ةياهن يف ةيّبرعَلا ةغلّلا وملّعَتَمُ اهمُدِختَسي يتَلا ءِورقملا مهف ملّعَت تُايّجيّتارتَسإ ةيريّضحتَلا ةنسلا

Yıl 2025, Sayı: 46, 225 - 248, 29.04.2025

Mutassem Hamad

https://doi.org/10.26650/jos.1523820

Öz

مهئِاهتنا دَعب ءورقملا مهفَ ملّعت تِايجيتارتسلإ ةيبرعلا ةغلّلا يملّعتمُ ِكِلاتمُا ِةجرد دَيدَحت ىلإ ةسارّدَلا هذه تفَدَه (ةسارّدَلا ِنِاكمُو ،سنجلا) ِتِارّيغَتملا رثَأَ ءاصقتساو .ةّيمُلاسلإا مولّعلا تِايلّك يفَ ةيريضحتلا ةنسّلا ِةسارد نمُ مهرايتخا مت ،ةبلاطو ابلاط (120) اهددَعَ ةنيعَ ىلّعَ ُ ةسارّدَلا تيرجأَ .تِايجيتارتسلإا هذهل مهمُادَختسا يفَ ثحابلا مدَختسا ةساردَلا فِادَهأَ قِيقحتلو .(2024-2023) ماعل تِاعمُاجلا نمُ ددَعَ يفَ بِلاطُلا نمُ ايئِاوشعَ ةعَزّومُ ةيجيتارتسإ (26) نمُ نِوكتي ،اجردَتمُ اسايقمُ نمضتت ةنابتسا ريوطُت متو ،يلّيلّحتلا يفصولا جَهنملا ت ِايجيتارتسإ .3 ،ةءارقلا ءانثَأَ تِايجيتارتسلإا .2 ،ةءارقلا لبق امُ تِايجيتارتسإ .1 :يه تِلااجمُ ةثَلاثَ ىلّعَ ءانثَأَو ةءارقلا لبق امُ تِايجيتارتسإ نِوسرامي ةيريضحتلا ةنسّلا بِلاط نِأَ ةساردَلا تِرهظأَو .ةءارقلا دَعب امُ ق ٍورفَ دوجو مدَعَ ةساردَلا تِرهظأَو .ةطُسوتمُ ةجردَب ةءارقلا دَعب امُ تِايجيتارتسإ امُأَ ،ةيلاعَ ةجردَب ةءارقلا امُو ،ةءارقلا لبق امُ تِايجيتارتسإ مادَختسا يفَ ،سنجلا ىلإ ىزعت ةنيعلا دارفَأَ تِاطُسوتمُ نيب ايئِاصحإ ةلاد ةبسّنلابو .ثانلإا حلاصل قٍورفَ دوجو ىلإ لصوتلا مت ،ةءارقلا ءانثَأَ تِايجيتارتسإ مادَختسا يفَ امُأَ ،ةءارقلا دَعب يفَ ةنيعلا دارفَأَ تِاطُسوتمُ نيب ايئِاصحإ ةلاد قٍورفَ دوجو مدَعَ ةسارّدَلا تِرهظأَ (ةعمُاجلا) نِاكملا ريغتمل ت ِءاجفَ ،ً اقورفَ كِانه نِاكفَ ،ةءارقلا ءانثَأَ تِايجيتارتسلإا يفَ امُأَ ،اهدَعب امُو ةءارقلا لبق امُ تِايجيتارتسإ مادَختسا يفَ اومتهي نِأَ نيملّعملا ةساردَلا تصوأَو .يلّيجوك ةعمُاج اهتلّت ميعَزّ نيدَلا حابص ةعمُاج ىلولأا ةبترملا يفَ ةيفيكب مهبلاط يعَو ةدايزّ ىلإ ةفَاضإ ،ربكأَ لكشب ةغلّلا تِاراهمُ نمُ ةراهمُ لك ملّعت تِايجيتارتسإب مهسورد .كلذ ىلّعَ مهبيردَتو ،ةحيحص ةقيرطُب ملّعتلا تِايجيتارتسإ مادَختسا

