Stres Kaynakları ve Stresin Psikolojik Semptomlarının Öfke Kontrolü ile İlişkisi: Polis Memurları Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2015, Sayı: 69, 1 - 27, 22.12.2017

Serpil Aytaç

Öz

Yaptıkları işin niteliği itibarı ile strese maruz kalan ve toplumun güvenliğini

sağlamakla yükümlü bir meslek grubu olan polislerin sağlık ve güvenlik koşullarının

geliştirilmesi ve sürdürülmesi, sadece bu meslek grubu için değil tüm toplum için de büyük

önem arz etmektedir. Güvenlik mensupları; başta işin niteliğinden ve çalışma koşullarından

kaynaklanan sorunlar olmak üzere çalışma ortamlarında bulunan çeşitli fiziksel ve psiko-

sosyal risk etmenlerine maruz kalma sonucunda birtakım sorunlar yaşamaktadır. Bu

çalışmanın amacı; riskli mesleklerden biri olan polis memurlarının karşı karşıya kaldığı stres

kaynaklarını, stresin psikolojik semptomlarını ve öfke tarzlarını ortaya koymak ve bunlar

arasındaki ilişkiyi incelemektir. 5725 emniyet mensubuna uygulanan anket yöntemi ile elde

edilen verilerin yorumlanmasında ilişki testleri için t testi, farklılıkları ölçmek için Kruskal

Wallis H-Testi, regresyon ve korelasyon analizlerinden yararlanılmıştır. Stres kaynaklarını

tespit etmek için Stres Kaynağı Ölçeği, Psikolojik Semptomları ölçmek için SCL-90 Ruhsal

Belirtiler Tarama Testi, kişilerin sürekli öfke düzeylerini ve öfke tarzlarını belirlemek için

Sürekli Öfke Tarzı Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonucuna göre stres kaynakları, psikolojik

semptomları ve öfke tarzları arasında anlamlı bir ilişki (p<0,05) bulunmuştur. Ayrıca cinsiyet

değişkeninin stres kaynakları ve öfke tarzları üzerinde etkili olduğu, yaş, eğitim düzeyi ve

kıdemin de stres kaynakları ile ilişkili olduğu anlaşılmıştır. Diğer taraftan semptomların öfke

düzeyi üzerindeki etkisinin stres kaynaklarından daha fazla olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Stres, Polis, Öfke Kontrolü, Psikolojik Semptom, Stres Kaynakları

