Çevre Eleştirisi Bağlamında Modern Urduca Cammu ve Keşmir Gazeli Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2024, Sayı: 44, 125 - 138, 30.04.2024

Gulzar Ahmed Sohil

https://doi.org/10.26650/jos.1415793

Öz

Cammu ve Keşmir coğrafi yapısı ve müthiş doğal güzellikleriyle tüm dünyada ayrıcalıklı bir yere sahiptir. Bu topraklar ilk dönemlerden itibaren ilmî ve edebî açıdan oldukça verimli olmuştur. Pandit Kalhana, Şah Ali Hamedanî, Şeyh’ul-Âlem, Lal Did, Gani Keşmirî ve Allame İkbal gibi büyük şairler bu coğrafyanın doğal güzelliklerini çeşitli yönleriyle şiirlerinde ele almışlardır. Modern dönemde “Çevre dostu yaşam” her alanda duyulan bir tabir olmuştur. Ancak bu tabirin edebiyatta kullanılması toplum üzerinde daha geniş bir etki bırakmaktadır. Cammu ve Keşmir’de yazılan Urduca gazelleri çevre eleştirisi bağlamında ele aldığımızda bu gazellerin hem sanatsal hem de entelektüel düzeyde yazıldığı coğrafyadan izler taşıdığını görmekteyiz. Çağdaş bir gazelle bakıldığında bir yandan iklim değişikliği, küresel ısınma, ekolojik denge gibi çevre sorunlarına dikkat çekilirken diğer yandan çevresel değişimlerin olumsuz etkileri üzerinde durulmuştur; bir yandan şairlerin çevrenin ve medeniyetin korunması için mücadele ettiği görülürken, diğer yandan gazeller, insanlar arasında çevre duyarlılığı kavramını yükseltmek için doğanın özgür varlığını da dile getirmektedir. Bu çalışmada Cammu ve Keşmir’de yazılan Urduca gazeller çevre eleştirisi bağlamında ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Çevre eleştrisi, Cammu ve Keşmir, ekolojik denge, küresel ısınma, iklim değişikliği

Destekleyen Kurum

NA

A Study of Modern Urdu Ghazal of Jammu and Kashmir: An Ecocritical Perspective

Öz

Jammu and Kashmir has a unique identity in the world because of its civilization, geographical structure and attractive natural scenery. This land has been very fertile in terms of knowledge and literature, having produced literary personalities like Kalhan, Sheikh Ul Alam, Lal Ded, Ghani Kashmiri, Allama Iqbal and countless others who have beautifully portrayed the various aspects of the nature of this land in their writings. In modern times, the voice of the environment is heard in every sphere of life but when anything makes presence in literature it has the greatest impact on society. When we study the modern Urdu ghazal of Jammu and Kashmir in the context of environmental criticism, we find that it is deep rooted in this land both on artistic and intellectual levels. In this ghazal, where on the one hand, attention has been paid to the sensitive environmental problems of modern times, including climate change, global warming, ecological balance, etc. On the other hand, the negative impact of environmental changes on natural capital can also be seen. Moreover, in these ghazals, where on the one hand the poets are seen fighting for the protection of the environment and civilization, on the other hand the ghazals also support the wilderness of nature and its free existence in order to raise the concept of environmental sensitivity among the people. These are the specific aspects of environmental literature.

Anahtar Kelimeler

Ecocriticism, Jammu and Kashmir, Ecological balance, global warming, climate change

