Yeni (Proje) Konutlar ve Yeni Çekirdek Aileler

Yıl 2018, Cilt: 38 Sayı: 2, 441 - 458, 26.03.2019

Ayşen Şatıroğlu Melike Akbıyık

Öz

İstanbul’da evlerin ve ailelerin değişimiyle ilgili gözlemlerimiz nedeniyle, ‘yeni (proje) konut alanlarını

toplumsal etkileri üzerinden ele almayı planladık. Bu doğrulta iki soru sorulabileceği düşündük: (i) Konut

planı ile aile tipi arasında ilişki olabilir mi? (ii) Konut çevresi, aileler ve komşular arası ilişkilerde etkili olabilir

mi? Birinci soru mikro düzeyde konuya yaklaşırken ikinci soru mezo düzeyde konuya yaklaşmakta ve konutu

sadece yapı olarak ele almamakta ve çevresiyle birlikte etkileşim unsuru olup olmadığını sorgulamaktadır.

Her iki düzeyde de konuyu ele almak açısından elimizde literatür mevcuttur. Bu çalışmada literatüre ek

olarak, içerik analizi tekniği kullanılarak Ekim 2015/Ekim 2016 tarihleri arasında Hürriyet Gazetesi’nde

yayınlanan konut reklamları taranmış, reklam metin ve görsellerinin verdiği mesajların frekansları analiz

edilmiştir. Metinlerde öne çıkan ilk beş tema değerlendirildiğinde; doğa-yeşil, bulunduğu konum (bulunduğu

yer ve bu yerin ulaşım imkanları), kalite, lüks ve prestijle ifade edilen yeni yaşam tarzı dikkat çekicidir. Hatta

görsellerin analizinden anlaşıldığı gibi bu mesajlar, yaşam tarzını pekiştiren unsurlardan oluşmaktadır. Yeni

yaşam tarzı, ailelerin dayanışma beklentileri üzerine kurulu değildir. Aksine eve kapalı bir hayatı sunmaktadır.

Bu doğrultuda, yeni konut alanlarının, çekirdek ailenin çevresiyle ne dayanışma ne de sorumluluk ya da

müdahale istemeyen yeni kimliğine kavuşmasında etkili olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ev, Konut, Aile, Yeni (proje) konut, Yeni çekirdek aileler, Mahalleler, Konut çevresi

New (Project) Housing and New Nuclear Families

Öz

Due to our observations concerning changes in homes and families in Istanbul, we plan to address the societal

effects of new (project) housing zones. Accordingly, two pertinent questions may be asked: (i) “Is there a

relationship between housing plans and family types?”, (ii) “Does housing environment affect the relationships

between families and neighbors?” The first question addresses the issue from the micro-level whereas the second

addresses it from the meso-level and asks whether houses are simply to be considered as a physical structure and

whether houses interact with their environment. Existing literature addresses this issue from both of these levels.

Using content analysis techniques, this study analyzes the frequencies of the messages attempted to be delivered

through the texts and visuals of advertisements published in the Turkish daily newspaper Hürriyet over a oneyear

period spanning October 2015 to 2016. Upon evaluation, five themes emerge from the texts, indicating a

new life style: (i) nature/green areas, (ii) housing development’s milieu, (iii) quality, (iv) luxury, (v) prestige. As a

result, it is thought that new housing zones are effective in helping new nuclear families not wanting solidarity

with, responsibility to, or intervention from their environment to attain a new identity.

Anahtar Kelimeler

House, Home, Family, New (project) housing, New nuclear families, Neighborhoods, Housing environments

