Türkiye’de Olumsuz Sendikal Algının İçsel ve Dışsal Nedenleri

Yıl 2015, Sayı: 68, 127 - 154, 22.12.2017

Banu Uçkan Hekimler

Öz

Sendikaların
da içinde olduğu baskı grupları, demokrasiyi besleyen ve destekleyen unsurların
başında gelmektedir. Güçlü ve etkin sendikacılık, demokrasinin de teminatı
durumundadır. Bu bağlamda sendikaların muteber ve güvenilir örgütler olması
büyük önem taşımaktadır. Sendikalar hakkında gelişen olumsuz algı ve imaj,
sendikalara olan güveni de sarsmaktadır. Türkiye’de sendikaların yeterince
güçlü ve güvenilir örgütler olmamasının arkasında da sahip oldukları olumsuz
algı önemli bir rol oynamaktadır. Türkiye’de sendikalara yönelik olumsuz
algının oluşmasına neden olan dışsal ve içsel çeşitli faktörler bulunmaktadır.
Sendikaların demokratik mücadele geleneğinin zayıf olması ve devletten bekleme
alışkanlıklarının güçlü olması, iş güvencesizliği, işverenlerin ve iktidarların
sendikasızlaştırma politikaları ve uygulamaları, toplumsal güvensizlik ve
alternatif dayanışma şekilleri, kanunların yetersizliği ve sınırlılığı başlıca
dışsal nedenler arasındadır. Ancak dışsal nedenlerin yanı sıra sendikalardan
kaynaklanan içsel faktörler de olumsuz sendikal algının ortaya çıkmasına neden
olmaktadır. Geleneksel sendikal politikalar, sendika içi demokrasi zafiyeti ve
sendikalar ile siyaset arasındaki ters yönlü ilişki başlıca içsel nedenler
arasındadır. Makalede Türkiye’de olumsuz sendikal algıya neden olan bu içsel ve
dışsal nedenler açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sendikal algı, sendikal güven, sendika içi demokrasi

