Üniversitelerde Sosyal Adalet Algısı Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2024, Cilt: 44 Sayı: 2, 825 - 847, 31.12.2024

Onur Balı , Nesip Demirbilek , Hasan Demirtaş

Öz

Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin öğrenim gördükleri üniversitelere yönelik sosyal adalet algılarını ölçmeyi amaçlayan, geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. Araştırmanın verileri Bingöl Üniversitesi’nde öğrenim görmekte olan önlisans ve lisans öğrencilerinden elde edilmiştir. Araştırmada açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri için iki farklı örneklem grubu kullanılmıştır. Araştırmanın birinci örneklem grubunda 602 öğrenci, ikinci örneklem grubunda ise 591 öğrenci bulunmaktadır. Yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda, 25 madde ve üç faktörlü bir yapıya ulaşılmış ve bu yapının sosyal adalet algısına ilişkin varyansın yaklaşık %71’ini açıkladığı tespit edilmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda ise, üç faktörlü yapıya ilişkin ulaşılan model uyumu değerlerinin kabul edilebilir ve iyi düzeyde olduğu (x2 /sd = 3.942, p = .000, RMR = .08, SRMR = .04, GFI = .91, AGFI = .88, NFI = .94, NNFI = .95, CFI = .95, RMSEA = .06) tespit edilmiştir. Üç boyutlu yapıya ilişkin ulaşılan Cronbach’s Alpha iç tutarlık katsayıları ise, ölçeğin eşitlik, adalet ve destekleme alt boyutları için sırasıyla .93, .94 ve .88 olarak, ölçeğin tamamı için ise .96 olarak tespit edilmiştir. Araştırma bulgularından hareketle, “Üniversitelerde Sosyal Adalet Algısı Ölçeği’nin”, üniversite öğrencilerinin öğrenim gördükleri üniversitelere yönelik sosyal adalet algılarını ölçmede kullanılabilecek, geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal adalet, Eşitlik, Adalet, Destekleme, Üniversitelerde sosyal adalet

Development of the Scale of Social Justice Perception in Universities: Validity And Reliability Study

Öz

The purpose of this research is to develop a valid and reliable measurement tool that measures the social justice perceptions of university students towards their universities. The data of the research were collected from associate and undergraduate students studying at Bingöl University. Two different samples were used for the exploratory and confirmatory factor analyses. There were 602 students in the first sample and 591 students in the second sample of the study. As a result of the exploratory factor analysis, a three-dimensional structure with 25 items was reached, and this structure explained approximately 71% of the variance in social justice perception. As a result of the confirmatory factor analysis, it was determined that the goodnessof-fit indices of the three-dimensional structure were at acceptable and good levels (x2 /df = 3.942, p = .000, RMR = .08, SRMR = .04, GFI = .91, AGFI = .88, NFI = .94, NNFI = .95, CFI = .95, RMSEA = .06). Cronbach’s Alpha internal consistency coefficients for the three-dimensional structure were determined as .93, .94 and .88 for the equality, justice and support dimensions of the scale, respectively, and .96 for the whole scale. Based on the research findings, it was concluded that the “Social Justice Perception in Universities Scale” is a valid and reliable measurement tool that can be used to measure the social justice perceptions of university students towards the universities they study at.