جموں و کشمیرکی جدید اُردو غزل کا مطالعہ ماحولیاتی تنقید کے تناظر میں

Öz

ء تاےہ۔ہی رس ھ ک ت خ ت اودشکل رطفیت انمرظ یک وہج ےس اینپ یک رفنمد انش خ ومجں و ریمشکوپ ی داین ںیم اینپ ذہتبی،رغجاایفیئ س شاہ یلع دمہاین،خیش ااعلمل،لل دید،ینغ اکریمشی،عالہم ، ن ت کلہ زنیم ےن ڈنپ ززیخ یہ ےہ۔سج رس ب ےس یہ ملع و اد ےک وحاےل ےس تہب ز ںیم شیپ ت ادنا ں وک وخوصب ت ےک ونتمع ولہپ زنیم یک رطف ہدیپا ںیک وہنجں ےن اینپ رحتریوں ںیم اس رس اابقل او ہن اجےن ےنتک الل و وگ ج اًرکیت ےہ وت وہ امس ت ب ی ہ ےبعش ںیم انسیئ دیتی ےہ نکیل وکیئ یھب زیچ ج ب ب اد اک ریپنہ زدنیگ ےک ت یک دصا ایک ےہ۔جدید دو ںیم ویں وت اموحایل ت رممست رکیت ےہ۔ ج ب مہ ومجں و ریمشک یک جدید ُاُدو زغل اک اطمہعل اموحایلیت دیقنت ےک انترظ ںیم رکےت ںیہ وت اس زغل زیادہ ارثا رپ س ب ےس ت ےک اسحس ت رظن یت ںیہ۔ اس زغل ںیم اہجں ایک رطف جدید دو ںیم اموحایل زنیم ںیم ویپس یک ڑجںی ینف او رکفی دوونں وحطسں رپ اینپ رس لیوں ےس ی ن وریغہ یک رطف وتہج ذبمول رکوایئ ںیہ وت دورسی رطف اموحایلیت دبت بل واگنم،اموحایلیت وتا اسملئ نج ںیم،ومیمس دبتیلی،ولگ ت اوذہتبی شارعاموحایل ن زغولں ںیم اہجں ایک رطف زںی ا ت اک سکع یھب داھکی اجاتکس ےہ۔ عالوہ ا ت دقیت رسامےئ رپ تبث وہےن واےل یفنم ارثا ی حما زاداہن ووج د یک ت او ش ت یک وح وک ایک یہ ڑلی ںیم ِرپِو رکاس ےک ظفحت یک رتبیغ دےتی وہےئ رظن ےت ںیہ وت دورسی رطف زغل وگرطف ش ںیہ۔ ت ےک وصتوکُاُاھب ب ا اجےئ یہی اموحایلیت اد اموحایلیت دیقنت،ومجں و ریمشک،اموحایلیت وتا دیلکی اافل.

Anahtar Kelimeler

اموحایلیت دیقنت،ومجں, ریمشک،اموحایلیت وتا, ل واگن, گنم،ومیمس دبتی

Kaynakça

• Betaab, Pritpal Singh. Ek Jazeera Bich Samunder. New Delhi: Educational Publishing House, 2019. google scholar
• Javid, Qudus. “Hakeem Manzoor Bahesyat Ghazal Goo” Sheeraza. 4-7 (2008) 35-55. google scholar
• Kashmiri, Hamadi. Shahr e Guman. Srinagar: Computer City, 2005. google scholar
• Kashmiri, Hamdam. Dhoop Lahu ke. Srinagar: Roshan Khayal, 2003. google scholar
• Manzoor, Hakeem. Sukhan Barf Zar. Srinagar: Khabar o Nazar Publications, 2002. google scholar
• Muzmar, Majeed. “Samna Zulmat ki Tabani ka”. Sheeraza. 4-7 (2008) 166-181. google scholar
• Nazki, Farooq. Lafz Lafz Noha. Srinagar: Tabish Publications, 1984. google scholar
• Raaz, Raj Narayan. ”Pash Guft Subah Shafaq Tilawat”. Sheeraza. 4-7 (2008) 156-157. google scholar
• Raaz, Rafiq, Nakhl-e-Aab.Srinagar: Takhbeer Publications, 2015. google scholar
• 23 Taranum Reyaz, Purani Kitaboon ki Khoshboo, (New Delhi: Educational Publishing House-2006) 01-187. google scholar
• Reyaz, Taranum,Purani Kitaboo ki Khushboo. New Delhi:Educational Publishing House, 2006. google scholar
• Sadiqui, Irfan. Mara Lahu Rawa Howa kis Gulab ka Leya, Peshlafz Dhoop Lahu ke. Srinagar: Roshan Khayal, 2003. google scholar