Anahtar Kelimeler

ةءارقلا ةراهم , ةيمُلاسلإا مولّعلا ةيلّك , ةيريضحتلا ةنسّلا , نيقطانلا ةيبرعلا وملّعتمُاهريغب , ملّعتلا تِايجيتارتسإ

Strategies for Understanding Reading Used by Arabic Language Learners at the End of the Preparatory Year

Öz

This study aimed to assess the extent to which learners of the Arabic language possess reading comprehension strategies after completing the preparatory year in Islamic science faculties. It also examined the impact of variables such as gender and place of study on using these strategies. The research was conducted on a randomly selected sample of 120 university students during the academic year 2023-2024. A descriptive-analytical method was employed to achieve the study’s objectives, and a questionnaire with a graded scale comprising 26 strategies was developed. These strategies were categorized into three areas: 1. Pre-reading strategies, 2. During-reading strategies, and 3. post-reading strategies. The findings revealed that preparatory year students frequently used pre-reading and during-reading strategies but only moderately used post-reading strategies. No statistically significant differences were found between male and female students in pre-reading and post-reading strategies, while differences favoring females were observed during-reading strategies. No significant differences were found between pre-reading and post-reading strategies, regardless of the place of study. However, differences in during-reading strategies were noted, with Sabahattin Zaim University ranking first, followed by Kocaeli University. The study recommended that teachers emphasize language learning strategies in their lessons across all skills, guide students toward effective learning strategies, and train them to utilize them, thereby empowering them to enhance their reading comprehension skills.

Anahtar Kelimeler

Reading skill , School of Islamic Sciences , Preparatory year , Non-native Arabic learners , Learning strategies

Arapça Hazırlık Öğrencilerinin Dönem Sonunda Kullanacakları Metinleri Anlama Eğitimine Dair Stratejiler

Öz

Bu çalışma, Arapça eğitimi alan İlahiyat fakültelerindeki hazırlık sınıfı öğrencilerinin öğrenimlerini bitirdikten sonra okuduğunu anlamaya yönelik stratejilere ne ölçüde sahip olduklarını belirlemeyi hedeflemiştir. Yine cinsiyet, öğrenme yeri gibi bazı faktörlerin öğrencilerin bu stratejileri kullanma becerileri üzerindeki etkisini incelemek de bu çalışmanın temel hedeflerindendir. Araştırma, farklı üniversitelerde okuyan öğrenciler arasından rastgele şekilde seçilmiş (120) erkek ve kız öğrenciden oluşan bir örneklem üzerinde gerçekleştirilmiştir (2023-2024) Araştırmacı çalışmanın hedefine ulaşması adına betimleme ve tahlil yöntemini kullanmıştır. Bu manada 3 alana ayrılmış toplam 26 stratejiden oluşan ve kademeli bir sistem şeklinde oluşturulmuş bir anket geliştirilmiştir. 1. Okuma öncesindeki stratejiler, 2. Okuma sırasındaki stratejiler, 3. Okuma sonrasındaki stratejiler. Çalışma hazırlık sınıfı öğrencilerinin okuma öncesi ve okuma esnasındaki stratejilerinin okuma sonrası stratejilerine nisbetle daha yüksek derecede olduğunu, okuma sonrası stratejilerinin ise orta düzeyde kaldığını göstermiştir. Araştırmada örneklemde yer alan öğrenciler arasında okuma öncesi ve sonrasına dair strateji kullanımında cinsiyete bağlı önemli bir istatistiksel fark olmadığı, ancak okuma sırasındaki strateji kullanımında kadınların lehine olarak cinsiyete bağlı bazı farklılıkların olduğu gözlemlenmiştir. Yer farklılığına (üniversite) bakıldığında ise örneklem içerisindeki öğrencilerin okuma öncesi ve sonrası strateji kullanım ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farkın olmadığı fakat okuma sırasındaki stratejilerde ise bazı farklılıkların olduğu tespit edilmiştir. Sabahattin Zaim Üniversitesi bu hususta birinci olurken, onu daha sonra Kocali Üniversitesi izlemiştir. Araştırmada öğretmenlerin, öğrencilerini doğru öğrenme stratejilerine yönlendirmelerinin ve bu stratejileri nasıl kullanacakları konusunda onları eğitmelerinin gerekliliğiyle birlikte, tüm beceriler için derslerinde dil öğrenme stratejilerine daha fazla önem vermeleri tavsiye edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Okuma becerisi , İslami İlimler Fakültesi , Hazırlık yılı , Ana dili Arapça olmayan öğrenciler , Öğrenme stratejileri