Anahtar Kelimeler

Social justice, Equality, Fairness, Support, Social justice in universities

Kaynakça

• Ayalon, H., Grodsky, E., Gamoran, A., & Yogev, A. (2008). Diversification and inequality in higher education: A comparison of Israel and the United States. Sociology of Education, 81 (3), 211-241. google scholar
• Balı, O. (2022). Eğitim ve öğrenme hakkı. H. Demirtaş (Ed.) içinde. Öğretmen eğitiminde etik ve ahlak (ss. 55-76). Ankara: Anı Yayıncılık. google scholar
• Bates, R. (2006). Educational administration and social justice. Education, citizenship and social justice, 1(2), 141-156. google scholar
• Bell, L. A. (2007). Theoretical foundations for social justice education. M. Adams, L. A. Bell, & P. Griffin (Eds.), Teaching for diversity and social justice içinde (ss. 1-14). New York: Routledge/ Taylor & Francis Group. google scholar
• Boyles, D., Carusi, T., & Attick, D. (2009). Historical and critical interpretations of social justice. W. Ayers, T. Quinn, & D. Stoval (Ed.), Handbook of social justice in education içinde (s. 30-42). New York: Routledge. google scholar
• Bursa, S. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal adalet algı ve deneyimleri (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. google scholar
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (16. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. google scholar
• Cırık, İ. (2015). Psychometric characteristics of the social justice scale’s Turkish form and a structural equation modeling. Eurasian Journal of Educational Research, 61, 23-44. google scholar
• Comrey, A. L. (1988). Factor analytic methods of scale development in personality and clinical psychology. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 56, 754-761. google scholar
• Comrey, A. L., & Lee, H. B. (1992). A first course in factor analysis (2. baskı). New Jersey: Lawrance Erlbaum Associates. google scholar
• Connell, R. W. (1993). Schools and social justice. Philadelphia: Temple University Press. google scholar
• Creswell, J. W., & Plano Clark, V. L. (2018). Designing and conducting mixed methods research. Thousand Oaks, California: Sage. google scholar
• Çetin, H. (2015). Sosyal adalet, sosyal hizmetler ve bütçe. Toplum ve Sosyal Hizmet, 26(2), 145-157. google scholar
• Çoban Kaynak, R. (2017). Sosyal adalet, eşitlik ve sosyal hizmet. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 252-260. google scholar
• Demirbilek, N., Atila, F., & Korkmaz, C. (2021). The concept of social justice from the perspective of university students. Education Quarterly Reviews, 4(3), 89-99. google scholar
• Demirdağ, S. (2017). Çeşitlilik ve sosyal adalet ölçeğinin geliştirilmesi. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 5(2017), 273-284. google scholar
• DeVellis, R. F. (2003). Scale development: Theory and applications (2. baskı). Londra: Sage Publications. google scholar
• Eren, E. (2020). Yeni Tip Koronavirüs’ün Türk eğitim politikaları uygulamalarına etkisi: Milli Eğitim Bakanlığı’nın ve Yükseköğretim Kurulu’nun yeni düzenlemeleri. Yükseköğretim Dergisi, 10(2), 153-162. google scholar
• Erkut, E. (2020). Covid-19 sonrası yükseköğretim. Yükseköğretim Dergisi, 10(2), 125-133. google scholar
• Ferreira, F. H., & Gignoux, J. (2010). Inequality of oppotunity for education: The case of Turkey. Washington: The World Bank. google scholar
• Gökpınar, M. (2008). Adalet teorileri perspektifinden 1982 anayasamız. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (77), 214-235. google scholar
• Gutfreund, S. (2006). Doing justice justice: Distinguishing social justice from distributive justice and the implications for bioethics (Yüksek Lisans Tezi). McGill University Department of Philosophy, Montreal, Kanada. google scholar
• Güçlü, N., & Bayrakçı, M. (2004). Amerika Birleşik Devletleri eğitim sistemi ve hiçbir çocuğun eğitimsiz kalmaması reformu. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 51-64. google scholar
• Hair, J. F. Jr., Black, W. C., Babin, B. J., & Anderson, R. E. (2014). Multivariate data analysis (7. Basım). Essex, Birleşik Krallık: Pearson. google scholar
• Han, F., & Demirbilek, N. (2022). Perceptions of university students on the concept of social justice: A metaphor study, E-International Journal of Educational Research, 13(2), 163-179 google scholar
• İlhan, M., & Güler, N. (2017). Likert tipi ölçeklerde olumsuz madde ve kategori sayısı sorunu: Rasch modeli ile bir inceleme. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology, 8(3), 321-343. google scholar
• İnan, M., & Demir, M. (2018). Eğitimde fırsat eşitliği ve kamu politikaları: Türkiye üzerine bir değerlendirme. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 337-359. google scholar