Kaynakça

• Aftab, H. ve Javeed, A. (2012). The Impact of Job Stress on The Counter- productive Work Behavior (CWB) A Case Study From The Financial Sector of Pakistan, Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Busıness 4 (7): 590-604. Aytaç, S. (2002). "İşyerindeki Kronik Stres Kaynakları", İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt:4 Sayı:1 http://www.isguc.org./saytac3.htm (02.03.2014) Aytaç, S. (2009). İş Stresi Yönetimi El Kitabı İş Stresi: Oluşumu, Nedenleri, Başa Çıkma Yolları ve Yönetimi, Türk-İş Yayını Balcı, A. (2000). Öğretim Elemanlarının İş Stresi, Kuram Ve Uygulamalar, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, Baltaş , A., Baltaş Z.(2008). Stres ve Başaçıkma Yolları, Remzi Kitabevi, 25.Basım, İstanbul, Baltaş, A,(2015) Stres Kaynağı Ölçeği, Stres, http://stu.inonu.edu.tr/~emgurbuz/stres.html Buker, H. ve Wiecko, F., (2007). Are causes of police stress global: Testing the effects of common police stressors on the Turkish National Police, Policing: An International Journal of Police Strategies and Management, V.30, I.2:291-309. Burke, J. Ronald, (1993).Work-Family Stress Conflict, Coping and Burnout in Police Officers, Stress Medicine, V.9: 171-180. Certel Z., Bahadır Z. (2012). Takım Sporu Yapan Sporcularda Benlik Saygısı Ve Sürekli Öfke Ve Öfke İfade Tarz İlişkisinin İncelenmesi”, Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi Ve Spor Bilim Dergisi, 2012; 14 (2): 157-164 Cooper CL, Rout U, Fragher B (1989). Mental health, job satisfaction, and job stress in general practitioners. BMR, 298: 366-370. Cushway D, Tyler PA, Nolan P. (1996), Development of stress scale for mental health professionals. British Journal of Clinical Psychology, 35: 279-295. Çam, S., Çakır, İ. (2008). Polislerde İş Stresi Algısının Kişisel ve Göreve Bağlı Bazı Değişkenlere Göre Karşılaştırılması, Polis Bilimleri Dergisi, 10 (3):21-40. Çan, B. (2013). http://www.zaman.com.tr/gundem_iste-turkiyenin- intihar- haritasi_2173406.html. (17.11.2015) Dağ, İ. (1991). Belirti tarama listesi (SCL-90- R)’nin Üniversite Öğrencileri İçin Güvenirliği Ve Geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 2: 5-12. Ekinci, H., Ekici S. (2003).“Yöneticiler Üzerindeki Etkileri Açısından Stres Kaynakları ve Bir Uygulama, Uludağ Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt. 22, Sayı. 2: 93-111 Eroğlu, F. (2011). Davranış Bilimleri, Beta Yayınevi, Gözden Geçirilmiş 11.Basım, İstanbul Furnham, A. (2005). The Psychology of Behaviour at Work: The Individual in the Organization, Second Edition, Psychology Press, Gbadamosi, G. , Ross, C. (2012). Perceived Stress and Performance Appraisai Discomfort: the Moderating Effects of Core Seif-Evaiuations and Gender. Public Personnel Management, 41 (4):637-659. Greenberg, J., Baron, R.A. (2000). Behavior in Organizations. Prentice Hall. Gül Z., Delice M. (2011). Polıce Job Stress And Stress Reductıon/Copıng Programs: The Effects On The Relatıonshıp Wıth Spouses. Polis Bilimleri Dergisi Cilt:13 (3) :19-38. Gündoğdu, R. (2010). 9. Sınıf Öğrencilerinin Çatışma Çözme, Öfke Ve Saldırganlık Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 19, (3): 257-276.
• He, Ni, Jihong Zhao,; Carol A. Archbold. (2002). Gender and Police Stress: The Convergent and Divergent Impact of Work Environment, Work-family Conflict, and Stress Coping Mechanisms of Female and Male Police Officers. Policing: An International Journal of Police Strategies & Management 25 (4): 687-708. Impact of the HeartMath Self-Management Skills Program on Physiological and Psychological Stress in Police Officers Report prepared by Institute of HeartMath Research Center,(1999) https://www.heartmathbenelux.com/doc/police%20study %20California%20uitgebreid.pdf (11.03.2016) İştar, E. (2012). Stres ve Verimlilik İlişkisi, Sayı: 33, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, http://www.akademikbakis.org Jain VK, Lall R, Mclaughlin DG, Johnson WB. (1996). Effects of locus of control, occupational stress, and psychological distress on job satisfaction among nurses. Psychological Reports Journal, 78(3): 1256-1258, Karakaya A., Gürel S. (2015). Kardemir A.