Kaynakça

• Akbıyık, M. (2018). Sosyoloji’de gündelik hayat: Mekân ve reklam [Everyday life in Sociology: Space and advertising] (Doctoral dissertation, İstanbul University, İstanbul). Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Akgün, A. A. (2012). Korumalı yerleşimlerim pazarlama söyleminde kültür ve mekân [Culture and space in marketing discourse of protected placements]. İdealkent, 6, 208‒223.
• Akyol-Altun, D. (2010). Kapalı konut siteleri ve ‘mahalle’ kavramı [Gated communities and concept of neighborhood]. İdealkent, 2, 216‒244.
• Alver, K. (2007). Steril hayatlar: Kentte mekânsal ayrışma ve güvenlikli siteler [Sterile lives: Spatial segregation and security sites in the city]. Ankara, Turkey: Hece Yayınları.
• Alver, K. (2017). Mahalle. In K. Alver (Ed.), Kent sosyolojisi [Urban sociology] (pp. 213‒230). Konya, Turkey: Çizgi Kitapevi.
• Ayata, S. (1989). Toplumsal bir çevre olarak gecekondu ve apartman [Slum and apartments as a social environment]. Toplum ve Bilim, 46‒47, 101‒127.
• Ayata, S. (2002). Yeni orta sınıf ve uydu kent yaşamı [New middle class and satellite city life]. In D. Kandiyoti & A. Santanber (Eds.), Kültür fragmanları: Türkiye’de gündelik hayat [Culture fragments: Everyday life in Turkey] (pp. 37‒56). İstanbul, Turkey: Metis Yayınları.
• Ayata, S., & Güneş-Ayata, A. (1996). Konut, komşuluk ve kent kültürü [Housing, neighborhood and urban culture]. Ankara, Turkey: T.C. Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı.
• Aydın, S. (2012). İstanbul’da “orta sınıf” ve kapalı siteler [“Middle class” and gated communities in İstanbul]. İdealkent, 6, 8‒37.
• Bachelard, G. (2017). Mekânın poetikası [Poetics of space] (A. Tümertekin, trans.). İstanbul, Turkey: İthaki Yayınları.
• Bardin, L. (Ed.). (1975). Les mecanismes ideologiques de la publicite. Paris, France: Universitaires . Bauman, Z. (2012). Sosyolojik düşünmek [Think sociologically] (A. Yılmaz, trans.). İstanbul, Turkey: Ayrıntı Yayınları.
• Bektaş, C. (2013). Türk evi [Turkish house]. İstanbul, Turkey: Yem Yayınları.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi: Teknikler ve örnek çalışmalar [Content analysis in social sciences: Techniques and case studies]. Ankara, Turkey: Siyasal Kitabevi.
• Bozkurt, N. (1995). Ev [House] In Diyanet Ansiklopedisi (Vol. 11, pp. 502‒507). Ankara, Turkey: Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
• Çomu, T., & Halaiqa, İ. (2014). Web içeriklerinin metin temelli çözümlemesi [Text-based analysis of web content]. In M. Binark (Ed.), Yeni medya çalışmalarında araştırma yöntem ve teknikleri [Research methods and techniques in new media studies] (pp. 26-87). İstanbul, Turkey: Ayrıntı Yayınları.
• de Rouen, A. (2016). 1950’lerin İstanbul’u: Konaktan apartmana [1950s’ İstanbul: From the house to apartment]. In T. Erman & S. Özaloğlu (Eds.), Bir varmış bir yokmuş, toplumsal bellek, mekân ve kimlik üzerine araştırmalar [Once upon a time: Research on social memory, space and identity] (pp. 33‒47). İstanbul, Turkey: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Demir, E. (1999). Konut sakinlerini fiziksel ve toplumsal çevre algısı [Perception of physical and social environment of residents]. Çağdaş Yerel Yönetimler, 8(1), 54‒70.
• Derin-Öncel, A. (2014). Apartman: Galata’da yeni bir konut tipi [Apartment: A new residential type in Galata]. İstanbul, Turkey: Kitap Yayınevi.
• Després, C. (1991). The meaning of home: Literature review and directions for future research and theoretical development. Journal of Architectural and Planning Research, 8(2), 96‒115.
• Duben, A. (2002). Kent, aile, tarih [City, family, history] (L. Şimşek, trans.). İstanbul, Turkey: İletişim Yayınları.
• Gökçe, O. (2006). İçerik analizi: Kuramsal ve pratik bilgiler [Content analysis: Theoretical and practical information]. Ankara, Turkey: Siyasal Kitabevi.
• Mallett, S. (2004). Understanding home: A critical review of the literature. The Sociological Review, 52(1), 62‒89.
