuatü Mencek Paşa olmak üzere iki eseri vardır. Türkçe şiirleri yanında, Türkçe unsurların kullanıldığı Arapça şiirleri de vardır. Türkçe şiirlerinin sayısı bilinmemektedir. Günümüze kadar ancak "görünür" redifli şiiri ulaşabilmiştir. Beş beyitten oluşan bu şiir, Fuzüli'nin aynı redifli şiirine nazire olarak yazılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Emir Mencek, Dimaşkî, Divan, Fuzûlî

Kaynakça

• Abdülfettah Muhammed el-Hulû (H.1387). Muhibbî, Nefhatü’r-Reyhâne ve Reşhatü Tilâ’ el-Hâne, Matbuatu Dârü’l-İhyâ el-Kütübü’l-Arabiyye.
• Abdülfettah Muhammed el-Hulû (H.1386). El-Hafecî (Şehabeddin Ahmed b. Muhammed b. Ömer el Hafeci), Reyhanetü’l-Elbâ ve Zehratü’l- Hayâ e’d-Dünyâ, Matbaatu İsa el-Bâbü’l-Halebî.
• Abdülkadir bin Ömer Nebhan (1301/1884). Divanü’l-Emir Mencek Paşa, Şam, Hafniyye Matbaası.
• Devellioğlu, Ferit (1992). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara, Ay- dın Kitabevi.
• Dilçin, Cem (2000). “Nazire”, Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara, Türk Dil Kurumu, 269-273. sayfalar.
• Hayreddin el-Zirikli (1373/1954). el-A’lâm, C. 8, Kahire, Matbuatu Kusta- sus.
• İpekten, Haluk (1974). İsmeti Divanı (edisyon-kritik), Ankara, Baylan Mat- baası.
• İpekten, Haluk (1997). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz, İstanbul, Dergah.
• K. Akyüz-S. Beken-S. Yüksel-M. Cunbur (1990); Fuzûlî Divanı, Ankara, Ak- çağ Yayınları, 444 sayfa.
• Köksal, Fatih (2006). Sana Benzer Güzel Olmaz-Türk Şiirinde Nazire, Anka- ra, Akçağ, 183 sayfa.
• Kurnaz, Cemal (2007). Osmanlı Şair Okulu, Ankara, Birleşik Yayınevi, 125 sayfa.
• Muhammed Emin b. Fazlullah el-Muhibbi (1964). Hülâsatü’l-Eser fi-A’yânü’l- karn el-Hadi Aşer, Kahire, Vehbiyye Yayınevi.
• Ömer Musa Paşa (1986); “Mencekpaşa el-Yûsûfi”, el-Edebü’l Arabi fi- Asru’l- Memlûki ve’l-Asru’l-Osmâni, , C. II, Şam, Matbuatü Camiat el-Dimaşk, 43-79. sayfalar.
• Pala, İskender (1989). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, C. I-II, Ankara, Ak- çağ.
• Sabbah, Leyla (1983). Muhammed Emin b. Fadlullah el-Muhibbi, Hülâsatü’l- Eser, C. 4, Şam, Suriye Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Tarlan, Ali Nihat (1998). Fuzuli Divanı Şerhi, Ankara, Akçağ, 720 sayfa.
• Toprak, M. Faruk (1999). “Arap Şiirinde Rûmiyyât”, DTCF Dergisi, XXXIX/1-2, 131-158.
• Yücel, Mehmet, Mısırlı Neo-klasik Şairleri, nüveforum.net (31.10.2010).