Edirne Müftüsü Mehmed Fevzi Efendi’nin (1826-1900) “Miftâhu’l-merâm fî tâ‘rîfi ahvâli’l-kelimeti ve’l-kelâm” Adlı İzhâr Şerhinin Değerlendirilmesi / The Mufti of Edirne Mehmed Fevzi Effendi (1826-1900) and Analysis of His Sarh of Izhar Titled “Miftâhu..”

Yıl 2014, Sayı: 24, 55 - 73, 17.04.2014

Mustafa Dönmez

Öz

Öz: Mehmed Fevzi Efendi 19. yüzyılda yaşamış bir âlimdir. Dinî, ilmî ve edebî konularda çok sayıda eser yazmış velûd bir şahsiyettir. Görevde bulunduğu yerlerde öğretim faaliyetleri içerisinde olmuştur. Medreselerde Arapça öğretiminde okutulan bazı kitapların tercüme ve şerhini yapmıştır. Bunlardan birisi de İmam Birgivî’nin (981/1573) İzhâru’l-Esrâr adlı eserine yaptığı Miftâhu’l-Merâm fî Tâ’rîfi Ahvâli’l-Kelime ve’l-Kelâm adlı şerhtir. Bu makalede Mehmed Fevzi Efendi ve onun Miftâhu’l-Merâm fî Tâ’rîfi Ahvâli’l-Kelime ve’l-Kelâm adlı İzhar şerhi tanıtılmaya çalışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler: Edirne Müftüsü Mehmed Fevzi Efendi, İzhâru’l-Esrâr, Miftâhu’l-Merâm fî Tâ’rîfi Ahvâli’l-Kelime ve’l-Kelâm. 

Abstract: Mehmed Fevzi Effendi was a scholar who lived in the 19th century. He was a prolific author having left several religious, academic and literary works behind. He was active in educational activities wherever he was. He had translated and expounded some of the Arabic works used in language education in the madrasas. One of them is Miftâhu’l-Merâm fî Ahvâli’l-Kelime ve’l-Kelâm which was a commentary of İzhâru’l-Esrâr by İmam Birgivi (d. 981/1573). In this article you will find Mehmed Fevzi Effendi and his “Miftâhu’l-Merâm fî Ahvâli’l-Kelime ve’l-Kelâm” introduced.

Keywords: Mehmed Fevzi Effendi, the mufti of Edirne, İzhâru’l-Esrâr, Miftâhu’l-Merâm fî Ahvâli’l-Kelime ve’l-Kelâm.

Anahtar Kelimeler

Edirne Müftüsü Mehmed Fevzi Efendi, İzhâru’l-Esrâr, Miftâhu’l-Merâm fî Tâ’rîfi Ahvâli’l-Kelime ve’l-Kelâm.

Kaynakça

• Arslan, Ahmet Turan. İmam Birgivî Hayatı Eserleri ve Arapça Tedrisatındaki Yeri. İstanbul: Sehâ Neşriyat, 1992. Baybara, Neriman. Kureyşî-Zâde Mehmed Fevzî Efendi Hayatı ve Eserleri. Ankara Ünv. SBE., Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi., 2007. Bingöl, Abdülkuddüs. “İstikrâ”. DİA, c.XXIII, s. 358-359. Bursalı Mehmed Tahir. Osmanlı Müellifleri. Haz. Mustafa Tatcı, Cemal Kurnaz, Ankara: Bizim Büro Basımevi. Durmuş, İsmail. “Adalı Şeyh Mustafa”. DİA. c. I, s.347. _______, “Müberred”. DİA. c. XXXI, s. 432-434. _______,“İstitrat”. DİA. c. XXII, s. 401-402. Dönmez, Mustafa İsmail, Kuşadalı Mustafa bin Hamza ve Netâicü’l-efkâr fî Şerhi’l-İzhâr Adlı Eseri (İnceleme ve Tahkik), Marmara Üniversitesi SBE., Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2013. Ebu’l-Bekâ Eyyûb b. Musa. el-Külliyyât. Dimaşk: Müessesetü’r-Risâle, 2011. Edirneli Mehmed Fevzi Efendi. Miftâhu’l-Merâm fî Ta’rîfi Ahvâli’l-Kelimeti ve’l-Kelâm. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1305.
• Elmalı, Hüseyin. “İzhâru’l-Esrâr”. DİA. c. XXIII, s. 506, 507. Esîrüddîn el-Ebherî. İsagocî. (Mecmûatü’l-Mütûn içerisinde), Baskı yılı ve yeri yok. Işkın, Gökhan Sebati. “Kuşadalı Mustafa b. Hamza (Adalı), Netâicu’l-Efkâr adlı Eseri ve Kendisine Yöneltilen Eleştiriler”. Cumhuriyet Ünv. İlahiyat Fak. Dergisi. XI/1, 2007, s. 153-171. Kuşadalı Mustafa b. Hamza. Netâicü’l-Efkâr fî Şerhi İzhâri’l-Esrâr. Süleymaniye Ktp. Süleymaniye Böl. Nu.931. Özbalıkçı, M. Reşit. “Sîbeveyhi”. DİA, c.XXXVII, s.130-134. Seyyid Şerîf Cürcânî. et-Ta‘rîfât. (thk.) Muhammed Abdullah el-Mar‘aşlî. Dâru’n-Nefâis, Beyrut: 2003. Suyûtî, el-İktirâh fî Usûli’n-Nahv. Dâru’l-beyrûtî. Dimaşk, ts. Tâhirü’l-Mevlevî. Edebiyat Lügati. İstanbul: Enderun Kitabevi, 1973. Tüccar, Zülfikar. “Ferrâ, Yahyâ b. Ziyâd”. DİA. c.XII, s.406-408. Uzun, Mustafa. “Fevzi Efendi, Edirne Müftüsü”. DİA, c. XII, s. 506-509. Zeynizâde, Hüseyin b. Ahmed. Hallu Esrâri’l-Ahyâr alâ İ‘râbi’l-İzhâr. İstanbul: Matbaa-i Osmâniyye, 1309.