Kaynakça

• el-Abdan, Abd ur-Rahman Abd il-Aziz ve Ed-Dweish, Rashid Abd ar-Rahman. “Istratijiyat Ta’allum al-Lughahti al-‘Arabiyyah Bi-Wasfiha Lugah Thaniyyah.“ Mecallatu Jami’at Um al-Qura bis-Suudiya, Sene 11, Sayı 17 (1998). google scholar
• Abuzaid, Amira Mohammad. “Foreign Language Learning Strategy Use & Gender: The Case of Birzeit University Students.“ Journal of Palestinian Journal of Open Learning & e-Learning: Vol. V.7 (2018). google scholar
• el-Bişri, Muhammed bin Şedid. “İstratiyyetu Ma Vare’ al-Ma‘rifeti al-Khassa bil-Qira’ati al-Akademiyyah lada Tullabi al-Marhalat it-Thanawiyyah,“ Mecallatu al-Ulum at-Terbeuyye, Sayı 2 (Receb 1436H): (170-222). google scholar
• Brown, H. Douglas. Mabadi’ Ta‘allum wa Ta‘lim al-Lughah, Çeviri: İbrahim bin Hamad al-Aqid ve Ayd bin Abdullah al-Shammari. (Yayınevi: Maktab al-Tarbiyyah li-Duwal al-Khalij, 1994). google scholar
• Brown, H. Douglas. Usus Ta‘allum al-Lughah wa Ta‘limiha, Çeviri: Abdu al-Rajhi ve Ali Ali Ahmed Sha’ban. (Beyrut: Dar al-Nahda al-‘Arabiyyah, 1994). google scholar
• el-Busayıs, Hatim Hüseyin. Tanmiyatu Maharat il-Qira’ati wa al-Kitabah, Istraticiyyetun Muta’addidatun lit-Tadris wa al-Taqwimi. Manşuratu al-Hay’ati al-‘Ammati as-Suriyya lil-Kitabi Wizaratu at-Thaqafati, Dimaşk, (2011). google scholar
• Daud, Nadwa bint Haj. “Istikhdam Istratejiyat al-Ta‘allum lada al-Jam’iyyin al-Natiqin bi-Ghayr al-Lughah al-‘Arabiyyah.“ Mecellatu ad-Dirasat al-Lughawiyyah wa al-Adabiyyah, Sayı Özel (2011). (135-146). google scholar
• Fleifel, Sa’id as-Said Abd ur-Rahman. “Istratijiyyetu Ta‘allumi Maharat il-Fahm il-Qira’i lada Darisi al-Farisiyyah bil -Jami’at il-Mısriyah.“ Mecallatu Külliyet il-Adab, Jami‘atu Sohag, Sayı 64, (2022). (507-529). google scholar
• el-Hadaqi, Islam Yusri Ali. “at-Tahaddiyat ul-Mu’assasiyyatu fi Baramiji Ta‘lim il-‘Arabiyyati fi as-Sanawat tit-Tahdiriyyah bi-Kulliyyat il-Ulum il-Islamiyyah bi-Turkiya,“ Kitabu Mu’tamari Istanbul ad-Duwali at-Thani li-Ta‘lim il-Lughat il-‘Arabiyyah lin-Natiqin bi-Gayriha, (İstanbul: Vakıf ISAR, 2016). google scholar
• Jaber, Jaber Abd al-Hamid. Istraijiyyet ul-Tadrisi wa at-Ta‘allum, T1 (al-Kahire: Dar ul-Fikr il-‘Arabi, 1999). google scholar
• Jab Allah, Ali Saad Ali. “Fa’iliyyatu Istratijiyetu Ilma’at is-Siyaqi fi Tanmiyati Maharat il-Qira’at il-iliktruniyyati lada Muta’allimi al-Lughat il-‘Arabiyyat lin-Natiqina bi-Lughatin Ukhra.“ Mecallatu Dirasat Arabiyyah fi at-Tarbiyyat wa Ilm an-Nafs, Sayı 64, (2016). (387-438). google scholar
