Türkiye’de Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Lisansüstü Tezlerinin “Sosyal Politika” Bağlamında Değerlendirilmesi

Yıl 2020, , 1 - 45, 25.06.2020

Verda Canbey Özgüler

https://doi.org/10.26650/jspc.2020.78.0064

Öz

Bağımlı çalışanların üretim sürecinde karşılaştıkları sorunların çözülmesi, sınıflar arasındaki çatışmaların azaltılması amacıyla yürütülen faaliyetleri içeren “Sosyal Politika” disiplini günümüzde ağırlıklı olarak Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri (ÇEEİ) bölümleri çatısı altında varlığını sürdürmektedir. “Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri” bölümleri dışında sosyoloji, kamu yönetimi gibi bölümlerde de “Sosyal Politika” alanı ile ilgili dersler verilmekte ve akademik çalışmalar yürütülmektedir. Sosyal politikanın Türkiye’deki gelişimi temelde iki ana ekol (İstanbul Üniversitesi ve Ankara Üniversitesi) etrafında açıklanmakla birlikte farklı görüşler de bulunmaktadır. Bu çalışmada köklü bir geleneğe sahip olan “Sosyal Politika” disiplininin akademik alandaki izdüşümünün lisansüstü tezler bağlamındaki görünümü analiz edilmektedir. Dar anlamda sosyal politika; kapitalist düzende işverenler ve işçiler arasında ortaya çıkan çelişki, dengesizlik ve menfaat çatışmalarını ortadan kaldırmak, sınıflar arasında uyum sağlamak amacını taşımakta, sanayi toplumlarının sorunlarına eğilmektedir. Geniş anlamda sosyal politika ise; tüm sosyal grupların sorunları ile ilgilenen, sosyal alanları kapsayan, sorunlara çözüm üreten uygulamaların tamamını ifade etmektedir. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri disiplininin temel alanlarından biri olan “Sosyal Politika”, günümüzde işgücü piyasaları, iş ve sosyal güvenlik hukuku, insan kaynakları yönetimi, çalışma sosyolojisi ile örgütsel yönetim ve çalışma psikolojisi gibi alanlara da yayılmış bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Disiplininde “Sosyal Politika” ile ilgili mevcut Türkçe literatüre ilişkin lisansüstü tezler üzerinden bir değerlendirme yapmaktır. Bu bağlamda “Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri” anabilim dalında yazılan ve Yükseköğretim Kurulu’nun (YÖK) tez arşivinden elde edilen lisansüstü tezler doküman incelemesi tekniğiyle incelemiştir. İnceleme sonucunda elde edilen bulgular, yüzde ve frekans tablolarıyla gösterilerek yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal politika, Çalışma ekonomisi ve endüstri ilişkileri, Nitel analiz

Destekleyen Kurum

Yazar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

Evaluating Graduate Theses on Labour Economics and Industrial Relations in Turkey within the Context of “Social Policy”

Öz

In the present day, the discipline of “social policy” is mainly studied under the departments of Labour Economics and Industrial Relations (LEIR) since it includes topics such as resolving problems of workers during production and reducing class conflicts. Apart from the departments of “Labour Economics and Industrial Relations,” courses and academic studies on “social policy” are also current in other departments such as sociology and public administration. Even though the development of social policy in Turkey is mainly covered by two prominent schools (Istanbul University and Ankara University), there are different opinions on the matter. The present study analyses the outlook of the academic projection of “social policy,” which has a long-standing tradition within the context of graduate theses. Narrowly defined, social policy aims to eliminate the conflicts, imbalances, and conflicts of interest that arise between employers and workers in the capitalist order, to harmonize between classes and to address the problems of industrial societies. Broadly defined however, social policy refers to studies that deal with issues of all social groups, covering common areas and producing solutions to problems. Social policy, which is one of the fundamental fields of the Labour Economics and Industrial Relations discipline, has spread to fields such as labour markets, labour, social security law, human resource management, sociology of work and organizational management, and work psychology. This study aims to assess postgraduate dissertations on the existing Turkish literature in the field of “social policy.” In this context, postgraduate theses in the field of Labour Economics and Industrial Relations from the dissertation archive of the Council of Higher Education (CoHE) were studied by document examination. Findings obtained as a result of the investigation were interpreted by showing percentage and frequency tables.