Ş. Çalışanlarının Stres Faktörleri Algılarına Yönelik Bir Araştırma, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (1): 17-31 Keen S. (1999). Job stress: Dissatisfaction, burnout, and obsolescence. Stress and Health, Third Edition, PL Rice (Ed),: 192-218. Keser, A. (2014), İş Stresi Kaynakları: Geleneksel ve Güncel Boyutlarıyla, Ekin kitabevi yayınları, Bursa Kılıç, M. (1991), Belirti Tarama Listesi (SCL90-R) nin Geçerlilik ve Güvenilirliği, Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi , 1(2):45-52 Kroes, H. William, (1985). Society's Victim, the Policeman: An Analysis of Job Stress in Policing, (Revised Ed. of 1976), Illinois: Charles C. Thomas. Kula, S. (2011). Occupatıonal Stress And Work-Related Wellbeıng Of Turkısh Natıonal Polıce (Tnp) Members, PhD thesis , at the University of Central Florida Orlando, Florida, Mamatoğlu, N. ( 2013). İş Çevresinin Psikolojik Sonuçları", İçinde: Çalışma Psikolojisi, Ed. Leman Bilgin, A.Ayşe Özdemir, Anadolu Üniversitesi Yayını No:2756, Eskişehir Marchand A., Boyer R., Nadeau C., Martinanger M. (2013). Predictors of Posttraumatic Stress Disorders in Police Officers Prospective Study, Special Project. Studies and Research Projects, REPORT R-786. IRSST. Martin, R. C., Dahlen, E. R. (2005). Cognitive Emotion Regulation In the Prediction of Depression, Anxiety, Stress, and Anger. Personality and Individual Differences, 39(7), 1249-1260. http://aquila.usm.edu/fac_pubs/2622 Meffert S. M.; Thomas J. Metzler, C. Henn-Haase, Shannon McCaslin, Sabra Inslicht, Claude Chemtob, Thomas Neylan, and Charles R. Marmar (2008). A Prospective Study of Trait Anger and PTSD Symptoms in Police, Journal of Traumatic Stress. Aug; 21(4): 410–416. Motowidlo SJ, Packard JS, Manning MR (1986), Occupational stress: Its causes and consequences for job performance. Journal of Applied Psychology, 71(4): 18-629. Oktay, M.( 2005). Çalışma Yaşamında İş Yerinde Stres, Medikal Açıdan Stres ve Çareleri, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Sempozyum Dizisi No: 47, ss.111-116. Okutan, M., D. Tengilimoğlu. (2002). İş Ortamında Stres ve Stresle Başa Çıkma Yöntemleri: Bir Alan Uygulaması”, G.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt.4Sayı. 3, ss.15-42 Özkan A.·Ozdevecioglu M. (2013). The effects of occupational stress on burnout and life satisfaction: a study in accountants , Quality and Quantity Journal , 47:2785–2798 Parsons J. R. L. (2004). Occupational Health and Safety Issues of Police Officers in Canada, The United States and Europe: A Review Essay June, http://www.safetynet.mun.ca/pdfs/Occupational%20H&S.pdf (12.04.2014) Patterson G. T., Chung W. I.., Swan P. G. (2013). Effects of Stress Management Training on Physiological, Psychological and Behavioral Outcomes among Police Officers and Recruits Crime Prevention Research Review, Silberman School of Social Work Hunter College City University of New York, Queirós, C., Kaiseler M., Leitão da Silva A., (2013). Burnout as predictor of aggressivity among police officers, European Journal Of Policing Studies, 1(2), 110-135, Maklu | ISSN 2034-760 | Dec. Quick, JD. And Quick, JC, (1984). Organizational Stress and Preventive Management. Mc-Graw Hill, Series in Management. Ranta, R. S. (2012). Stress and Anger Management among Police Personnel through Indian Psychological Techniques . Pertanika Journal, Socıal Scıences & Humanıtıes, 20 (4): 1327 - 1340 (2012) ISSN: 0128-7702 Robbins, S. (2001). Organizational