Examining Refugee Memory with a Phenomenological Design: Syrian Refugees in Istanbul

Yıl 2021, Cilt: 41 Sayı: 2, 451 - 485, 31.12.2021

Betül Ok Şehitoğlu

Öz

Focusing on Syrian refugees’ memories of their experiences as the main protagonists of the mass migration to Turkey due to the conflicts that started in 2011 and what shapes their memories, the present study examines t Syrian individuals’ memories using the phenomenological research design in terms of the refugee-memory relationship. The study interprets refugees’ relationship with memory though their experiences and explores the world of meaning. The study discusses the experiences and life practices of refugees within social frameworks as well as explaining how their individual and collective memories have been shaped and how their memories work. The study was carried out in Istanbul and uses the maximum variation and snowball sampling methods alongside the criterion sampling method in a non-probability purposive sampling. The data were collected by means of a semistructured interview form and observations with the 16 participants (7 females, 9 males) who’ve fled from Syrian city centers and rural areas. The data were analyzed in the package program MAXQDA after thematically coding the themes using exploratory analysis. Three themes emerged in the research findings: experienced memories, auditory memories, and dreams. The categories for the theme of experienced memories include experienced traumatic memories, memories from youth/adulthood, childhood memories, memories of traditions, memories of objects, and memories of smells. The categories for the theme of auditory memories involve heard traumatic memories and transferred memories. The theme of dreams has no categories. The memories of Syrian refugees living in Istanbul are observed to have been especially shaped by experienced traumatic memories and that their memories are transferred and reconstructed. Experienced traumatic memories also include other types of memories and are constantly reshaped through space and experiences. The study aims to bring a new perspective to memory discussions and Halbwachs’ theory of memory through the life experiences and practices of Syrian refugees.

Anahtar Kelimeler

Refugees, Memory, Traumatic memory, Phenomenology, Syrian refugees in Istanbul

Göçmen Hafızasının Fenomenolojik Desen ile İncelenmesi: İstanbul’daki Suriyeli Göçmenler

Öz

2011’de başlayan çatışmalar nedeniyle Türkiye’ye yönelen kitlesel göçün ana kahramanları olan Suriyeli göçmenlerin hafıza deneyimleri ve göçmen hafızasını nelerin şekillendirdiğine dair yapılan bu çalışmada, Suriyeli bireylerin hafızası, göçmen-hafıza ilişkisi bağlamında fenomenolojik desen ile incelenmiştir. Göçmenlerin hafıza ile olan ilişkileri, yaşantıları üzerinden yorumlanmaya ve göçmenin anlam dünyası keşfedilmeye çalışılmıştır. Göçmenlerin deneyimleri ve yaşam pratikleri toplumsal çerçeveler üzerinden ele alınarak, bireysel ve toplumsal hafızalarının nasıl şekillendiği ve hafızalarının işleyiş biçimi açıklanmıştır. İstanbul’da gerçekleştirilen bu araştırmada, olasılıklı olmayan amaçlı örneklem içerisinde maksimum çeşitlilik ve kartopu yöntemi, ölçüt örneklemle beraber kullanılmıştır. Veriler, Suriye’nin şehir merkezlerinden ve kırsalından göç etmiş 7 kadın, 9 erkek olmak üzere 16 katılımcı ile yarı yapılandırılmış görüşme formu ve gözlem kullanılarak toplanmıştır. Veriler keşfedici analiz yöntemiyle tematik kodlama sonrası MAXQDA paket programında analiz edilmiştir. Araştırma bulgularında yaşanan hafıza, işitilen hafıza ve rüyalar olmak üzere üç tema ortaya çıkmıştır. Yaşanan hafızanın kategorileri; yaşanan travmatik hafıza, gençlik/yetişkinlik hafızası, çocukluk hafızası, gelenek hafızası, nesne hafızası ve koku hafızasıdır. İşitilen hafıza temasının kategorileri; işitilen travmatik hafıza ve aktarılan hafızadır. Rüyalar teması kategori içermemektedir. İstanbul’da yaşayan Suriyeli göçmenlerin hafızasını özellikle travmatik hafızanın şekillendirdiği ve hafızanın taşınıp yeniden inşa edildiği görülmüştür. Travmatik hafıza, içerisinde diğer hafıza çeşitlerini de barındırmakta, mekân ve yaşantılar üzerinden sürekli yeniden biçimlendirilmektedir. Araştırma; hafıza tartışmaları ve Halbwachs’in hafıza kuramına Suriyeli göçmenlerin yaşam deneyimleri ve pratikleri üzerinden yeni bir bakış açısı getirmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Göçmen, Hafıza, Travmatik hafıza, Fenomenoloji, İstanbul’daki Suriyeli Göçmenler

