انتظار حسین کی فکشن نگاری

Yıl 2021, Sayı: 39, 255 - 264, 31.10.2021

Soofia Yousuf

Öz

برصغیر پاک و ہند کے قدیم ادبی و تہذیبی روایات کو نوآبادیاتی عہد میں پس ماندہ قرار پائیں اور ان استعماری طاقتوں نے اس طرح کا ماحول بنادیا کہ مقامی باشندوں نے اپنی تہذیبی و ادبی روایت کو یا تو بھولا دیا یا اس پر بات کرتے ہوئے ندامت محسوس کرنے لگے۔ان نوآبادیاتی قوتوں نے مشرق کی ادبی روایت کو بھی مختلف حصوں میں تقسیم کردیا جو ان کی آمد سے قبل مقامی باشندوں کا مشترکہ ورثہ تھی جیسے کتھا سرت ساگر،جاتک کتھایئں ،پنچ تنتر ،عرب و عجم کی ادبی روایات 1925 ( نے اپنی افسانوی تخلیقات میں مشرق کی اس استعماری تقسیم - وغیرہ۔انتظار حسین ) 2016 کو نہ صرف رد کردیا بلکہ اس روایت کو ایک اکائی کے طور پر دوبارہ ادب کے مرکز میں لاکر مشرق ومغرب کے ادب کے درمیان مکالمے کی فضا پیدا کردی جو کے ان سے پہلے کسی ادیب نے نہیں کی تھی۔ انتظار حسین کا شمار اردو کے اہم فکشن نگاروں میں ہوتا ہے،انتظار حسین کے ادبی اسلوب میں تمثیلی اور داستانوی عناصر شامل ہیں۔ جو حقیقت میں اس طرح گھل مل جاتے ہیں کے ان پر غیر حقیقی کا گمان بھی نہیں ہوتا۔ ان کی کہانیوں میں اضطراب، درد اور عدم مساوات کے تجربات موجود ہیں، انتظار حسین کی تخلیقات میں بے سمتی، اپنی جڑوں سے علیحدگی اور بے گھر ہونے کا واضح احساس موجود ہے۔ وہ جاتک کتھاؤں کو بھی ا پنی تحریروں کا حصہ بناتے ہیں۔ ان کا ماننا تھا کہ حکمت اور روحانی تجربات پر کسی ایک مذہبی روایت کی اجارہ داری نہیں ہے۔ یہی وجہ ہے کہ ان کی کہانیوں میں مشرقی کی ادبی روایت کو بغیر کسی تفریق کے پیش کیا گیا ہے۔ زیر نظر مضمون میں انتظار حسین کی فکشن میں موجود قنوطی رجحان کے پس منظر میں امید اور آرزو کے جذبے کو اجاگر کیا گیا ہے۔

Anahtar Kelimeler

انتظار حسین, جاتک کتھائیں, ہجرت, نوآبادیات, اساطیر

Intizar Hussain’s Fiction Writing

Öz

The core and native literatures of the Indian Subcontinent were marginalized as a result of colonialism, and over time, the subcontinent’s local people became embarrassed of their culture and avoided all references to it. The same colonial powers split Eastern literary traditions, which were all one prior to their arrival, into ‘Classic Jatake Stories,’ ‘Katha Sart Sagar,’ and ‘Panjtantar’ and Persian and Arabic traditions. It was not until Intizar Hussain’s (1925–2016) writing career that these split Eastern literary traditions could be unified. Few writers before him could bring the traits of the five separated Eastern literary traditions into one piece of writing just as it used to be prior to colonialism. Hussain’s literary style contains elements of parable and fables, occasionally veering to the surreal; his stories center on experiences of anxiety, pain, loss, and disorientation. Hussain’s characteristic literary mood is clearly melancholic and pessimistic. There is a vivid sense of displacement and lack of direction in many of his short stories. Hussain expounds that wisdom and spiritual experiences are not the monopoly of any single religious tradition. This research paper analyzes the optimism behind Hussain’s pessimistic fiction writing.

Anahtar Kelimeler

Intizar Hussain, Jatake tales, Partition, Colonialism, West

İntizar Hüseyin’in Öykü Yazarlığı

Öz

Hindistan Pakistan Alt Kıtası’nın kadim edebi ve kültürel gelenekleri sömürgeci güçler tarafından geri kalmış olarak nitelendirilmiştir. Böylece yerli halk zamanla bu edebi ve kültürel geleneklerini ya unutmuşlar ya da kullanmaya çekinmişlerdir. Batılılar bölgeye gelmeden önce Doğu’ya ait ortak anlatı gelenekleri olan “Katha Sarita Sagar”, “Cataka Hikayeleri”, Panch Tantra” gibi edebi ürünler Batılıların bölgeye gelmelerinden sonra yozlaşmaya uğratılarak Doğunun ortak mirası olmaktan çıkartılmak istenmiştir. İntizar Hüseyin bu kadim anlatı geleneklerini eserlerinin merkezi haline getirerek daha önce hiçbir yazarın yapmadığı bir Doğu Batı sentezi oluşturmuştur. İntizar Hüseyin Urdu Edebiyatının önde gelen öykü yazarlarından biridir. Yapıtlarında benzetmelere ve destanlara yer verir. Hikâyelerinde gerçek ile kurguyu büyük bir ustalıkla harmanlar. Öykülerinde acı, keder gibi duygular ile eşitsizlik, köklerinden ayrı olma, yurtsuzluk gibitemalar ön plandadır. Fabl türünde eğitici ve öğretici bilgiler veren Budist Cataka metinleri anlatılarını da öykülerinin bir parçası haline getirmiştir. Bilgelik ve manevi değerlerin tek bir dinin tekelinde olmadığı düşüncesiyle Doğunun tüm din ve inançlarına ait edebi ürünleri eserlerinde işlemiştir. Bu makalede İntizar Hüseyin’in öykülerinde var olan karamsarlık duygusunun arka planındaki umut duygusu ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İntizar Hüseyin, Cataka Metinleri, Bölünme, Batı, Sömürü

Kaynakça

• Hussain, Intezar. Akhari Aadmi. Lahor: Sang-e-meel Publications, 2007.
• Hussain, Intezar. Kuchway. Lahor: Sang-e-meel Publications,2004.
• Hussain, Intezar. Kayakalip. Lahor: Sang-e-meel Publications, 2007.
• Hussain, Intezar. Morenama. Lahor: Sang-e-meel Publications, 2007.
• Hussain, Intezar. Mombati. Lahor: Sang-e-meel Publications, 2003.
• Hussain, Intezar. Wo Jo Kho Gaye. Lahor: Sang-e-meel Publications, 1995.
• Hussain, Intezar. Ajnabi Paraindy. Lahor: Sang-e-meel Publications, 2003.
• Asif Farkkhi, Basit. ''An Interwiev of Intezar Hussain (July 2005)'', Adabyatt Magazine. Islamabad: Pakistan Academy of Letters, 2017.
• Kundera, Milanz. Art of Novel.Çeviren Arshad Waheed.İslamabad: Pakistan Academy of Letters, 2017.
• Hussain, Intezar. Chaand Gahan. Lahor: Maktab-eCarvan, 2002.
• An Interview of Intezar Hussain by Iqbal Khorsheed.
• Hussain, Intezar. Basit. Lahor: Sang-e-meel Publications, 1984.
• Hussain, Intezar. Tazkira. Lahor: Sang-e-meel Publications, 1987.
• Hussain, Intezar. Aage Samandar Hai. Lahor: Sang-e-meel Publications, 1990.