Anahtar Kelimeler

Social policy, Labour economics and industrial relations, Qualitative analysis

Kaynakça

• Akan, T. (2011). Sosyoloji, politika ve ekonomi (SPE) bölümlerine doğru: Çalışma ekonomisi ve endüstri ilişkileri bölümlerinin yeniden yapılanmasına ilişkin bir model önerisi, İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 3, 30–48.
• Alimanoğlu-Yemişçi, D. (2010). İşletmelerin Sorumluluğu: Sosyal Politika ve Sosyal Sorumluluk Kavramları Işığında Bir Değerlendirme, Dokuz Eylül Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi: İzmir.
• Altan, Ö. Z. (2007). Sosyal Politika, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Ya. No. 1744, Açıköğretim Fakültesi Ya. No. 900, Eskişehir.
• Altan, Ö. Z. (2017). Prof. Dr. Ömer Zühtü Altan, Türkiye’de Sosyal Politikanın Çınarları (Ed. Banu Uçkan), 1-47. İstanbul: Legal Yayıncılık.
• Baş, M. E. (2014). Gerhard Kessler’in Türkiye’deki sosyoloji anlayışına katkısı. Sosyoloji Dergisi, 3(1), 201–222.
• Bölükbaş, S. (2018). Türkiye’de Yoksul Çocukların Akademik Dirençliliğinde Sosyal Politikaların ve Seçicilik Uygulamasının Rolü, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi: Ankara.
• Buğra, A. ve Keyder, Ç. (Der.). (2006). Sosyal Politika Yazıları, (Çev. Burcu Yakut-Çakır ve Utku Barış Balaban), İletişim Yayınları: 1130, Araştırma İnceleme Dizisi: 193, İstanbul.
• Büyükcoşkun, S. (2014). Kadın İstihdamının Ortaya Çıkardığı Sosyal Politika Sorunları: Anne-dışı Bakım Sorunu ve Türkiye’nin Kadın İstihdamı Politikası, İstanbul Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi: İstanbul.
• Çelik, A. (2005). AB sosyal politikası uyum sürecinin uyumsuz alanı. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Dal, S. (2017). Sosyal politikanın dönüşümünü küreselleşme üzerinden anlamak. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi (UBSBİD), 11(1), 4–18.
• Dal, S. (2018). Sosyal Politika ile Siyasi ve Ekonomik İdeolojiler Arasındaki İlişki. İstanbul Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi: İstanbul.
• Demir, O. (2016). Sosyal Politika Perspektifinde Nüfus Politikalarının Değerlendirilmesi (2002 Sonrası Türkiye Örneği), Sakarya Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi: Sakarya.
• Dereli, B. (2017). Prof. Dr. Bengü Dereli, Türkiye’de Sosyal Politikanın Çınarları (Ed. Banu Uçkan), 47-58, İstanbul: Legal Yayıncılık
• Dereli, T. (2017). Prof. Dr. Toker Dereli, Türkiye’de Sosyal Politikanın Çınarları (Ed. Banu Uçkan), 60-129, İstanbul: Legal Yayıncılık
• Erdut, Z. (2004). Liberal Ekonomi Politikaları ve Sosyal Politika, Çalışma ve Toplum, 2004/2, 11–37.
• Erkul, İ. (1983). Sosyal politika dersleri. Eskişehir: TC. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Esin, P. (1982). İş Bölümü, Yabancılaşma ve Sosyal Politika-Kuramsal Bir Yaklaşım. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Ya. No. 502, Ankara.
• Gülmez, M. (2007). Sosyal Politika Biliminin Öncüsü Cahit Talas, Çalışma ve Toplum, 2007/1, 23–26.
• Güven, E. (1972) Sosyal Politika Ders Notları. Eskişehir: EİTA Yayınları.
• Hatipler, M. (2019). Sosyal politikanın çalışma alanı olarak eğitim ve eğitimde bilgi teknolojisi eğitim programları ve eğitim-öğretim program tasarımı. Meriç Uluslararası Sosyal Stratejik Araştırmalar Dergisi, 3(6), 36–50.
• Işıklı, A. (2007). Sosyal devlet ve Prof. Dr. Cahit Talas. Çalışma ve Toplum, 2007/7, 19–21.
• Karadağ, R. (2014). Okuma ilgisi, tutumları ve alışkanlığı konusunda yapılmış çalışmaların lisansüstü tezlere dayalı analizi: YÖK ve ProQuest veri tabanları örneklemi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 1–17.
• Kessler, G. (1945). İçtimai Siyaset (O. Tuna, Çev.). İstanbul: Milli Mecmua Basımevi.
• Kırel, A. Ç., Özkan, Y., Canbey-Özgüler, V., Özdemir, Ç., Kocabaş, F. ve Erdoğan, E. (2018). Çalışma ekonomisi ve endüstri ilişkileri bölümü öğrencilerinin kimlik algıları ve işgücü piyasalarındaki beklentileri. İş Güç: Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 20(5), 1–30.
• Kışla, İ. (2008). Sosyal Politika Açısından Artvin’den İstanbul’a Göç, İstanbul Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi: İstanbul.
• Kocabaş, F. (2010). Sosyal Politika Aracı Olarak Kâr Amacı Gütmeyen Kuruluşlar. Eskişehir: Nisan Kitabevi. Koray, M. (2005). Sosyal Politika (2. Bs). Ankara: İmge Kitabevi.
