MEVLÂNÂ'YA GÖRE VARLIK VE İNSAN HAYATI KAVRAMI II

Yıl 2012, Sayı: 20, 173 - 195, 20.06.2012

Rahman Moshtagh Mehr Kadir Turgut

Öz

Varlık ve hayat kavramı, görenin ufkuyla doğrudan irtibatlıdır.
Görme ufku geniş olanın varlık ve hayattan anladığı da o kadar geniş
ve yüce olacaktır. Sıradan insanların anladığının aksine, Mevlânâ’ya
göre varlık bu hissedilen dünyadan ibaret değildir. Bilakis gerçek
varlık Mevlânâ’nın “adem” dediği ‘gayb alemi’ ve ‘mutlak varlık’tır.
Gayb âlemi varlık ve hayatın, bütün güzellik ve manevi zevklerin
kaynağıdır. İnsanın, dünya hayatından önce bir ruhani hayatı vardı.
Dünya hayatında da bütün gayreti o ruhani hayata geri dönebilmek
içindir. Hayat kavramı da varlık kavramına bağlı olarak genişlemektedir.
Mevlânâ’ya göre insan hayatı, bu dünyadan önce gaybda baş-
lamış, dünyadan sonra da aynı şekilde gaybda devam edecektir. Bu
nedenle ölüm, hayatın son noktası değil, bilakis yeni bir doğuş ve
yeni bir başlangıçtır. Kıyamet de insan hayatının devamının nasıl
olacağını belirleyecektir.
Allah, varlık ve hayattan tamamen ayrı olmayan gizli bir hakikattir
ve görünen varlıklar onun varlığının bir yansıması ve iradesinin
gereğidir.
İnsan da denizden ayrı kalan bir damla gibi Allah’tan uzakta kendini
yalnız ve garip hissetmekte, tekrar kendi ilahi aslına dönmeyi
arzulamaktadır. Bu nedenle onun Allah’la irtibatı korku ve ümitle
yapılan kullukla değil, sevgi ve ibadetledir.

Anahtar Kelimeler

Varlık, Hayat, Mevlânâ, İnsan, Allah

Kaynakça

• Furûzanfer, Bedîuzzemân, Ehâdîs-i Mesnevî, 3. bs. Tahran, Emir Kebîr, 1363.
• Furûzanfer, Bediuzzemân, Şerh-i Mesnevi-yi Şerîf, 1. Defter 2. Cüz, 7. bs., Tahran, İntişârât-i İlmî ve Ferhengî, 1373.
• Halîfe Abdulkerîm, İrfân-i Movlevî, çev. Ahmed Muhammedî ve Ahmed Mîr Alâyî, 4. bs. Tahran, İntişârât-i İlmî ve Ferhengî, 1375.
• Halîfe Abdulkerîm, Mevlânâ Celâluddîn-i Rûmî, çev. Abdulhuseyn Âzereng, Tahran, Merkez-i Neşr-i Dânişgâhî, 1365.
• Humâyî, Celâluddîn, Movlevî Çî Mî-gûyed, c. 2, 7. bs, Tahran, Neşr-i Humâ, 1369.
• Movlevî (Mevlânâ), Celâleddîn Muhammed Belhî, Kulliyât-i Şems yâ Dîvân-i Kebîr, haz. Bediuzzemân Furûzanfer, 3. bs. Tahran, İntişârât-i Emîr Kebîr, 1363.
• Movlevî (Mevlânâ), Celâleddîn Muhammed Belhî, Mesnevi-yi Ma’nevî, haz. R. Nicholson ve Nasrullah Purcevâdî, Tahran, İntişârât-i Emîr Kebîr, 1363.
• Sadrniyâ, Bâkır, Ferheng-i Me’sûrât-i Mutûn-i İrfânî, Tahran, Surûş, 1380.
• Schimmel, Annemarie, Şukûh-i Şems: Seyrî der Âsâr ve Efkâr-i Mevlânâ, çev. Hasan Lâhûtî, Tahran, İntişârât-i İlmî ve Ferhengî, 1367.
• Seccâdî, Seyyid Ca’fer, Ferheng-i Lugat, Istılâhât ve Tâ’birât-i İrfânî, Tahran, İntişârât-i Tuhûrî, 1370.