Türkiye’de Kırdan Kente Göç: Diyarbakır Üzerine Bir Alan Araştırması

Yıl 2014, Sayı: 66-67, 159 - 197, 15.12.2014

Ümit Serkan Ekmekçiler

Öz

Türkiye’de yaşanan kırsal göç hareketlerinin, ülkenin ekonomik ve sosyal dönüşümü açısından oldukça önemli bir unsur olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, Türkiye’de kırsal göçü ortaya çıkaran sebepleri ve süreçleri dikkatle izlemek ve araştırmak, bu sebep ve süreçlere etki edebilmenin olmazsa olmaz şartıdır. Bilindiği üzere, Türkiye’de kırsal göç hareketlerinin ortaya çıkış nedenleri çeşitlilik arz etmektedir. Bu nedenler özetle; ekonomik, siyasi, askeri ve sosyal nedenlerdir. Bütün bu nedenlerin etkisi altında, Türkiye’nin sosyal ve ekonomik açıdan azgelişmiş bölgelerinden, gelişmiş bölgelerine doğru bir nüfus hareketliliği söz konusu olmaktadır. 

Bu nüfus hareketlerine hedef olan şehirler ve bu göç hareketini gerçekleştiren insanlar önemli sosyal ve ekonomik değişimlere uğramaktadır. Bu değişimler; artan işsizlik ve suç oranları, mimari yapıda meydana gelen bozulmalar, yerleşikler ile göç edenler arasında ortaya çıkan sosyal uyumsuzluk ve çatışmalar şeklinde özetlenebilir. Bütün bu özellikleri ve etkileri nedeniyle, Türkiye’de yaşanan kırsal göç ve bu göç sonucunda ortaya çıkan değişimler ve sorunlar çalışmamızın konusunu oluşturmuştur. Kırsal göçe en fazla maruz kalan illerden birisi olan Diyarbakır ili, bu kırsal göç hareketlerinin ekonomik ve sosyal etkilerini incelemek için iyi bir kaynak olarak değerlendirilmiş ve bu nedenle analizlerimizi yapacağımız veriler Diyarbakır ili merkezinden toplanmıştır.

Diyarbakır iline yönelik olarak yapacağımız araştırmada kullanılacak verilere ulaşmak için, katılımcılarla yüz yüze görüşme yapılmış ve bu görüşmelerde nicel araştırma metodu kullanılmıştır. Araştırmamıza kaynak teşkil edecek ana kitleyi, Diyarbakır il merkezinde bulunan ve kırsal göçle gelenlerin en fazla ikamet ettikleri, Bağlar ve Şehitlik ilçelerinde yaşayan insanlar oluşturmaktadır. Uygulanan anket yöntemiyle elde edilen veriler, SPSS 15.0 istatistik programı kullanılarak çeşitli analizlere tabi tutulmuştur. Yapılan analiz ve çalışmalarla, kırsal göçün göç hareketini gerçekleştirenler üzerinde ekonomik ve sosyal etkileri olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Göç, Kırsal Göç, İşsizlik

Kaynakça

• Akar, Hanife: “Challenges for Schools in Communities With Internal Migration Flows: Evidence From Turkey,” International Journal of Educational Development, 2009, pp.1-14.
• Altınyelken Koşar, Hülya: “Coping Starategies Among Migrant Students in Turkey,” International Journal of Educational Research,” vol.48, 2009, pp.174-183.
• Bezemer Dirk, Derek Header: “Agriculture Development and Urban Bias,” World Development, vol.36, no.8, 2008 pp.1342-1364.
• Devlet Planlama Teşkilatı: Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Nüfus Demografi Yapısı, Göç Özel İhtisas Komisyonu Raporu, DPT Yayın no.2556, Ankara 2001.
• Dinçer Bülent, Özaslan Metin, Kavasoğlu Taner: İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003), Devlet Planlama Teşkilatı Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü, Yayın no. DPT 2671, Mayıs 2003.
• Erdost, Muzaffer İlhan: Kapitalizm ve Tarım, 2. Baskı, Ankara, Onur Yayınları, Nisan 1984.
• Ham Maarten Van, Findlay Allan, Manley David, Feijten Peteke: “Is There an Advantage in Being English in Scotland,” IZA, IZA DP no. 4797, March 2010.
• Ilıcan, Suzan M. : “Peasant Struggles and Social Change: Migration Household and Gender in a Rural Turkish Society,” International Migration Review, vol.28, no.3, Autumn 1994, pp.554-579.
• Kalaycı, Şeref: SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, editör: Şeref Kalaycı, 2. Baskı, Ankara, Asil Yayın Dağıtım, 2006.
• Kazgan, Gülten: 75 Yılda Köylerden Şehirlere, editör: Oya Baydar, İstanbul, Bilanço’ 98 yayın dizisi, Şubat 1999.
• Kırdar, Murat G., D.Şirin Saracoğlu : “Migration and Regional Convergence : An Empirical İnvestigation for Turkey,” Regional Science, vol.87, no.4, November 2008, pp.545-566.
• Midmore, Peter, Whittaker Julie : “Economics fo Sustainable Rural Systems,” Ecological Economics, vol.35, 2000, pp.173-89.
• Orhunbilge, Neylan: Örnekleme Yöntemleri ve Hipotez Testleri, 1. Baskı, İstanbul, Avcıol Basım Yayın, 1997
• Sertel, Yıldız: Türkiye’de Dışa Dönük Ekonomi ve Çöküş, çeviren: Ayşen Gür, İstanbul, Alan Yayıncılık, Güncel Sorunlar Dizisi:16, 1988.
• Sönmez, Özbek İpek : “Concerated Urban Poverty: The Case of İzmir Inner Area, Turkey,” European Planning Studies, vol.15, no.3, April 2007, pp.319-338.
• Stockdale, Aileen : “Migration Pre-Requisite for Rural Eonomic Regeneration,” Journal of Rural Studies, vol.22, 2006, pp.354-366.
• Şahin, Hüseyin: Türkiye Ekonomisi, Tarihsel Gelişimi Bugünkü Durumu, Gözden geçirilmiş 4. Baskı, Bursa, Ezgi Kitapevi Yayınları, Şubat 1997.
• Taş, İ. Halil, Dale R. Lightfoot : “Gecekondu Settlements in Turkey: Rural-Urban Migration in The Developing European Periphery,” Journal of Geography, vol.104, no.6, 2005, pp.263-271.
• The World Bank, Reshaping Economic Geography, World Development Report 2009, USA, 2008.
• Todaro P. Michael, Smith C. Stephen: Economic Development, Sekizinci Baskı, Pearson Education Inc. 2003.
• Türkdoğan, Orhan: Osmanlıdan Günümüze Türk Toplum Yapısı, 2. Baskı, İstanbul, Çamlıca Yayınları, Ekim 2004.
• Türkiye İstatistik Kurumu, Türkiye İstatistik Yıllığı 2005.
• Türkiye İstatistik Kurumu, Türkiye İstatistik Yıllığı 2003.
• Yerasimos, Stefanos: Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye, I. Dünya Savaşından 1971’e çeviren: Babür Kuzucu, kitap 3, Altıncı baskı, İstanbul, Belge Yayınları:65, Kasım 1992.