• Koray, M. (2007). Sosyal politikanın anlamı ve işlevlerini tartışmak. Çalışma ve Toplum, 2013/15-40, 19–56.
• Koray, M. (2013). Akademik alanda sosyal politika nereye? Çalışma ve Toplum, 2013/1, 15–40.
• Koray, M. (2017). Türkiye’de Sosyal Politikanın Çınarları (Ed. Banu Uçkan), 129-141. İstanbul: Legal Yayıncılık
• Makal, A. (2008). Çeyrek yüzyılın içinden kendimize bakmak: Kuruluşlarının 25. yılında çalışma ekonomisi ve endüstri ilişkileri bölümleri üzerine bir değerlendirme. Çalışma ve Toplum, 2008/1.
• Makal, A. (2014). Türkiye’de akademide sosyal politika geleneğinin doğuşu ve gelişimi üzerine tarihsel bir yeniden değerlendirme. Çalışma ve Toplum, 2014/2, 17–30.
• Öçal, M. ve Korkmaz, A. (2018a). Türkiye’de çalışma ekonomisi ve endüstri ilişkileri bölümlerinin yeniden yapılanma sorunsalı üzerine bir araştırma. İş Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 20(4), 163–181.
• Öçal, M. ve Korkmaz, A. (2018b). Türkiye’de çalışma ekonomisi ve endüstri ilişkileri bölümlerinin mevcut durumu ve bölümlerin karşı karşıya olduğu sorunlara bir bakış. Çalışma ve Toplum, 2018/4, 1949–1986.
• Özaydın, M. M. (2007). Küreselleşme Sürecinde Türkiye ve Avrupa Birliği’nde Sosyal Politikalarda Yaşanan Değişimin Analizi, Gazi Üniversitesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi: Ankara.
• Özaydın, M. M: (2008). Küresel etkilerle şekillenen sosyal politika anlayışı ekseninde sosyal politikaların geleceğini tartışmak. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 10(1), 163–180.
• Özkaplan, N. ve Selamoğlu, A. (2005). Amerika Birleşik Devletleri’nde çalışma ekonomisi ve endüstri ilişkileri eğitimi üzerine. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 7(1).
• Reçber, B. (2018). İnsan Hakları ve Sosyal Adalet Açısından Devletin Çocuklara ve Kadınlara Yönelik Sunduğu Hizmetler: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Çalışanları Örneği, Bursa Uludağ Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi: Bursa.
• Talas, C. (2003). Bir bölümün bir yaşama sarmalanan öyküsü, Mülkiye Dergisi, 27(329), 11–17.
• Tanas-Karagöl, E. ve İpek, E. (2018). Sosyal politikaların yeniden dizaynı: Küreselleşmeyle beraber gelen yerelleşme. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(4), 87–97.
• Taşçı, F. (2010). Türkiye’de Sosyal Politika Disiplininin Gelişimi: Süreklilik ve Değişim, A. Başpınar ve M. Şentürk (Ed.) Süreklilik ve Değişim Arasında Düşünce ve Hayat içinde 191-212. İstanbul: Yedirenk Yayınevi.
• Taşcı, F. (2011). Sosyal Politika-Ahlâk İlişkisi, İstanbul Üniversitesi Yayımlanmamış Doktora Tezi: İstanbul.
• Tınar, M. Y. (2000), Sosyal Siyasetten Endüstri İlişkilerine/Endüstri İlişkilerinden İnsan Kaynaklarına? Çalışma Ekonomisi ve Endüstri Öğretiminde Yeniden Yapılama Üzerine Düşünceler, Prof. Dr. N Ekin’e Armağan, Ankara: TÜHİS Yayınları.
• Tokol, A. (1995). Uluslararası sosyal politika. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Tuna, O. (1966?). Sosyal Siyaset Giriş Ders Notları, İstanbul.
• Tuna, O. (1970). 50. yıllık Cumhuriyet devrinde emek piyasası ve işçi-işveren münasebetleri. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 30(1-4), 279–307.
• Tuna, O. ve Yalçıntaş, N. (1994). Sosyal siyaset. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Yorgun, S. (2009). Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümleri’nde tez konuları ve paradigma değişiklikleri. Çalışma ve Toplum, 2009/1, 45–60.
• Yüksel, H. (2014). Küreselleşme sürecinin sosyal politika dinamikleri üzerinde neden olduğu değişimin analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2014/1(19), 127–151.
• Zaim, S. (1992). Çalışma ekonomisi (9. bs). İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Zaim, S. (2007). İ. Ü. İktisat Fakültesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü’nün tarihçesi ve gelişimi. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 52, 321–336.
• İnternet Kaynakları/Online Resources
• http://www.kongre2019.com/site.php?https://www.ceeik2019.org (01.11.2019).
• https://www.memurlar.net/haber/801123/universitelerde-979-bolum-atil-diyekapatilmis.html, (10.07.2019).
• https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-bolum.php?b=10039, (04.05.2019).
• http://worldcat.org › identities › lccn-no2007109217, (03.11.2019).
• http://80.251.40.59/education.ankara.edu.tr/aksoy/eay/eay/b0506/ymetin.doc (04.05.2019)