Türkiye’de Bilim Sosyolojisi Tartışmaları Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 29, 239 - 258, 23.07.2015

Alper Bilgili

Öz

Her ne kadar bazı bilimsel tartışmalar Türk kamuoyunda azımsanmayacak
seviyede ilgi uyandırsa da bilim sosyolojisinin temel varsayımları kamuoyu tarafından
çok az bilinmektedir. Türkiye’de bilim sosyolojisine duyulan ilginin doğru bir
betimlemesi içinse bilim sosyolojisinin başka ve daha “derin” tartışmalarda oynadığı
rol analiz edilmelidir. Bilim sosyolojisi Türkiye’de çoğu düşünür tarafından bilimle
din arasında olduğu varsayılan çatışmada kullanılacak bir araç olarak görülmüştür.
Bunun yanında diğer bazı sosyologlar, bilim sosyolojisindeki temel teorilere Batı’nın
bilimdeki üstünlüğüne dair argümanları eleştirmek için atıfta bulunmaktadırlar. Son
olarak, rölativizmden etkilenmiş bazı Türk bilim sosyologları, alandaki argümanları
“büyük düşman” pozitivizm ile hesaplaşmada kullanırlar. Bu makale, alandaki temel
aktörlerin ve pozisyonlarının analizini yapmak suretiyle, Türkiye’deki bilim sosyolojisi
tartışmaları hakkında kısa ve öz bir resim sunma niyetindedir.

Anahtar Kelimeler

Bilim Sosyolojisi, Türk Sosyologları, Muhafazakârlar, Paul Feyerabend

Kaynakça

• Armağan, M. (2007). İslâm ve bilim tartışmaları. İstanbul: Etkileşim.
• Arslan, H. (2007). Epistemik cemaat: Bir bilim sosyolojisi denemesi. İstanbul: Paradigma.
• Balkız, B., ve Öğütle, V. S. (2010). Bilim sosyolojisi üzerine bazı tespitler ve gündem önerileri, B. Balkız, ve V. S. Öğütle (Ed.), Bilim sosyolojisi incelemeleri: Temel yaklaşımlar, kavramlar ve tartışmalar içinde (s. 11-28). Ankara: Doğu-Batı.
• Berkan, İ. (2014, 01 11). “Evrime inanan var inanmayan var” demek TÜBİTAK Başkanı’na mı düşer?. Hürriyet, http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/19702017.asp.
• Bernstein, R. J. (2009). Objektivizm ve rölativizmin ötesi: Bilim hermenoytik ve praxis. (F. Yılmaz, Çev.) İstanbul: Paradigma.
• Bulaç, A. (2006). Din ve modernizm. İzmir: Yeni Akademi.
• Dawkins, R. (1996). The blind watchmaker: Why the evidence of evolution reveals a universe without design. New York: Norton.
• Dennett, D. C. (1995). Darwin’s dangerous idea: Evolution and the meanings of life. New York: Simon & Schuster.
• Desmond, A. J. ve Moore, J. R. (1994). Darwin: The life of a tormented evolutionist. New York: W.W. Norton.
• Eğribel, E. (2007). Günümüz bilim tartışmaları ve XIX. yüzyıl bilimi. E. Eğribel ve U. Özcan, (Ed.) Bilim sosyolojisi içinde (s. 279-491). İstanbul: Kitabevi.
• Eğribel, E., ve Özcan, U. (2007). Bilim sosyolojisi. İstanbul: Kitabevi.
• Eğribel, E., ve Özcan, U. (2007). Bilim sosyolojisi kitabı için: Bilime ve bilim anlayışındaki değişime kendi adımıza müdahale etmenin gereği üzerine. E. Eğribel ve U. Özcan, (Ed.) Bilim sosyolojisi içinde (s. 3-13). İstanbul: Kitabevi.
• Hanioğlu, Ş. (2011). Atatürk: An intellectual biography. New Jersey: Princeton University.
• Hess, D. J. (1997). Science studies: An advanced introduction. New York: New York University.
• Krementsov, N. (2010). Darwinism, marxism, and genetics in the Soviet Union. D. Alexander ve R. L. Numbers (Ed.). Biology and ideology: From Descartes to Dawkins içinde (s. 215-246). Chicago: Chicago University.
• Kuhn, T. (1991). Bilimsel devrimlerin yapısı. N. Kuyaş (Çev.). İstanbul: Alan.
• Kuhn, T. (1994). Asal gerilim: Bilimsel gelenek ve değişim üzerine seçme incelemeler. Y. Şahan (Çev.). İstanbul: Kabalcı.
• Kutluer, İ. (1985). Modern bilimin arkaplanı. İstanbul: İnsan.
• Lewens, T. (2007). Darwin. Londra: Routledge.
• Nola, R. ve Irzık, G. (2005). Philosophy, science, education and culture. Dordrecht: Springer.
• Paul, D. B. (2009). Darwin, social Darwinism and eugenics. R. Gregory, ve J. Hodge, (Ed.) The Cambridge Companion to Darwin içinde (s. 219-245). Cambridge: Cambridge University Press.
• Pritchard, D. ve Turri, J. (2007). The value of knowledge. The Stanford encyclopedia of philosophy. 21-02-2014. http://plato.stanford.edu/entries/knowledge-value/.
• Psillos, S. (1999). Scientific realism: How science tracks truth. Londra: Routledge.
• Richards, J. R. (2005). Human nature after Darwin: A Philosophical Introduction. London: Routledge.
• Ruse, M. (1985). Sociobiology, Sense or nonsense?. Dordrecht: D. Reidel.
• Sarton, G. (1987). The History of science and the new humanism. New Jersey: Transaction.
• Şenses, M. (2010). Sosyal fenomenler olarak bilimsel ihtilaflar: Nerium Oleander (Zakkum) tartışması. İstanbul: Paradigma.
• Şenses, M. (2012). Bilimin sınırları ve bilimsel ihtilaflar: Bilim sosyolojisi tartışmaları. İstanbul: Paradigma.
• Sezer, B. (2007). Bilim sosyolojisi ders notları. E. Eğribel ve U. Özcan (Ed.), Bilim sosyolojisi içinde (s. 127-200). İstanbul: Kitabevi.
• Singer, P. (2009). A Darwinian left: Politics, evolution and cooperation. M. Ruse (Ed.) Philosophy after Darwin: Classic and contemporary readings içinde (s. 343-349). Princeton: Princeton University.
• Snow, C. P. (2010). İki kültür. T. Birkan (Çev.) Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları.
• Yıldırım, C. (1997). Bilimin öncüleri. Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları.