İslamî Fetihten Emevî Döneminin Sonuna Kadar Diyar-ı Mudar (Harran Bölgesi)'da Arap Edebiyatı Çevresi /Arabic Literary Environment in Diyar-ı Mudar (Harran) from The Islamic Conquest to The End of The Umayyad Period

Yıl 2013, Sayı: 22, 1 - 22, 11.12.2013

Ahmet Aslan

Öz

İslamî fetihten önce Diyar-ı Mudar (Harran) bölgesinde var olan Arap edebiyatı çevresi, İslamî fetihten sonra ve özellikle Emevîler zamanında daha da gelişmeye başlamıştı. İslamî fetihle beraber bölgeye göç eden Kaysî kabileleri ile bölgenin yerlisi olan Hıristiyan Tağlib kabileleri arasındaki savaşlar bu bölgede nekaiz edebiyatının ortaya çıkmasına vesile olmuştu. Bu çalışmada, Emevîler zamanında Diyar-ı Mudar bölgesinde gelişen Arap edebiyatı muhîti ve bölgenin en önemli şair ve edebiyatçıları hakkında bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Diyar-ı Mudar, Harran, Arap Edebiyatı, Kays, Tağlib

Abstact:

Arabic literary environment that existed in place of Diyar-ı Mudar (Harran) before Islamic conquest began to develop after Islamic conquest especially in the period of Umayyads. The wars between Qays tribes who migrated to the region with the Islamic conquest and local Christian Taglib tribes led to rise of the nakaiz literature. In this study, the information about devoloping Arabic literary environment in the period of the Umayyads in Diyar-ı Mudar (Harran) and the most important poets and writers of the region is given.

Keywords: Diyar-ı Mudar, Harran, Arabic literature, Taglib, Qays, Mesopotamia.

Anahtar Kelimeler

Diyâr-ı Mudar, Harran, Arap Edebiyatı, Kays, Tağlib

Kaynakça

• Ahmed Hasan ez-Zeyyat, Tarihu’l-Edebi’l-Arabî, Kahire 1988.
• Albayrak, Kadir, Keldanîler ve Nasturîler, Ankara, 1997.
• A.M. Dinçol, “ Aramîler”, D.İ.A. III, İstanbul 1991.
• Barhabreuse, Ebu’l-Farac, Ebu’l-Farac Tarihi, Çev: Ömer Rıza Doğrul, Ankara 1987, I-II. el-Bekri, Ebu Ubayd, Kitabu’l-Memalik ve’l-Mesalik, Tunus 1992, I-II. el-Belazuri, Fütuhu’l-Buldan , Çev: Mustafa Fayda, Ankara 1987.
• Çağatay, Neşet, İslam Öncesi Arap Tarihi ve Cahiliyye Çağı, Ankara 1982. -------------------, “ XIII. Asır Ortalarında Cezire”, A.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, IV, Ankara 1953.
• Cevvad, Ali, el-Mufassal Fi Tarihi’l-Arab Kabli’l-İslam Bağdat 1993, I-X.
• Çelik, Mehmet, Süryani Kilisesi Tarihi, İstanbul 1987.
• Faruk İsmail, el-Luğatu’l-Aramîyye el-Kadime, Halep 2001.
• Ferruh, Ömer, Tarihu’l-Fikri’l-Arabî, Beyrut 1983. -----------------, Tarihu’l-Edebi’l-Arabî Min Matlai’l-Karni’l-Hamis el-Hicrî İlel-Fethi’l-Osmanî Fi’l-Meşrik, Beyrut 1989, I-IV.
• Günaltay, Şemsettin, Yakın Şark Elam ve Mezopotamya, Ankara 1987. -------------------------, Yakın Şark III Suriye ve Filistin, Ankara 1987.
• Hayes, E.,R., Urfa Akademisi, Çev: Yaşar Günenç, İstanbul 2002.
• Işıltan, Fikret, Urfa Bölgesi Tarihi (Başlangıçtan h.210 = m.825 e kadar), İstanbul 1960.
• İbnu’l-Esîr, el-Kâmil Fi’t-Târîh, Beyrut 1979, I-XII.
• İbn Kuteybe, Abdullah b. Muslim, eş-Şi’r ve’ş-Şu’ara, Beyrut 1994. el-İsfahanî, Ebu’l-Farac, el-Ağanî, Beyrut 1981, I-XXV.
• Guy Le Strange, Buldanu’l-Hilefeti’ş-Şarkîyye, Arapça’ya Ter: Beşir FransisCorcis Avvad, Beyrut 1985.
• Mahmud Yeşkuri el-Elusî, Buluğu’l-Ereb Fi Ma’rifeti Ahvali’l-Arab, Tashih: Muhammed Behcet el-Eseri, Beyrut 1314, I-III.
• Mari b.Süleyman, Ahbaru Batariketi’l-Kursi’l-Meşrik Min Kitabi’l-Müceddel , Roma 1899.
• Muhammed Mustafa Haddara, eş-Şi’r Fi Sadri’l-İslam ve’l-Asri’l-Emevî, Beyrut 19 Segal, Judah, Edessa(Urfa) Kutsal Şehir, Ter: Ahmet Arslan, İstanbul 2002.
• Sever, Erol, Asur Tarihi , İstanbul 1996.
• Şeşen, Ramazan, Harran Tarihi, Ankara 1993. --------------------, “Cezire” D.İ.A., VII. Ankara 2003.
• Şavki Dayf, Tarihu’l-Edebi’l-Arabî el-‘Asru’l-İslamî, Kahire 1963.
• Ülken, Hilmi Ziya, Uyanış Devirlerinde Tercümenin Rolü, İstanbul 1935. et-Taberi, Tarihu’t-Taberî, Tah: Muhammed Ebu’l-Fida, Beyrut 1982, I-XII.
• Tahir el-Cezairî-Muhammed Kürd Ali, Resailu ‘Abdü’l-Hamîd, Tunus H.1318. Welhusen, Julius, İslamın En Eski Tarihine Giriş , Çev: Fikret Işıltan, İstanbul 19
• Yakut, el-Hamevî, Mu’cemu’l-Buldan, Beyrut, I-V. ----------------------, Mu’cemu’l-Udeba, Kahire 1980, I-XVIII.
• Yusuf el-‘İş, ed-Devlatü’l-Emevîyye ve’l-Ahdasü’l-Leti Sabakatha İbtideen Min Fitneti Osman , Dimaşk 1988. ez-Ziriklî, Hayru’d-Din, el-A’lam, Beyrut 1995, I-XIII.