• Kaiser, H. F., & Rice, J. (1974). Little Jiffy, Mark IV. Educational and Psychological Measurement, 34(1), 111-117. google scholar
• Karacan, H., Bağlıbel, M., & Bindak, R. (2015). Okullarda sosyal adalet ölçeğinin geliştirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(31), 54-68. google scholar
• Karadağ, E., & Yücel, C. (2020). Yeni tip Koronavirüs pandemisi döneminde üniversitelerde uzaktan eğitim: Lisans öğrencileri kapsamında bir değerlendirme çalışması. Yükseköğretim Dergisi, 10(2), 181-192. google scholar
• Kline, R. B. (2016). Principals and Practice of Structural Equation Modeling (4. Baskı). New York: Guilford. google scholar
• Kondakçı, Y., & Beycioğlu, K. (2020). Social justice in Turkish education system: Issues and Interventions. In Papa, R. (Ed.) Handbook on promoting social justice in education (ss. 303-329). Springer, Cham. google scholar
• Ludlow, L. H., Enterline, S. E., & Cochran-Smith, M. (2008). Learning to teach for social justice-beliefs scale: An application of rasch measurement principles. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 40(4), 194-214. google scholar
• Meydan, C. H., & Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık. google scholar
• Miller, D. (2001). Principles of social justice. Massachusetts: Harvard University Press google scholar
• Ocak, G., & Yamaç, A. (2011). Öğretmen ve velilerin kayıt bölgeleri uygulamasına yönelik tutumlarının incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31), 357-374. google scholar
• Özdemir, M., & Fidan, M. (2016). Eğitimde sosyal adalet liderliğinin kavramsal gelişimi: Gerçekler ve düşler. XV. Uluslararası Katılımlı Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu (11-14 Mayıs 2016), Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi. google scholar
• Özdemir, M., & Kütküt, B. (2015). Sosyal adalet liderliği ölçeğinin (SALÖ) geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD). 16(3), 201-218. google scholar
• Pallant, J. (2010). SPSS survival manual (4. Baskı). Berkshire, İngiltere: McGraw-Hill. google scholar
• Polat, S. Y. (2007). Eğitim politikalarının sosyal adalet açısından sonuçları konusunda yönetici ve öğretmen görüşleri (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. google scholar
• Ryan, J. A. (1945). Roosevelt and social justice. The Review of Politics, 7(3), 297-305. google scholar
• Schulz, D. (2007). Stimulating social justice theory for service learning practice. J. Z. Calderon (Ed.). Race, poverty, and social justice, multidisciplinary perspectives through service learning (ss. 23-35). Stylus. google scholar
• Seçer, İ. (2013). SPSS ve LISREL için pratik veri analizi analiz ve raporlaştırma. Ankara: Anı Yayıncılık. google scholar
• Smith, E. (2018). Key issues in education and social justice (2. baskı). Londra: Sage. google scholar
• Sunal, O. (2011). Sosyal politika: Sosyal adalet açısından kuramsal bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66(3), 283-305. google scholar
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks Yayıncılık. google scholar
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6. baskı). Boston: Pearson. google scholar
• Tansel, A. (2015). Inequality of opportunities of educational achievement in Turkey over time. IZA Discussion Papers, No. 9005. Institute for the Study of Labor (IZA), Bonn. Received from https:// www.econstor.eu/bitstream/10419/110732/1/dp9005.pdf google scholar
• Tinsley, H. E. A., & Tinsley, D. J. (1987). Uses of factor analysis in counseling psychology research. Journal of Counseling Psychology, 414-424. google scholar
• Todd, S. (2015). Social justice and social action: Organizing for change. L. Dominelli (Ed.), International encyclopedia of social and behavioral sciences içinde. Londra: Elsevier. google scholar
• Tomul, E. (2009). İlköğretim okullarındaki sosyal adalet uygulamalarına ilişkin yönetici görüşleri. Eğitim ve Bilim, 34(152), 126-137. google scholar
• Torres-Harding, S. R., Siers, B., & Olson, B. D. (2012). Development and psychometric evaluation of the social justice scale (SJS). American Journal of Community Psychology, 50(1-2), 77-88. doi:10.1007/s10464-011-9478-2 google scholar
• Turhan, M. (2007). Genel ve mesleki lise yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının okullardaki sosyal adalet üzerindeki etkisi (Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ. google scholar
• Türk Dil Kurumu. (2021). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişilmiştir. google scholar
• Yamamoto, G. T., & Altun, D. (2020). Coronavirüs ve çevrimiçi (online) eğitimin önlenemeyen yükselişi. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(1), 25-34. google scholar