Kaynakça

• Adıgüzel, Y. (2020). Göç sosyolojisi (4. basım). Nobel Yayıncılık.
• Assmann, J. (2015). Kültürel bellek eski yüksek kültürlerde yazı hatırlama ve politik kimlik. Ayrıntı Yayınları.
• Barthes, R. (1993). Göstergebilimsel serüven. Yapı Kredi Yayınları.
• Birekul, M. (2017). Nostalji ve hafıza: Geçmişin hafıza durakları, Suriyeli sığınmacıların göç hikayeleri ve hatıra eşyaları. Sosyoloji Divanı Dergisi, 5(10), 47-61.
• Bohn, A., & Habermas, T. (2015). Living in history and living by the cultural life script: How older Germans date their autobiographical memories. Memory, 13, 1–14. (Advance online publication). https://www.researchgate.net/publication/273463409_Living_in_history_and_living_by_the_ cultural_life_script_How_older_Germans_date_their_autobiographical_memories
• Brown, N. R., & Lee, P. J. (2010). Public events and the organization of autobiographical memory: An overview of the Living-in-History Project. Behavioral Sciences of Terrorism and Political Aggression, 2, 133–149. http://dx.doi.org/10.1080/19434471003597431Brown
• Cassin, B. (2018). Nostalji. İnsan ne zaman evindedir? [Nostalgia, when are we ever at home?] (S. Kıvrak, Tran.). Kolektif Kitap.
• Connerton, P. (2014). Toplumlar nasıl anımsar? [How societies remember] (A. Şenel, Tran.;2nd ed.). Ayrıntı Yayınları.
• Corley, K. G., & Gioia, D. A. (2011). Building theory about theory building: What constitutes a theoretical contribution? Academy of Management Review, 36(1), 12–32.
• Creswell, J. W. (2020). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni [Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches] (M. Bütün & S. B. Demir, Trans and Eds.; 5th ed.). Siyasal Kitabevi.
• Çavuş, B. (2019). Rene Girard’ın arzu modeli bağlamında dış göç romanlarında özne-nesne ilişkisi. Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 7(39), 519–526.
• Directorate General of Migration Management. (2021). Syrians under temporary protection by year. Retrieved from https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638
• Glynn, I., & Kleist, J. O. (2015). Memory studies and migration studies at the crossroads: An Anglo- Saxon perspective. In R. I. Bau (Author), Migrations humaines et mises en récit mémorielles (pp. 37–58). Paris Quest.
• Halbwachs, M. (2016). Hafızanın toplumsal çerçeveleri [Social morphology] (B. Uçar, Tran.). Ankara: Heretik Yayınları.
• Halbwachs, M. (2018). Kolektif bellek [On collective memory] (Z. Karagöz, Tran.). Pinhan Yayıncılık.
• International Organization for Migration. (2013). Göç terimleri sözlüğü,[Dictionary of migration terms] (R. Perruchoud & J. Redpath-Cross, Eds.; 2nd ed.). International Organization for Migration, 31.
• Leret, S. C., & Visch, V. (2017). From smells to stories: The design and evaluation of the smell memory kit. International Journal of Design, 11(1), 65–77.
• McIsaac, H. K., & Eich, E. (2004). Vantage point in traumatic memory. Psychological Science, 15(4), 248–253.
• Moustakas, C. (1994). Phenomenological research methods. Sage.
• Murdock, B. B. (1985). The contributions of Hermann Ebbinghaus. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 11(3), 469–471. https://doi.org/10.1037/0278- 7393.11.3.469
• Neuman, W. L. (2014). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches (7th ed.). Pearson Education Limited. Neyzi, L. (2011, Dec. 17-18). “Türkiye’de Hafıza Çalışmaları” Sabancı Üniversitesi anıtlar, müzeler ve anma girişimleri: Türkiye ve dünya deneyimleri atölyesi cezayir lokantası, Istanbul. Retrieved from: https://docplayer.biz.tr/9544466-Turkiye-de-hafiza-calismalari.html
• Nora, P., (2006). Hafıza mekânları. (M. E. Özcan, Tran.). Dost Kitabevi.
• Nourkova, V. V., & Brown, N. R. (2015). Assessing the impact of “the collapse” on the organization and content of autobiographical memory in the former Soviet Union. Journal of Social Issues,71, 324–337.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri [Qualitative research and evaluation methods] (M. Bütün & S. B. Demir, Trans.). Ankara: Pegem Akademi.
• Ricoeur, P. (2017). Hafıza, tarih, unutuş [Memory, history, forgetting] (M. E. Özcan, Tran.). Metis Yayınları. Sancar, M. (2015). Geçmişle hesaplaşma: Unutma kültüründen hatırlama kültürüne. İletişim Yayınları.
• Schudson, M. (2007). Kolektif bellekte çarpıtma dinamikleri. Cogito, 50, 179–199.
• Shi, L., & Brown, N. R. (2016). The effect of immigration on the contents and organization of autobiographical memory: A transition-theory perspective. Journal of Applied Research in Memory and Cognition, 5(2), 135–142.
• Sığrı, Ü. (2018). Nitel araştırma yöntemleri. Beta Yayınları.
• Talavera, V., Núñez-Mchiri, G. G., & Heyman, J. (2010). Deportation in the US-Mexico borderlands: Anticipation, experience, and memory. In The deportation regime (pp. 166–195). Duke University Press.
• Uslu, R., & Kılıç, E. Ö. (2000). Çocukların travmatik bir olaya ilişkin yaşantıları: Betimleyici bir çalışma. Kriz Dergisi, 8(2): 1–16.
• Yıldırım, A & Şimşek, H. (2013). Sosyalbilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9th ed.). Seçkin Yayıncılık.
• Zebian, S., & Brown, N. R. (2014). Living in history in Lebanon: The influence of chronic social upheaval on the organisation of autobiographical memories. Memory, 22, 194–211.