FAHREDDİN ER-RÂZÎ’NİN NİHÂYETÜ’L-ÎCÂZ ADLI ESERİNDE ABDÜLKĀHİR EL-CÜRCÂNÎ’YE İTİRAZ ETTİĞİ MESELELER

Yıl 2011, Sayı: 18, 1 - 17, 30.11.2011

Musa Alak

Öz

Klâsik belâgat kitaplarında Fahreddîn er-Râzî’nin ve belâgat alanında
Abdülkāhir el-Cürcânî’nin kitaplarını esas alarak meydana getirdiği eseri
Nihâyetü’l-îcâz’ın adlarına neredeyse hiç rastlanmamaktadır. Bu durum
akla çeşitli sorular getirmektedir: Acaba Râzî’nin belâgat alanında kayda
değer hiçbir görüşü yok mudur? Veya onun kendine mahsus birtakım
görüşleri vardır da sonraki belâgatçiler tarafından mı dikkate
alınmamıştır? vs. Makalede bu gibi sorulara cevap verebilmek için
Râzî’nin Nihâyetü’l-îcâz’da Abdülkāhir el-Cürcânî’ye itirazda bulunduğu
meseleler tespit edilerek kısaca anlatılmış, ardından sonraki belâgatçilerin
önde gelenlerinden Sekkâkî, Kazvînî, Teftâzânî ve Seyyid Şerîf
Cürcânî’nin o konularla ilgili değerlendirmeleri sunulmuştur. Böylece
Râzî’nin, kendine mahsus görüşlerde, sonraki belâgatçiler tarafından,
tenkit edilmek sûretiyle bile olsa, dikkate alınıp alınmadığı ortaya
konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Abdülkāhir el-Cürcânî, Fahreddîn er-Râzî, Sekkâkî, Delâilü’l-i‘câz, Esrâru’l-belâğa, Nihâyetü’l-îcâz, Miftâhu’lulûm, Belâgat