• Mutdoğan, S. (2014). Türkiye’de çok katlı konut oluşum sürecinin İstanbul örneği [İstanbul example of a multi-storey housing formation process in Turkey]. Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar e-Dergisi. Retrieved from http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/ makaleler/KonutOlusumu- SelinMUTDOGANMart2014.pdf
• Neuman, W. L. (2013). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nitel ve nicel yaklaşımlar [Social research methods: Qualitative and quantitative approaches] (S. Özge, trans.). Ankara, Turkey: Yayın Odası. Öncü, A. (2013). İdealinizdeki ev mitolojisi kültürel sınırları aşarak İstanbul’a ulaştı. In A. Öncü & P. Weyland (Eds.), Mekân, kültür, iktidar: Küreselleşen kentlerde yeni kimlikler [Space, culture, power: New identities in globalizing cities] (pp. 85‒104). İstanbul, Turkey: İletişim Yayınları.
• Özbay, F. (2014). Akrabalık ve komşuluk ilişkileri [Kinship and neighborhood relations]. In M. Turğut & S. Feyzioğlu (Eds.), Türkiye aile yapısı araştırması: tespitler ve öneriler [Turkey family structure survey: Findings and recommendations] (pp. 56‒87). Ankara, Turkey: The Republic of Turkey, Turkey Ministry of Family and Social Policy.
• Pamuk, O. (2009). İstanbul: Hatıralar ve şehir [İstanbul: Memories and city]. İstanbul, Turkey: İletişim Yayınları.
• Şentürk, M. (2016). Türkiye kentleşme deneyimi ve aile dostu kent kavramının imkânı [Turkey’s urbanization experience and the possibility of family-friendly city concept]. In M. Şentürk (Ed.), Aile dostu kentler etüt araştırması [A research on family-friendly cities] (pp. 82‒139). Ankara, Turkey: The Republic of Turkey, Ministry of Family and Social Policy.
• Tanyeli, U. (2004). İstanbul 1900-2000: Konutu ve modernleşmeyi metropolden okumak [İstanbul 1900-2000: Reading the modernization and housing from the metropole]. İstanbul, Turkey: Ofset Yapımevi Yayınları.
• Tanyeli, U. (2012). İstanbul’da mekân mahremiyetinin ihlali ve teşhiri: Gerilimli bir tarihçe (16-21. yüzyıl) [Violation and exposure of space privacy in Istanbul: A tense history (16-21st centuries)]. In U. Tanyeli & E. Gerçek (Eds.), İstanbul’da mekân mahremiyetinin ihlali ve teşhiri: Gerilimli bir tarihçe ve 41 fotoğraf [Violation and exposure of space privacy in İstanbul: A tense history and 41 photos] (pp. 5‒74). İstanbul, Turkey: Akın Nalça Kitapları.
• Tanyeli, U. (2018, April). 18. yüzyıldan bu yana İstanbul’da modern ailenin ve evin doğuşu [The birth of a modern family and house in İstanbul since the 18th century]. Ev ve Mimari Konuşmaları 6, Bilim Sanat Vakfı, İstanbul, Turkey.
• Taşar, S. (2008). Mekânsal imge yaratmada medyanın rolü: ‘Küresel İstanbul’da (lüks) konut reklamları [Media’s role in creating spatial images: (luxury) residential advertisements in Global İstanbul] (Master’s thesis, Dokuz Eylül University, Faculty of City and Regional Planning, Department of City Planning, Izmir). Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi
• Tuna, K. (2010). İstanbul’un sosyolojik dönüşümü [Sociological transformation of Istanbul]. In A. E. Bilgili (Ed.), Şehir ve kültür [City and culture] (pp. 357‒381). Ankara, Turkey: The Republic of Turkey, Ministry of Culture and Tourism.
• Wirth, L. (2002). Bir yaşam biçimi olarak kentlileşme. In B. Duru & A. Alkan (Trans. & Ed.), 20. yüzyıl kenti [20th century city] (pp. 77–106). Ankara, Turkey: İmge Kitabevi.
• Yörükân, A. (2006). Şehir sosyolojisinin ve insan ekolojisinin teorik temelleri [Theoretical foundations of sociology of city and human ecology]. Ankara, Turkey: Nobel Yayınları.
• Yörükân, T. (2005). İnsanca yaşamak için şehir ve konut [City and housing to live humanly]. Ankara, Turkey: Babil Yayıncılık.
• Yörükân, T. (2012). Şehir, konut ve mahremiyet [City, housing and privacy]. Ankara, Turkey: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.