Bağdat Dil Ekolü ve Önde Gelen Dilcilerine Ait Bazı Görüşler: Analitik Bir Yaklaşım

Yıl 2024, Sayı: 45, 389 - 407, 03.10.2024

Mustafa Keskin

https://doi.org/10.26650/jos.1463038

Öz

Kur’ân’ı Kerim’in yanlış okunmasını önlemek ve doğru olmayan anlaşılmaların önüne geçmek amacıyla ortaya çıkan Arap dili grameri, Arapça bir metnin belli kaide ve kurallar çerçevesinde doğru okunmasını hedeflemiştir. Bu kapsamdaki ilk sistemli çalışmalar, Basra’da başlayıp daha sonra sırasıyla; Kûfe, Bağdat, Endülüs ve Mısır dil ekolleriyle devam etmiştir. Bu çerçevede dilbilimsel alana dair farklı bakış açısı getiren çalışmalar yaparak Bağdat’a yerleşen Basralı ve Kûfeli bazı dilciler, temelde bu iki ekolün görüşleri arasında tercih yaparak harmanlama yapmıştır. Yanı sıra kendilerine özgü bazı bakış açılarını da ortaya koyarak Bağdat dil ekolünü oluşturmuşlardır. Bu makalede, Bağdat dil ekolü ve bu ekole mensup bazı önde gelen dilcilerin görüşleri ele alınmıştır. Bu kapsamda Arap dili gramerinin ortaya çıkışı ve oluşum sürecine dair temel bilgilerin verildiği bir giriş ile başlanmıştır. Sonrasında Basra ve Kûfe dil ekollerinden sonra tesis edilen Bağdat dil ekolünün oluşum süreci, Bağdat dil ekolünün temel yaklaşımları ve bu ekolün temel özellikleri hakkında bilgiler verilmiştir. Bununla beraber, Bağdat ekolünün oluşumuna öncülük eden, Ahfeş el-Evsat, İbn Keysân, Ebu Ali el-Fârisî ve İbn Cinnî gibi önde gelen önemli dilcilerin hayatları ve eserleri hakkında kısa bilgiler verilmiş ve kendilerinden önceki dilcilerden farklı dilsel görüşleri analitik bir yaklaşımla ele alınarak aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili, Nahiv, Bağdat, Ekol, Analitik

Etik Beyan

Gerektiren bir durum yok

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

Yok

Some Views on the Baghdad Language School and Its Prominent Linguists: Analytical Approach

Öz

Arabic grammar emerged with the objective of preventing the incorrect recitation of the Qur’an and averting misunderstandings by attempting to read an Arabic text correctly within the framework of certain rules and principles. Originating in Basra, systematic studies were sequentially conducted in Kufa, Baghdad, Andalusia, and Egypt. Within this framework, some linguists from Basra and Kufa who settled in Baghdad by carrying out studies that brought different perspectives on the linguistic field basically made a choice between the views of these two schools and blended them while also introducing their own perspectives, thus forming the Baghdad School of Arabic Grammar. This article discusses the Baghdad language school and the prominent linguists in it. The introduction provides fundamental information about the emergence and formation of Arabic grammar. Subsequently, it elucidates the formation process of the Baghdad School of Arabic Grammar following the Basra and Kufa linguistic schools, outlining its fundamental approaches and characteristics. Additionally, it provides brief information about the lives and works of influential linguists who pioneered the formation of the Baghdad School, such as Ahfesh al-Awset, Ibn Qaysan, Abu Ali al-Farisi and Ibn Jinni, and their different linguistic views from previous linguists were discussed with an analytical approach.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language, Nahiv, Baghdad, School, Analytical

Kaynakça

• Dağ, Zeynep. İbnu’t-tarâve’nin Arap Dilindeki Yeri. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Temel İslâm Bilimleri Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: 2016. google scholar
• Dayf, Şevki. el-Medâri en-Nahviye. Kahire: Daru’l- Maarif, 7. Basım ts. google scholar
• Hammûd, Hıdr Musa Muhammed. en-Nahv-u ven-nuhatu el-Medaris ve’l Hasais. Beyrut: Alemu’l-Kutub, 2003. google scholar
• Hüseyni, Mahmud. el-Medresetü’l-Bağdadiyye fi Tarihi-n Nahvi’l Arabi. by: Dâru-Ammâr, ts. google scholar
• İbn Akil, Abdullah bin Abdurrahman. el-Akilî, Şerhu İbn Akil Ale Elfiyeti İbn Mâlik. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. Kahire: Dâru’t-turâs, 1980. google scholar
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdullah b. Yûsuf b. Ahmed b. Abdillâh b. Hişâm el-Mısrî. Şerhu Katri’n-nedâ ve belli’s-sadâ. Beyrut: Daru’l kütubi’l- ilmiye, 4. Basım 2004. google scholar
• İsanî, Abdülmecit. Mecellet-ul edebi ve-l luğâ. Cezair: Sefad, 2019. google scholar
• Kızıklı, Salih Zafer, Bağdat Gramer Ekolüne Genel Bir Bakış, Marife Dini Araştırmalar Dergisi, sayı (2013). 13 133-149 google scholar
• Sarp, Abuzer. Arap Grameri Tarihinde Endülüs Ekolü ve İbn Madâ. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslâm Bilimleri Yüksek Lisans Tezi, Isparta: 2015. google scholar
• Seyyid, Abdurrahman. Medresetü’l Basra en-nahviyye. Kahire: Dâru’l-Maarif, 1. Basım ts. google scholar
• Sîbeveyhi, Ebû Bişr Amr b. Osmân b. Kanber. el-Kitab, thk. Abdüsselam Muhammed Harun. Kahire: Mektebetu’l hanci, 2. Basım 1982. google scholar
• Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekir Celaleddin, b. Muhammed. Bugyetu’l-vu’at fi Tabak_ti’l-lügaviyyin ve’n-nuhat. Mısır: Dâru’l-Fikr, 1979. google scholar
• Suyûtî, Abdurrahman b. Ebî Bekir Celaleddin b. Muhammed. Hem’ul Hevamî fî şerhi Cem’il Cevamî. thk. google scholar
• Abdülhamit hündavî. Mısır: el-Mektebe’t-Tevfîkîyye, ts. google scholar
• Tahânevî, Muhammed Ali. Mevsû‘atu keşşâf istilahati’l funûn ve’l-ulûm, thk. Ali Dahrûc, Beyrut: Mektebetu Lübnan, 1. Basım 1996. google scholar
• Tantâvî, Ahmed. Neşetu’n nahv. Kahire: Dâru’l Maarif, 2. Basım ts. google scholar
• Yavuz, Mehmet. İbn Cinnî Hayatı ve Arap Gramerindeki Yeri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arap Dil ve Edebiyatı, Doktora Tezi, İstanbul:1996. google scholar
• Yousef, Assad Alden. Arap Nahiv Ekolleri. Mesned İlahiyat Araştırmaları Dergisi, 13/1 (2022), 34-61. google scholar
• Ziyadi, Cennât. el-Menhecu-n Nahviyyu inde İbn Cinnî min hilali-l hasâis. es-Sünnetü-l Câmi‘a. Cezair: 2018. google scholar
• Zubeydî, Ebu Bekir Muhammed b. el-Hasan el-Endülüsî. Tabakat’n-nahviyyin ve’l-lügaviyyin. thk. Muhammed Ebu’l Fadl, Kahire: Daru’l maarif, 2. Basım 2009. google scholar