Dünü ve Bugünüyle Dünyada ve Türkiye'de Maden İşçilerine Yönelik İş Sağlığı ve Güvenliği Bağlamında Yaşanan Gelişmeler Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2020, , 129 - 165, 31.12.2020

Atanur Karaahmetoğlu

https://doi.org/10.26650/jspc.2020.79.0046

Öz

Bu araştırmanın amacı, iş sağlığı ve güvenliği alanında maden işçilerine yönelik ne gibi gelişmelerin yaşandığı ve bu yaşanan gelişmelerin maden işçilerini ne şekilde etkilediğini analiz etmektir. Bu doğrultuda devletlerin iş sağlığı ve güvenliği açısından maden işçilerine yönelik izledikleri politikalar ve bu alanda attıkları adımlar ele alınmıştır. Zira, tarihin her döneminde maden işçileri beden gücüne dayanarak çalışmış ve birçok tehlikeye maruz kalmıştır. Ancak bu duruma her devletin gösterdiği reaksiyon farklı olmuştur. Kimi devletler maden işçilerine karşı zor kullanma yoluna giderken, kimi devletler de maden işçilerini koruyucu politikalar izlemiştir. Bu koruyucu politikalar neticesinde de maden işçilerine yönelik iş sağlığı ve güvenliği alanında kanuni düzenlemeler yapılmıştır. Ancak, yapılan bu kanuni düzenlemeler her zaman için bir çözüm getirmemiştir. Kanuni düzenlemeler yapılmasına karşın, çoğu zaman kanun hükümlerinin uygulanmaması ya da eksik uygulanması nedeniyle madenlerde görülen olumsuz tablo değişmemiştir. Ulusal mevzuatımızda da maden işçilerine yönelik koruyucu nitelikte birçok hukuki düzenleme yapılmış olmasına karşın, çoğu zaman bu kanuni düzenlemeler hayata geçirilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Maden İşçisi, İş Sağlığı ve Güvenliği, Koruyucu Politikalar, Hukuki Düzenleme, İş Sağlığı ve Güvenliği Sistemi

An Evaluation on Yesterday and Today with the world and in Turkey Towards the Mine Workers' Occupational Health and Safety Developments in Context

Öz

The purpose of this study was to analyze what developments have occurred towards miners in the field of occupational health and safety and how these developments have affected miners. In this direction, the policies of the states towards mine workers in terms of occupational health and safety and the steps they have taken in this area are discussed. Because, in every period of history, mine workers worked on the basis of their body power and they were exposed to many dangers. However, the reaction of each state to this situation was different. Some states have used mine workers hard, while some states have followed mine workers' protective policies. As a result of these protective policies, legal arrangements have been made in the field of occupational health and safety for mine workers. However, these legal regulations have not always brought a solution. Despite legislative arrangements, the negative picture observed in the mines has not changed, mostly due to the lack of enforcement or incomplete enforcement of the provisions of the law. Although there are many protective legal arrangements for mine workers in our national legislation, these legal regulations have not been put into practice most of the time.

Anahtar Kelimeler

Miner, Occupational Health and Safety, Protective Policies, Legal Regulation, Occupational Health and Safety System

