Binbir Gece Masallarında Kadın İmajı

Yıl 2016, Sayı: 29, 133 - 153, 30.12.2016

Muammer Sarıkaya

Öz

Öz: Binbir gece masalları 1001 gece devam ettiğine inanılan, hikâye içinde hikâye anlatım tekniği ile bir çerçeve hikâye içinde 264 hikâyeden oluşan bir masal antolojisidir. Başta masalların anlatıcısı ve çerçeve hikâyenin kahramanı Şehrazad olmak üzere masalların en önemli kahramanlarını kadınlar oluşturmaktadır. Bazı masallarda kız çocuğu, sevgili, eş, anne ve yaşlı kadın gibi gerçek hayattan alınmış rolleri oynayan kadınlar, bilgelik, siyasal otorite sahibi olmak, âşık olmak, ideal eş olmak, savaşçılık, refah içinde yaşama, çiftçilik ve tasavvufi bir yaşam sürme gibi olumlu niteliklerle nitelenirler. Buna karşılık masallardaki kocasına ihanet etmek, sinsilik, büyücülük, hilekârlık, düzenbazlık, kıskançlık, intikam peşinde koşmak, ahlaksızlık, zevk ve eğlence düşkünü olmak gibi olumsuz nitelemeler kadının baskın karakteri olarak karşımıza çıkar. Bazı masallarda ise kadınlar hayal âlemine ait cin, peri, dev, büyücü ve cadı gibi karakterleri canlandırırlar. Masalların başkahramanı ve anlatıcısı Şehrazad, masallar boyunca erkek egemen bir toplumda kocası Şehriyar tarafından başlatılan kadın karşıtlığı ve kadını itibarsızlaştırma girişimini boşa çıkarmak için çabalar ve kısmen başarılı olur.

Anahtar Kelimeler

Binbir Gece Masalları, Şehrazad, Âşık Kadın, İhanet, Kadına karşı şiddet

Female Image in One Thousand One Nights Tales

Öz

Abstract: “One Thousand and One Nights Tales ”(Arabian Nights) is a fairy tale anthology which is believed to continue 1001 nights and consisting 264 story with storytelling technique in a frame story. The stories proceed from this original tale; some are framed within other tales, while others begin and end of their own accord. Firstly Scheherazade, the narrator of tales and the hero of the frame story and other most important heroes of the stories are women. In some tales,women play roles taken from real life such as a daughter, a lover, a wife, a mother and an old woman. And they are characterized with positive qualities such as wisdom, to have political authority, to fall in love, being an ideal wife, belligerence, living in prosperity, farming and living sufi life. Contrary to this, some negative modifiers such as betraying to her husband, slyness, witchcraft, fraud, deceit, jealousy, pursuit of revenge, immorality and being fond of pleasure and entertainment emerge as the dominant character of women. Some women are portrayed characters such as demons, fairies, giants, wizards and witches in the clouds. During the tales, the protagonist of tales and narrator Scheherazade, efforts to frustrate initiatives which initiated by her husband Shahriar for female opposition, attempts to discredit women in a male-dominated society and succeeds this partially.

Anahtar Kelimeler

One thousand and one nigths, Sherazad, Woman in love, Betrayal, Violence against woman

