Abbas el-Akkâd Örnekliğinde Dîvan Ekolü Şairlerinde Ümitsizlik Teması

Yıl 2022, Sayı: 40, 235 - 252, 28.04.2022

Rümeysa Zeynep Uylaş

https://doi.org/10.26650/jos.984132

Öz

Osmanlı Devleti’nin yıkılması sonucunda yeni devletlerin oluşması ve dünyaya hâkim olan milliyetçilik akımı, birçok yeni yönelişi ve ekolü beraberinde getirdi. Arap toplumunda kitleleri etkileyen en önemli araç ve hayatın odak noktası olan şiir, modern dönemde toplumun bir yansıması olarak milliyetçi ve siyasi şiir, hemen ardından Fransız ve İngiliz işgallerinin doğurduğu sömürge karşıtı şiir olarak karşımıza çıkar. Özellikle 19. yy.’dan sonra edebiyatçıları, fikir insanları ve eserleri dikkatle takip edilen Mısır ve Suriye, edebi, siyasi ve ideolojik akımlara öncülük etti. 19. yy. sonlarında Arap şiirinin ihyası amacıyla Barûdî (1839-1904), Ahmed Şevki (1868-1932) ve Hâfız İbrahim (1871-1932) tarafından kurulan NeoKlasik Ekol, yapısında ve konularında kadim şiiri örnek almıştır. Peşlerinden gelen Abbas el-Akkâd (1889-1964), Abdülkadir Mâzinî (1890-1949) ve Abdurrahman Şükrî (1886-1958)’den oluşan Dîvan Ekolü şairleri ise, Arap şiirinde ve edebi tenkitte bir dizi yenileşme gerçekleştirmişler, kendilerinden sonra gelen Mehcer ve Apollo gibi modern edebi akımlara birçok konuda önderlik etmişlerdir. Bu ekol, Arap edebiyatında modern şiire yön veren medrese olup şiirin muhtevasında, hatta şiir algısında kadim şiirden tamamen farklı bir bakış açısına sahiptir. Dîvan Ekolüne göre, şiirin değeri şairin duygularının samimiyeti (sıdku’ş-şi’r) ölçüsündedir. Döneme hâkim olan sosyal, siyasi çıkmazlar ve belirsizlikler, ayrıca beslendikleri Batılı romantik şairlerin etkisiyle öne çıkan ümitsizlik, şiirlerinde açıkça görülmektedir. Bu makalede yeni bir şiir geleneği oluşturan ekolün en güçlü temsilcisi Akkâd örnekliğinde, acı çeken, özgürlük arayışındaki bir halkın hissettiği ümitsizlik temasının Dîvan Ekolü şairlerindeki yansımasını ele aldık.

Anahtar Kelimeler

Modern Arap Şiiri, Dîvan Ekolü, Abbas el-Akkâd, Şiirde Ümitsizlik Teması

The Theme of “Hopelessness” Among the Diwan School Poets: The Example of Abbas al-Akkad

Öz

The formation of a new literary movement—as a result of the collapse of the Ottoman Empire and the nationalist movement that dominated the world—gave rise to many new tendencies and schools of thought. Poetry, the most important tool influencing the Arab masses appeared as nationalist and political poetry,as a reflection of modern society, and as anti-colonial poetry born of the French and British occupations. Especially after the 19th century, the literati and intellectuals in Egypt and Syria carefully followed the pioneered literary, political, and ideological movements. For example, there was the Neoclassical School formed by Baroudi (1839–1904), Ahmed Shawqy (1868–1932), and Hafez Ibrahim (1871–1932). It focused on the revival of Arabic poetry and considered ancient poetry as an inspiration for its structure and subjects. Subsequently, the poets of the Diwan School, consisting of Abbas al-Akkad (1889–1964), Ibrahim Abdel Rahman Shokry (1886–1958), and Abdal-Qadir al-Mazny (1890–1949), performed a series of innovations in Arabic poetry and literary criticism, and led the modern literary movements that followed, such as Mahjar and Apollo. This movement, which focuses on modern poetry in Arabic literature, includes a completely different perspective from ancient poetry. Specifically, the value of poetry is in the sincerity of the poet’s feelings (sidku’ş-şi’r). The theme of “hopelessness,” which came to the forefront because of the social and political dilemmas and uncertainties that dominated the period and the influence of Western Romantic poets, is clearly seen in their poems. Thus, we examine this particular theme by using the example of Abbas al-Akkad, the strongest representative of this school.