Kaynakça

• Akı, E. (2014). 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanunu ve çalışma yaşamına etkileri. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15, 3–24.
• Akpınar T.(2015). İş Sağlığı ve İş Güvenliği İşçi İşveren Rehberi. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Akpınar, T. (2018), İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku. Ankara: Ekin Kitapevi.
• Akpınar, T. ve Çakmakkaya, B. Y. (2014), İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından İşverenin Risk Değerlendirme Yükümlülüğü. Çalışma ve Toplum, 40, 273–304.
• Balkır, Z. G. (2012). İş sağlığı ve güvenliği hakkının korunması: işverenin iş sağlığı ve güvenliği organizasyonu. Sosyal Güvenlik Dergisi, 2, 56–91.
• Bozoğlan, M. (2010). Ülkemizde Kömür Madenciliğinde İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatının Gelişimi 1867-2010, Ankara: Korza Yayıncılık.
• Baycık, G. (2006), İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Maden İşçileri. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Eğitim ve Araştırma Merkezi, (2017). Türkiye'de İş Sağlığı ve Güvenliği Algısı Araştırma Raporu, Ankara: ÇSGB.
• Çelik, N., Caniklioğlu N. ve Canbolat T. (2017). İş Hukuku Dersleri, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Çiçek, Ö. ve Öçal, M. (2016). Dünyada ve Türkiye'de iş sağlığı ve iş güvenliğinin tarihsel gelişimi. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 5, 106–129.
• Demir, F. (2006/2007), Atatürk Dönemi Çalışma Hayatımız. TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 20,1–20.
• Demircioğlu M. ve Tankut C. (2016), İş Hukuku, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Filizöz, B. ve Kocabacak A. (2016), Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulamaları, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Günay, Ö. (2017). Maden Hukuku Tanımlar-İlkeler-Kavramlar. Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Güven, T. (2015). Zonguldak Kozlu’da Kömür Madenciliği: İşletmecilik ve Çalışma Hayatı (1848-1921), Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi Yayınları No: 5.
• Güzel, A., Okur, A. R. ve Caniklioğlu N.(2016). Sosyal Güvenlik Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• https://calismaortami.fisek.org.tr/icerik/maden-kazalari/ (09.08.2020).
• https://www.britannica.com/event/Monongah-mining-disaster-of-1907 (01.08.2020).
• http://iskanunu.com/genel/633-is-sagligi-ve-guvenligi-icin-cagdas-duzenlemeler-geldi/ (05.08.2020).
• https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_ILO_CODE:C155.(15.01.2020).
• https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_ILO_CODE:C161.(19.01.2020).
• http://www.mining-technology.com/features/feature-world-worst-coal-mining-disasters-china .(27.07.2020).
• https://whc.unesco.org/uploads/nominations/1214.pdf .(30.07.2020).
• Karadeniz, O. (2012). Dünyada ve Türkiye’de iş kazaları ve meslek hastalıkları ve sosyal koruma yetersizliği. Çalışma ve Toplum, 34, 15–73.
• Kaştan, Y. (2016). Osmanlı İmparatorluğunda kömür ocaklarının işletilmesi (1832-1918). Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, 2, 1–26.
• Keskin, Ö. (2011). Osmanlı Devleti’nde maden hukukunun tekâmülü (1861-1906). OTAM, 29, 125–148.
• Kılkış, İ. (2012). İşverenin iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verme yükümlülüğü üzerine bir inceleme. Çalışma İlişkileri Dergisi, 3, 23–47.
• Koç, Y. (2010). Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi Osmanlı’dan 2010’a. Ankara: Epos Yayınları.
• Koç, Y. (2016). Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi Osmanlı'dan 2016'ya, Ankara: Epos Yayınları.
• Kol, İ. (2016). İskele iş Sağlığı ve Güvenliğinde Operasyonel Dsiplin, Gedik Üniversitesi, İş Sağlığı ve Güvenliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Korkmaz, F. ve Alp, N. S. (2016). Bireysel İş Hukuku, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kurt, R. (2013). Herkes İçin İş Sağlığı ve Güvenliği Rehberi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Makal A. (2005). Zonguldak ve Türkiye Toplumsal Tarihinin Acı Bir Deneyimi Olarak "İş Mükellefiyeti. 05 Bienali Bildiriler Kitabı, Zonguldak.
• Merwe, J. N., & Coalbrook, B. (2006). What Did We Really Learn. The Journal of The Southern African Institute of Mining and Metallurgy.
• Mollamahmutoğlu H., Astarlı M., Baysal U, (2014), İş Hukuku, Ankara: Turhan Kitapevi.
• Öztoprak, S. (2015). Maden Ocaklarının Özel Hukuk Kişileri Tarafından İşletilmesi, Ankara: Yetkin Yayınevi.
• Öztürk G. S. (2015). İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülüklerinin Yerine Getirilmemesinin Hukuki, İdari ve Cezai Sonuçları. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Özveri, M. (2015). İşçi Sağlığı İş Güvenliği ve İş Cinayetleri. İstanbul: Birleşik Metal İş Yayınları.
• Reece, D. (2018). "Risk Değerlendirme ve Acil Durum Hazırlığı", III. Uluslararası Madenlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Konferansı ve Sergisi, Türkiye Madenciler Derneği (TMD), İstanbul.
• Selek, H. S. (2018). İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG) Temel Konular. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Sarıtaş, D. Ö. (2010), Cumhuriyet Dönemi Roma Vergi Sistemi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Eskişehir.
• Sümer, H. H. (2017). İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuk. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Süzek, S. (2017). İş Hukuku. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Şen, M. (2015). İş sağlığı ve güvenliği kavramı, tarihsel gelişimi ve dayanakları. MÜHFD, 4, 117–142.
• Şenocak, H. (2009). Sosyal güvenlik sistemini oluşturan bileşenlerin tarihi süreç ışığında değerlendirilmesi. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 56, 399–468.
• Temizok, N. (2018). "Dünya'da ve Türkiye'de Kömür" TMMOB Oda Raporu, Türkiye'nin Enerji Görünümü 2018, Ankara: TMMOB Türkiye Makine Mühendisleri Odası.
• Tiftik, M. ve Adıgüzel, A. (2016). İş sağlığı ve güvenliği kanunu’na göre genel hizmet sözleşmelerinde işverenin işçiyi koruma borcu. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, 1(1), 319–366.
• Tiryaki, N. (19.04.2018), Kişisel Görüşme, Genel Maden İşçileri Sendikası-Zonguldak Merkez.
• Topaloğlu, M. (2011). Maden Hukuku. Ankara: Karhan Kitapevi.
• Topaloğlu, M. (2014). "Maden Kazaları Karşısından Maden Ruhsat Sahibinin ve Rödovansçının Hukuki Durumu", Sektörden Haberler Bülteni, Türkiye Madenciler Derneği, S.52.
• Turhan, M. (2016). "Türkiye'de Maden Hukukunun Tarihi Gelişimi ve Bazı Ülkelerle Mukayesesi", Maden Hukuku Bildirimler Kitabı, der. Ali Şafak Ballı. Ankara: Astana Yayınları.
• Turgay, F. (2017). "1960-1963 Dönemi İşçi Eylemlerine Aşağıdan Bakmak", İnsan İnsan, 13, 253–263.
• Tuyan, M. (1981). "Madenciliğimizin Tarihsel Gelişimi", Türkiye Madencilik Bilimsel ve Teknik 7 . Kongresi, Ankara.
• Türkiye Barolar Birliği İnsan Hakları Merkezi. (2014). Soma Maden Faciası Raporu, Ankara: Türkiye Barolar Birliği.
• Türkiye Maden Mühendisleri Odası. (2011). Madencilik Sektörü ve Politikaları Raporu, Ankara: TMMOB.
• Yamakoğlu, E. (2016). İşverenin İşyeri Hekimi İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırma Yükümlülüğü. Ankara: Seçkin Yayıncılık.