• Juwarna, Hanin wa al-Hawamda, Muhammed. “Al-Wa’yu Ma Vare’ il-Ma’rifi bi-Istratijiyyeti il-Qira’ah lada Muta’allimi al-Lughat il-‘Arabiyyah an-Natiqin bi-Gayriha.“ al-Jami’at ul-Urduniyyah, Dirasat ul-Ulum at-Tarbiyeh, Cilt 49, Sayı 2, (2022). (139-149). google scholar
• al-Kahhali, Salim bin Nasır. Su‘ubatu Ta‘allumi al-Qira’ah, Tashisuha, wa ‘Ilajuha, T1 (al-Kuveyt: Maktabat ul-Falah, 2011). google scholar
• Khalil, Aziz. “Assessment of the Use of Language Learning Strategies of American Learners of Arabic as a Foreign Language,“ Al-’Arabiyya, Georgetown University Press, Vol. 36 (2003). google scholar
• al-Khuli, Kerim Faruk. “Müşkiletu Ta’limi al-‘Arabiyyati li-Gayri an-Natiqin biha, wa Turuqu Halliha.“ Mecallatu Külliyet il-İlahiyat, Selçuk Üniversitesi. Sayı 32 (2011). (185-201). google scholar
• Malak, Nesrin Tahir ve Hayat ul-Allah. “Işkaliyyatu wa Istratijiyatu Qira’at il-Lughat il-‘Arabiyyah lin-Natiqin bi-Gayriha,“ Mecallatu Tahhdib il-Afkar: Cilt 3, Sayı 2 (2016). (211-220). google scholar
• Medkur, Ali Ahmed wa Heridi, İman Ahmed. Ta’lim ul-Lughat il-‘Arabiyyah li-Gayri an-Natiqin biha, an-Nazariyyatu wa al-Tatbiq, T1 (al-Kahire: Dar ul-Fikr il-‘Arabi, 2006). google scholar
• Medkur, Ali Ahmet. Tadrisu Funun il-Lughat il-‘Arabiyyah, (B T) (al-Kahire: Dar ul-Shawaf, 1991). google scholar
• Musa, Amr Mukhtar, “Barnamejun qayimun ‘ala madhal il-qira’at il-istratijiyya li-tanmiyati maharati fahm il-maqru’ lada muta’allimi al-lugati al-’arabiyya an-natiqin bigayriha“. Al-Jami’iyyat ul-Tarbiyatu li-Tadris il-Lugat, al-’adad ut-thani, (2018). google scholar
• Mustafa, Abdullah Ali. Maharat il-Lughat il-‘Arabiyyah, T1 (Amman: Dar ul-Masirah lil-Naşri wa at-Tawzi’, 2002). google scholar
• Mustafa, Fahim. Müşkilet ul-Qira’ati min at-Tufulati ila al-Murahiqa, at-Taşhisu wa al-’Ialaj, T1 (al-Kahire: Dar ul-Fikr il-‘Arabi, 2001). google scholar
• el-Mutairi, Fatimah bintu Mutib bin Falih. “Ataru Istihdami Istratijiyati Ma Vare’ il-Ma’rifati fi Tanmiyat il-Fahm il-Qira’i bil-Lughat il-Inkiliziyyah lada Talibat is-Saffi at-Thani at-Thanawi bi-Madinati Jidde.“ al-Mecallatu al-‘Ilmiyyatu Külliyet ul-Tarbiyyah, Jami’atu Assiut, Cilt 35, Sayı 8, C2 (2019). (198-229). google scholar