Kaynakça

• Abdulgani el-Mellâh, Rıhle fî Elf leyle ve leyle, el-Müessesetü’l-arabiyye li’d-dirâsât, Beyrut, 1981. Ahmed Hasan ez-Zeyyât, “Elf Leyle ve Leyle, Târîhu Hayâtihâ”, Mecelletü’l-Mecma‘ı’l-‘Ilmî el-‘Arabî (=RAAD), XII/3-4 (1932), s. 129-142; XII/5-6 (1932), s. 204- 215; s. 282-291.
• Ahmed Muhammed eş-Şehhâz, el-Melâmihu’s-siyâsiyye fî hikâyâti Elf leyle ve leyle, Menşûrâtu vezârati’l-i’lâm, Bağdat, 1977. Ali er-Râî, “Muhtâlûn velâkin Şurafâe”, el-Arabî, sa: 266, Ocak 1981, s. 42-44. Âlî Serhân el-Kuraşî, Nassu’l-mer’e, Dâru’l-Medâ, Dimeşk, 2002.
• Alim Şerif Onaran, Binbir Gece Masalları, Afa Yay., İstanbul, 1992.
• Aysel Ergül, “Binbir Gece Masallarında Âşık Kadın Tipi: Aziz ve Azize Masalı”, Millî Folklor, C. V, sayı: 41, Bahar 1999, s. 36-46.
• Aysel Ergül, “Binbir Gece Masallarında Kadın”, İstanbul Üniv. İletişim Fakültesi Dergisi, sa: 10, İstanbul, 2000, s. 355-369.
• Duncan Blac Macdonald, “The Earlier History of the Arabian Nights”, Journal of the Royal Asiatic Society, 18 (1987), s. 1-21; 19 (1988), s. 1-26.
• Elf Leyle ve Leyle, 4 c., Bulak mat., Kahire 1280; Tıpkıbasım W. R. Taylor, 1951.
• Fârûk Sa’d, Min vahyi elf leyle ve leyle, el-Mektebetü’l-ehliyye, Beyrut, 1962. Friedrich von der Leyen, el-Hikâyetü’l-hurâfiyye, Arp. Ter.: Nebîle İbrahîm, Dâru’l-İlm, Beyrut, 1973.
• Hiyâm Ali Hammâd, el-Mer’e fî Elf leyle ve leyle, Mektebetu nehdati’ş-şark, Kahire, (t.y.).
• J. Oestrup- D. B. Macdonald, “Binbir Gece”, İslam Ansiklopedisi (İslam Alemi Tarih, Coğrafya, Etnografya ve Biyografya Lügatı), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1979, C. II, s. 616-620.
• Julia Emile-François, “Binbir Gece Masallarının Kaynakları”, çev. Alim Şerif Onaran, Marmara İletişim Dergisi, sa. 3 (Temmuz 1993), s. 51-62.
• Kamer el-Kîlânî, “el-Mer’e fî Elfi leyle ve leyle”, Mecelletü’l-Kuveyt, sayı: 11, yıl: 1981, s. 72-116.
• Mehdî en-Neccâr, “et-Turâsu’ş-şa’bî ve’l-hıkbetu’l-kesûle fî Elf leyle ve leyle”, Mecelletu dirâsât Arabiyye, sa: 6, Nisan 1981, s. 124 vd.
• Muhsin Câsim el-Mûsevî, “el-Hâriku fî Elf leyle ve leyle”, Mecelletu’l-fikri’l-Arabiyyi’l-muâsır, Sayı: 38, Mart 1986, Merkezu’l-inmâ’ el-kavmî, Beyrut, 1986, s. 30 vd.
• Nabia Abbott, “A Ninth-Century Fragment of the Thousand Nights: New Light on the Early History of the Arabian Nights”, The Journal of Near Eastern Studies 8, ( July 1949), p.p. 129-164.
• Senâ’ Şu’lân, “el-Mer’e fî Elf leyle ve leyle”, Ûdu’n-nedd, sa: 23, Nisan 2008, (Çevrimiçi) http://www.oudnad.net/23/sanaa23.php 15.09.2015.
• Suheyr el-Kalamâvî, Elf leyle ve leyle, Dâru’l-meârif, Kahire, 1966. Süleyman Tülücü, “Binbir Gece Masalları Üzerine (Seçilmiş Bir Bibliyografya İle), Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sa: 22, Erzurum, 2004, s. 1-53.
• Veli Ulutürk, “Binbir gece”, TDV İA., C. VI, s. 180-181.
• Ülfet el-İdlibî, Nazratun fî edebine’ş-şa’bî Elf leyle ve leyle ve Sîratu Seyf b. Zî Yezen, İttihâdu’l-kuttâbi’l-arabî, Dimeşk, 1974.
• Ziyat Akkoyunlu, “Binbir Gece Masalları Üzerinde Yapılan Çalışmalar”, TKA, Prof. Dr. Faruk Kadri Timurtaş’ın Hâtırasına Armağan, XVII-XXI/1-2 (1979-1983), s. 1-14.