Anahtar Kelimeler

Modern Arabic Poetry, Diwan School, Abbas el-Akkad, The Theme of “Hopelessness” in Poetry

Kaynakça

• Akkâd, Abbas. el-Mecmû‘atü’l-Kâmile Li-Müelleffâti’l-Üstâz Abbâs el-‘Akkâd: Sâ‘ât Beyne’l-Kütüb. 1. Baskı. 28 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Lübnânî, 1984.
• --. Fusûlmine’n-Nakd ‘ndte’--Akkâd. Kahire: Mektebetu’l-Khanjî, 1969.
• ———. Dîvân min Devâvîn. Kahire: Nahdatü Mısr li’t-Tıbâ‘a ve’n-Neşr ve’t-Tevzî‘, 2001.
• ———. Dîvânu’l-‘Akkâd. Kahire: Matba‘atü’l-Me‘âhid, 1921.
• ———. Şuarâu Mısr ve Bîâtuhum fi’l-Cîli’l-Mâzi. 2.Baskı. Kahire: Mektebetü’n-Nahdati’l-Mısriyye, 1950.
• Akkâd, Abbas ve Abdülkadir el-Mâzinî. ed-Dîvan fi’l-Edeb ve’n-Nakd. 4. Baskı. Kahire: Dâru’ş-Şa’b, 1997.
• Ay, Yağız. “William Hazlitt ve Estetik Eleştiri.” Birikim Dergisi (2017), erişim 18 Ağustos 2021. https://birikimdergisi.com/guncel/8346/william-hazlitt-ve-estetik-elestiri
• Cebecioğlu, Ethem. „Akşemseddin‘de Bazı Tasavvufi Kavramlar-I.“ Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 42. no. 1 (2001): 77-95.
• Cûde, Süreyya ‘Abdul Men’am, ve İsmail el-‘Abd el-Minşâvî. Nusûs mine’l-Edebi’l-Hadîs. Kahire: Câmi‘atü’l-Ezher, ts.
• Cuneydî, Cemal Mahmud Seyyid Ahmed. Edebu’l-‘Arabiyyi’l-Hadîs fî Mısr -Dirâse Târîhiyye Nakdiyye. Kahire: Câmi‘atü’l-Ezher, ts.
• Dayf, Şevkî. el-Edebu’l-‘Arabiyyu’l-Mu‘âsır fî Mısr. 3. Baskı. Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, 1971.
• Direkler, Emine. „Modern Arap Şiirine Dîvan Ekolü’nün Yeri.“ Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2017.
• “Diyanet Vakfı Meali.”, erişim 18 Ağustos 2021. https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Ankeb%C3%BBt-suresi/3404/64-ayet-tefsiri
• Hûlî, ‘Abdülfettâh and Hâlid Talat. Kadâyâ’ş-Şi’r fî Mukaddimâti Devâvîni Medreseti’d-Dîvân. Mansûra: Câmi‘atü’l-Ezher, ts.
• Erdoğan, Eyüp. “Platon Ve Aristoles’in Bilimlere İlişkin Sınıflamaları.” FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi. no. 7 (2009): 137-62.
• Garnett, Mark Alan. “The Political Ideas of William Hazlitt (1778-1830).” Yüksek Lisans Tezi, Durham University, 1990.
• Hilal, Muhammed Ganîmî. en-Nakdu’l-Edebiyyu’l-Hadîs. Beyrut: Dâru’l-‘Avde, 1973.
• İsmail, İzzettin. Şi‘ru’l-‘Arabiyyi’l-Mu‘âsır. b.y.: Dâru’l-Fikri’l-‘Arabî, 2013.
• Kubat, Mehmet. “İbn Teymiyye’nin İbn Arabî Eleştirisi.” Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi 9. no. 2 (2019): 223-70.
• Kutub, Seyyid. Kütüb ve Şahsiyyât. 3. Baskı. Kahire: Dâru’ş-Şurûk, 1983.
• Mâzinî, Abdülkadir. Dîvânu’l-Mâzinî. Kahire: el-Meclisu’l-A’lâ li’s-Sekâfe, 1999.
• ———. eş-Şi‘r: Kâyâtuhu ve Vesâituhu. 2. Baskı. Kahire: Dâru’s-Sahve, ts.
• Mendûr, Muhammed. eş-Şi‘ru’l-Mısrî Ba‘de Şevkî. 1. Baskı. Kahire: Nahdatu Mısr li’t-Tıbâa ve’n-Neşr ve’t-Tevzî, 2003.
• Olguner, Fahrettin. “Eflâtun.” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. XX: 469-76. Ankara: TDV Yayınları, 1994.
• Sıdkı, Hamîd ve Hamîd Feşâ. “Mefhûmu’ş-Şi’r ‘inde’r-Râfiî ve’l-Akkâd (Dirâse Tahlîliyye).” İdâât Nakdiyye-Fasliyye Muhakkama 3. no. 10 (2013): 9-41.
• Simkin, John. “William Hazlitt.” Spartacus Educational (2017). erişim 18 Ağustos 2021. William Hazlitt (spartacus-educational.com)
• Şükrî, Abdurrahman. Dîvânu Abdurrahman Şükrî. Kahire: Meclisu’l-A’lâ li’s-Sekâfe, 2000.
• ———. Dîvânu Abdurrahman Şükrî. Kahire: Matbaat Zuhrân, 1970.
• Yalar, Mehmet. Modern Arap Şiiri: Kavram-Kaynak-Yapı. Bursa: Arasta Yayınları, 2003.
• Zor, Salih. „Dîvân Grubu‘nun Modern Arap Edebiyatındaki Yeri.“ Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2017.