Behavior. (9th ed.). New Jersey: Prentice Hall Inc. Saldamlı, A. (2008). Otel İşletmelerinde Bölüm Yöneticilerinin İş ve Yaşam Tatminini Belirlemeye Yönelik Bir Alan Araştırması, Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, Cilt:XXV,(.2). Savaşır, I. , Sahin, N. H. (Ed.) (1997). Bilişsel Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 71-78. SCL-90 Ruhsal Belirtiler Tarama Listesi, http://mathematicalworld.blogcu.com/scl- 90-ruhsal- belirtiler-tarama- listesi/10592026 (21 .06.2016) Selye H. (1974).Stress without Distress. New York: Harper & Row, Inc., Selye H. (1984).The Stress of Life . New York: McGraw Hill, Sever A. D. (1988).Tedavi Hizmetlerinde Çalışan Hemşirelerin İşlevlerini Yerine Getirirken Karşılaştıkları Sorunlar ve Yaşadıkları Stresin Araştırılması. İ.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Sever, M. ve Cinoglu H. (2010). Amerikan Polisinde İş Stresinden Kaynaklanan Aile içi Şiddet Olaylarının Sosyolojik ve İstatistiksel Analizi, Polis Bilimleri Dergisi, 12(1),: 125- 146. Sharma, S., Sharma, J. , Devi, A. (2012). Role Stress Among Banking Sector Employees: A Logit Approach, The IUP Journal of Organizational Behavior, 11( 3): 41-63. Soysal A. (2010). Polislerde Tükenmişlik: Bazı Demografik Değişkenler Açısından K.Maraş Emniyet Müdürlüğünde Bir Araştırma, Journal of Academic Researches and Studies The Special Edition of Prof.Dr. Alaeddin Yavasca - June / 55 Soysal, A. (2009). İş Yaşamında Stres,, Çimento işveren Dergisi, Mayıs Sökmen, A. (2005). Konaklama İşletmelerinin Yöneticilerinin Stres Nedenlerinin Belirlenmesinde Cinsiyet Faktörü: Adana’da Ampirik Bir Araştırma, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Güz, 1, ss.1-27 Spielberger, C. D., Jacobs, G. H., Russell, S. F., & Crane, R. S. (1983).. Assessment of anger: The State-Trait Anger-Scale, In J. N. Butcher & C. D. Spielberger (Eds.), Advances in personality assessment.. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Inc. Vol. 2.:159-187). Spielberger, C. D., Johnson, E. H., Rusell, S. F., Crane, R. J., Jacobs, G. A., & Worden, T. J. (1985). The experience and expression of anger: Construction and validation of an anger expression scale. In M. A. Chesney & R. H. Rosenma (Eds.), Anger and hostility in cardiovascular and behavioral disorders New York: Hemisphere.: 5-30. Spielberger, C. D.; Krasner, S. S.; Solomon, E. P. (1988). The experience, expression and control of anger. In M.P. Janisse (Ed.), Health Psychology; Individual Differences And Stress New York: Springer-Verlag.: 89-108. Spielberger, C. D.; Sydeman, S. J. (1994). State-Trait Anxiety Inventory and State- Trait Anger Expression Inventory. In M. E. Maruish (Ed.), The use of psychological testing for treatment planning and outcome assessment. pp. 292-321). Hillsdale, NJ: Erlbaum. Şahin, N. (1994). Stresle Başa Çıkma, ( Ed. Suna Tevruz), Türk Psikologlar Derneği Yayını No.2, Ankara Tenibiaje D. J. (2013). Work Related Stress, European Journal of Business and Social Sciences, Vol. 1, No. 10: 73-80, January URL: http://www.ejbss.com/recent.aspx , ISSN: 2235 -767X Tenibiaje, D.J. (2005). The Impact of Social Support on Nigerian Police Stress. Journal of Research and Development in Education (JORDE) 5 (Sept): 101-110 Ünsal, P. (2012). İş Stresi Algısı ve Başa Çıkmada Bireysel Farklılıkların Rolü,: Çalışma Yaşamında Davranış: Güncel Yaklaşımlar, İçinde (Ed). Aşkın Keser, Gözde Yılmaz, Senay Yürür, Umuttepe Yayınları, 2. Baskı, İzmit: 387-422 Vries MW, Wilkerson B (2003). Stress, work and mental health: a global perspective. Acta Neuropsych, 15(1): 1-16. Work Realted Stress, European Foundation for the improvement of living and working condutions. EU Report Wyattville Road, Loughlinstown, Dublin 18, Ireland. Website 2010, www.eurofound.europa.eu (12.11.2014)