• Rabâb’a, Idffs Mahmud, “Fa’iliyetu tariqati tedrisin qâ’imatun ‘ala ba’d il-istrâtıjiyyât il-ma’rifiya wa mâ wâra’ il-ma’rifa fi tahsin il-isti’âb il-qirâ’ı ve ziyâdet tit-tahsil il-imlâ’ı lada muta’allimi al-lugat il-‘arabiyya an-nâtiqın bi gayrihâ bi-Jâmi’at il-Malik 'Abd il-'Aziz“. Mecallatu Jâmi’ati Tayba: lil adabi vel ulum il- insaniyye, yıl 7, sayı 22, (1441). google scholar
• Ramazan, Hani İsmail. “Meharat ul-kira’ati lin-natikîna bi-gayr il-arabiyya, el-ahdafu - el-eşkaliyatu - el-istratijiyyatu“, el-mu’tamar ul-dawliyyu el-rabiu el-arabiyyatu lin-natikîna bi-gayriha: el-hadiru ve el-mustakbal (4), 30-31 Aralık, (2022). (74-104). google scholar
• Richards, Jack C ve aharun, Mu’cemu Longman li taalim il-lughati ve ‘ilm il-luga tit-tatbiqi, tercametu: Rüşdi Ahmed Tuime ve Mahmud Fihmi Hicazi, T1 (Lübnan: Maktabatu Lübnan Naşirun, Mısır: Eş-Şarikat ul-Mısriyyat ul-‘Alemiyya lin-neşri - Longman, 2007). google scholar
• ar-Ruhban, Ahmet wa Aharun, Dalilun Tatbiqiyyun li-Muallim il-Lughat il-Arabiyya lil-Natiqina bi-Gayriha, Tacarubun fil-maydan T3, İstanbul, Dar Akdam, (2022). google scholar
• as-Subayhi, Ahmed bin Saleh. Istratijiyyatu Maharat il-Qira’ah, lada Muta‘allimi al-Lughat il-‘Arabiyyah Gayr in-Natiqin biha. (risaletu majester), Jami‘at ul-Imam Muhammad bin Suud al-Islamiyyah, Ma‘hadu Ta’lim il-Lughat il-‘Arabiyyah. (1429). google scholar
• at-Tanqari, Saleh Mahjub Muhammad. “Istratijiyyatu Ta‘allum il-Lughat it-Thaniyyah, Maharat ul-Qira’at il-‘Arabiyyati Namudajan.“ Mecallatu ul-‘Arabiyyati lin-Natiqin bi-Gayriha, Sayı 9 Ocak (2010). (107-140). google scholar
• at-Tanqari, Saleh Mahjub Muhammad ve Omar Zakariya. “Istratijiyyatu Ta‘allumi Maharat il-Istima’i lada Darisi al-‘Arabiyyah bi-Wasfiha Lugatan Thaniyyah: ad-Daris al-Maliyziyyu Namudajan,“ Mecallatu ad-Dirasat il-Lughawiyyati wa al-Adabiyyah, Sayı 3 (2016/7). (122-141). google scholar
• Tu’ime, Rüşdi Ahmed. El-usus ul-‘ammatu li-manahiji ta‘lim il-lugat il-arabiya, i’daduha ve tatwiruha ve taqweemuha, T1 (al-Kahire, Dar ul-Fikr il-Arabi, 1998). google scholar
• Tu’ime, Rüşdi Ahmet. Al-Maıji’u fi Ta’lim il-Lughat il-‘Arabiyyah lin-Natiqin bi-Lughatin Uhra, Cilt 2 (Um al-Qura, 1986). google scholar
• ez-Zayyat, Fathi. Su‘ubat tut-Ta‘allumi, T1 (al-Kahire: Dar ul-Nashri li-Jami’at, 1998). google scholar
• Zunairoh, Yuyun. “Istratijiyyatu at-Ta‘allumi wa tatiruha fi Maharat il-Qira’ah.“ al-Multaqa al-‘Ilmiyy ul-‘Alamiyyu at-Thani Ashar li-l-Lughat il-‘Arabiyyah, Ta‘zizu Dawr il-Lughat il-‘Arabiyyah fi al-Hadarati wa at-Tarbiyyati: Bayna al-Waqi’ wa al-Ma’mul, (2013). (937-950). google scholar