Çeviri Eleştiriciliğine Uygulamalı Bir Örnek Olarak Eş-Şâmî’nin “Sübülü’l-hüdâ ve’r-reşâd fî sîreti hayri’l-ʻibâd” Adlı Eserinin Türkçe Çevirisinin Eleştirisi /An Applied Critique Approach to Translation Criticism Due to Shâmî’s "Subulu'l-hudâ.."

Yıl 2014, Sayı: 24, 1 - 32, 17.04.2014

İbrahim Barca

Öz

Öz: Bu makalede “İslam Kaynak Eserlerinin Çeviri Eleştirisi” denemesi yapılmaya çalışıldı. Eleştirisi yapılan eser, eş-Şâmî’nin “Sübülü’l-hüdâ ve’r-reşâd fî sîreti hayri’l-ʻibâd” adlı eserinin “Peygamber Külliyatı” adlı Türkçe çevirisidir.

Temel İslam ilimlerine ait eserlerin tercüme hatalarından arındırılması; çeviri eleştiriciliğinin belirli yöntemlerle, bilimsel bir amaç doğrultusunda yapılmasına katkı sunmaktır. Bu yaklaşım “Bağlanma Teorisi” olarak adlandırılmaktadır. Bu teoride öncelikle çeviri ile çeviri eleştirisinin kavramsal tahlili yapılmış, tarihsel gelişim süreci incelenmiştir. Bu bağlamda, bilimsel, sanatsal ve ahlâkî açıdan örneklerle uygulamanın geçerliliği denenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Sübülü’l-hüdâ ve’r-reşâd fî sîreti hayri’l-ʻibâd, eş-Şâmî, çeviri eleştirisi, hedef eser, kaynak eser. 

Abstract: This paper is an attemp to applied translation criticism of the Islamic sources.  ”. The selected book for the application is al-Shâmî’s Siyer book “Subulu’l-hudâ ve’r-rashâd fî sîreti hayri’l-ʻibâd”. The Turkish translation of this book is named as “Peygamber Külliyatı”.

Debugging the books on Islamic sciences from rare mistakes is to contribute on making translation critisizm with spesific  methods and with a scientific aim. This approach is named as "Attachment Theory". In this approach, previously, the conceptual analysis of translation and translation critisizm and the examination of the historical development process has been done. In this context, the reliability of the applied approach is experinced through the scientific, artistic and ethical samples.

Keywords: “Subulu’l-hudâ ve’r-rashâd fî sîreti hayri’l-ʻibâd”, al-Shâmî, translation criticism, target book, reference book.

Anahtar Kelimeler

Sübülü’l-hüdâ ve’r-reşâd fî sîreti hayri’lʻibâd, eş-Şâmî, çeviri eleştirisi, hedef eser, kaynak eser.

Kaynakça

• Abdurrahmân es-Süheylî, er-Ravdü’l-unuf, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût. Beşîr Îsevî, et-Tercemetü ile’l-Arabiyya, Dâru’l-Fikri’l-Arabî, Nâsır, 1996.
• Buhârî, el-Câmiʻu’s-sahîhî’l-muhtasar, thk. Mustafâ Dîb el-Buğâ, Dâru İbn Kesîr, Beyrût 1987. Ebû Dâvûd es-Secestânî, Sünen-i Ebî Dâvûd, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabiyye, Beyrut. Eş-Şâmî, Sübülü’l-hüdâ ve’r-reşâd, thk. Âdil Abdülmevcûd, Ali Muhammed, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Lübnân 2007. Eş-Şâmî, Peygamber Külliyatı, çev. Komisyon, Ocak Yayıncılık, İstanbul 200 Faruk Yücel, Çeviri Eleştirisi Neyi Eleştirir, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12, (2007/1), s. 39-58. Fuat Sezgin, Tanınmayan Büyük Çağ, Timaş Yayınları, İstanbul 2010. Filib Dâyî, Evdahü’l-mesâlik fi’t-tercemeti ve’t-taʻrîb, Mektebetü Lübnân Nâşirûn, Beyrût 1993. Hızlı, Mefail, “Siyer”, Şamil İslâm Ansiklopedisi. İbnü’n-Nedîm, Kitâbü’l-Fihrist, Rızâ Teceddüdî. İbn Haldûn, Teʻrîhu İbni Haldûn, thk. Üstâz Halil Şehhâde, Dâru’l-Fikir, Beyrût 2001, I-VIII. İbrahim Mustafâ, el-Muʻcem’ül-vesît, Çağrı Yayınları, İstanbul. Kâtip Çelebî, Mustafâ, Keşfü’z-zünûn, Dâru’l-İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrût. Mennâ el-Kattân, Mebâhis fi ulûmi’l-Kur’ân, Mektebetü’l-Maarif, Beyrût 2000.
• Meryem Selâme, et-Tercemetü fi’l-asri’l-Abbâsî, çev. Necib Ğazavî, Vizâre Sakâfe. Muhammed el-Azîm, Şemsülhakk, Avnü’l-maʻbûd, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyr ȗt 1415. Muhammed b. Tulun, İʻlamü’s-sâilîn an kütübi Seyyidi’l-Mürselîn, thk. Mahmûd Arnâvût Müessesetü’r-Risâle, Beyrût. Mustafa Sabri Küçükaşçı, “Şami Şemseddin”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi )DİA), İstanbul 2010, Sâlim Abdul ʻal, Celâleddîn es-Süyûtî, Müessesetü’r-Risâle, Beyrût 1989. Senem Soyer, Arapça - Türkçe Çevirilerde Sözcük ve Kalıplaşmış İfadeler Düzeyinde Eşdizimlik Sorunları ve Çözüm Önerileri, Ankara Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2006. Sevil Asuman Karakaya, Çeviride Anlaşmazlıklar Anlaşmazlıkların Kaynağı ve Uygulamalar Işığında Çözüm Yolları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2001. Nevzat Türkoğlu, İbn Seyyidinnas’ın Hayatı, Eserleri ve Tarihçiliği, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2008. Yusûf Hatîb, Dirâsâtün an vâkiʻi’t-terceme, İdâretü’s-Sakâfe, Tunus 1987.