Kaynakça

• Aydın, U. (2005). From Taft Hartley Act to Turkish Industrial Relations-Postponement of Legal Strikes: A Legal Borrowing Case, Comparative Labor Law & Policy Journal, 25, 265-390. Bakır, O. ve Akdoğan, D. (Ocak-Şubat 2009). Türkiye’de Sendikalaşma ve Özel Sektörde Sendikal Örgütlenme, Türk-İş Dergisi, 383, 88-95. Buğra, A., Adaman, F. ve İnsel, A. (2004). Çalışma Hayatında Yeni Gelişmeler ve Türkiye’de Sendikaların Değişen Rolü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu. Caniklioğlu, N. (2013). 6356 Sayılı Kanuna Göre Grev Yasakları ve Grevin Ertelenmesi, Çalışma ve Toplum, 39(4), 289-316. Çelik, A. (2006). Yeni Sorun alanları, Eğilimler ve Arayışlar: Sendikaların Yeni Dünyası, Türkiye’de Sendikal Kriz ve Sendikal Arayışlar. Ankara: Epos Yayınları, 17-74. Çelik, A. (2008). Milli Güvenlik Gerekçeli Grev Ertelemeleri, Çalışma ve Toplum, 18(3), 87-132. Çelik, A. (2010). Vesayetten siyasete Türkiye’de Sendikacılık: Parti-Devlet İlişkileri (1946-1967). İstanbul: İletişim Yayınları. Çelik, A. (13.08.2015(a)). Anayasa Mahkemesi: Grev Erteleme Hak İhlali, Birgün. (http://www.birgun.net/haber-detay/anayasa-mahkemesi-grev-erteleme-hak-ihlali-86679.html) Erişim Tarihi: 18.01.2017. Çelik, A. (10.10.2015(b)). Metal İşçilerinin 2015 Direniş ve Grev Dalgası Üstüne Bir Değerlendirme, Türkiye Politika ve Araştırma Merkezi. (http://researchturkey.org/tr/the-wave-of-strikes-and-resistances-of-the-metal-workers-of-2015-in-turkey-2/) Erişim Tarihi: 08.02.2017. Dereli, T. (1998). Sendika İçi Demokrasi, Türkiye Sendikacılık Ansiklopedisi. III. Cilt, İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, 23-26. Dereli, T. (2008). Robert Michels, Demokrasi ve Oligarşinin Tunç Kanunu, Çalışma ve Toplum. 19(4), 11-38. Dereli, T. (2013). 6356 Sayılı Yeni Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu: Genel Bir Değerlendirme, Çalışma ve Toplum, 36(1), 41-64. Demirbilek, T. (2003). Liderlik Tipleri Açısından İşçi Sendikası Yöneticileri Üzerine Bir Araştırma, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 22-37. Demirdüzen, D. ve Lordoğlu, K. (2013). Türkiye’de Sendika İçi Demokrasi ya da Bir İmkânsızın Arayışı mı?, V. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu, İstanbul: Petrol İş Yayını 118, 223-241. Ekmekçi, F. (2010). Marazi Bir Durum Olarak Türkiye’de Niyet Siyaseti: Türkiye’de Toplumsal Güven Eksikliği ve Bunun Siyasal Koşulları, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 234-246. Gezici Araştırma (2012).İşçi Profil Araştırması ( http://petrol-is.org.tr/haber/bir-sendikaya-uye-olmamanin-en-onemli-nedeni-isten-atilma-korkusu-5712) Erişim Tarihi: 11.02.2017 Hyman, Richard. (2001). Küreselleşme Bağlamında Sendikalar ve Çıkarlarının Temsili, 21. Yüzyılda Sendikal Politika Arayışları. İstanbul: Petrol-İş Yayın No: 70, 9-30. Işıklı, A. (2003). Gerçek Örgütlenme: Sendikacılık. Ankara: İmge Yayınevi. Lordoğlu, K. (2004). Türkiye’de Mevcut Bazı Sendikaların Liderlik ve Yönetim Anlayışları ve Bazı Sendikal Sorunlardan Örnekler, Çalışma ve Toplum, 1(1), 81-96. Man, F (2011). Türkiye’de Örgütlü Emek ve Devlet Söylemi: Tekel Eylemleri Söylemi, Sosyal Siyaset Konferansları. 61(2), 63-79. Man, F (2009). Türkiye’de Devlet, İdeoloji ve Sendika: 1980 Öncesi DİSK Örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Mütevellioğlu, N. (2013). İşsizlik Korkusu, Sendikaların İşlevselliği ve Sendikal Örgütlenme Hakkı, V. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu. İstanbul: Petrol-İş, 179-193. Özaydın, M. M. ve Han, E. (2014). Sendika Üyesi Kamu Görevlilerinin “Sendika-Siyaset” İlişkisine Yönelik Yaklaşımları Üzerine Bir Alan Araştırması, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 57-73. Özveri, M. (2016). Yasaklarla Şekillenmiş Endüstri İlişkileri Sistemi ve 2015 Metal İşçileri Direnişi, Çalışma ve Toplum, 49(2), 701-724. Şahlanan, F. (1980). Sendikaların İşleyişinin Demokratik İlkelere Uygunluğu. İstanbul: Fakülteler Matbaası. Tokol, A. ve Güler, C. (2016). İşçilerin Gözünden Bir Direnişin Hikâyesi: 2015 Metal Direnişi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(5), 935-968. Uçkan, B. ve Kağnıcıoğlu, D. (2009). İşçilerin Sendikalara İlişkin Algı ve Tutumları: Eskişehir Örneği, Çalışma ve Toplum, 22(3), 35-56. Uçkan, B. (2011). An Analysis of Turkish Collective Agreemenets, pre and post 1980 Era, Industrial Relations in Europe Conference (IREC), Barcelona, Spain. Uçkan, B. (2013). Türkiye’de Kamu Görevlileri Sendikacılığı. İstanbul: Legal Yayınevi. Uçkan Hekimler, B. (2014). Türkiye’de Sendikacılık, Uçkan Hekimler, B. (ed). Sendikacılık. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2869, 160-193. Urhan, B. (2005). Türkiye’de Sendikal Örgütlenmede Yaşanan Güven ve Dayanışma Sorunları, Çalışma ve Toplum, 4(1), 57-88. Urhan, B. ve Selamoğlu, A (2008). İşçilerin Sendikalara Yönelik Tutum ve Davranışları, Çalışma ve Toplum. 18(3), 171-197. Urhan, B ve Çelik, S. (2010). Türkiye’de Sistemin “Milli Güvenlik” Algısı ve Bunun İşçi Hareketleri ve Sendikacılık Faaliyeti Üzerindeki Etkisi, Çalışma ve Toplum, 25(2), 109-140. Yıldırım, E. ve Uçkan, B. (2010). İşverenlerin Sendikasızlaştırma Modelleri ve Türkiye Örneği, Çalışma ve Toplum, 25(2), 163-184. Yorgun, S. (2011). Grevsiz Toplu Pazarlık Hakkı ve Aidat Bağımlılığı Kıskacında Memur Sendikaları, Sosyal Siyaset Konferansları. 60(1), ss. 145-168. Yorgun, S. (2013). Sosyal Politika Açısından 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu, Çalışma ve Toplum, 39(4), 357-380. http://www.worldvaluessurvey.org/WVSDocumentationWV6.jsp (Erişim Tarihi: 19.01.2017). http://www.khas.edu.tr/news/1498 (Erişim Tarihi: 19.01.2017).