Emek-Sermaye Ortaklığı Bağlamında Çalışanların Hisse Senedi Sahipliği Planı: Amerika’dan Örnekler

Yıl 2017, Sayı: 72, 55 - 87, 10.04.2018

Sevgi Işık Erol

Öz

Sanayi Devrimi Avrupa’da yeni bir işçi sınıfının doğmasına ve artan refah seviyesinin işverenler lehine olmasına neden olmuştur. Bu süreçte büyük sanayi şehirlerinin ortaya çıkması kırsal kesimden kentlere doğru büyük bir göç dalgasını başlamıştır. İşçi ücretleri düşmüş, çalışma ve yaşam koşulları ağırlaşmış, adaletsizlik yaygınlaşmıştır. Her ne kadar Sanayi Devrimi’nden bugüne kadar çalışma hayatı ile ilgili birçok düzenleme yapılmış olsa da, yapılan çalışmaların yeterli olduğu söylenemez. Toplumda, mülkiyetin belirli ellerde toplanması, çalışanların sosyal refahtan aldığı payı büyük oranda düşürmüştür. Bu bağlamda, ESOP mülkiyetin ve servetin tabana yayılmasını sağladığından dolayı, emek-sermaye barışı açısından son derece önem taşımaktadır. Teorik çerçevede ele aldığımız bu çalışmamızın amacı, emek-sermaye ortaklığı bağlamında ESOP’u Amerika şirketleri ile açıklayabilmektir. Mülkiyetin tabana yayılmasını sağlayan ve Amerika ile özdeşleşen ESOP, National Center for Employee Ownership (NCEO) ve Employee Ownership Foundation tarafından yayımlanan güncel verileri ile incelenmiştir. İncelemenin sonucunda, ESOP’u uygulayan işletmelerde, çalışanların verimliliğinin arttığı, çalışanların gelirlerinde önemli bir artış olduğu, işletme karlılığının arttığı, işletmelerin vergisel avantaj sağladığı gibi birçok olumlu sonuca ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sanayi Devrimi, ESOP, Amerika, Mülkiyet, Servet

Kaynakça

• Aksu, Ö. A. (1993). Gelir ve Servet Dağılımı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, Üniversite Yayın No:3698. AICPA. (Mayıs 2013). Employee Stock Ownership Plans. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, http://perkinsaccounting.com/wp-content/uploads/ebpaqc_esops_primer_May- 2013.pdf. Atasoy, Y. (2009). Çalışanların Sermayeye Ortaklığı (Çalışanları Hisse Senedi Edindirme) Konusunda Şirketler ve Çalışanlar Üzerine Bir Uygulama ve Türkiye İçin Öneriler. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi SBE, Ankara. Altan, Ö. Z. (2007). Sosyal Politika. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 1744. Bedir, E., Özaydın, M. M. ve Metin, B. (2013). Sosyal Politika-I. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını NO: 2621. Bureau Labor Statistics. (BLS). (14 Aralık 2017). Labor Force Statistics from the Current Population Survey. Erişim Tarihi: 14 Aralık 2017, https://data.bls.gov/cgi-bin/surveymost. Bureau Labor Statistics. BLS. (15 Aralık 2017). Table A-10. Selected Unemployment Indicators, Seasonally Adjusted. Erişim Tarihi: 15 Aralık 2017, https://www.bls.gov/news.release/empsit.t10.htm. Crowe Horwath. (2016). A Comprehensive Guide to Esops. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.crowehorwath.com/folio-pdf/ESOP- Comprehensive-Guide- TAX-17007- 012A%20.pdf. Bizfilings. (2017). Compare S Corporation vs C Corporation. Erişim Tarihi: 15 Aralık 2017, https://www.bizfilings.com/toolkit/research-topics/incorporating- your-business/s- corporation- vs-c- corporation. Congressional Research Service. (CRS). (2003). Employee Stock Ownership Plans (ESOPs): Legislative History. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.everycrsreport.com/files/20030520_RS21526_7733b590f3007463efa5ee485eb2f e523cdf71da.pdf. Center for Social and Economic Research. (CASE). (2012). Financial Participation of Employees in Companies’ Proceeds. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, http://www.case- research.eu/en/node/56941. Demirkan, S. (1999). Çalışanları Hisse Senedi Edindirme Planları ve Türkiye İçin Öneriler. Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu. Docuri. (2017). ESOPS: Employee Stock Ownership Plan. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://docuri.com/download/esops-final_59bf3b28f581716e46c53ef0_pdf. Delashmitlaw. (2017). Leveraged ESOP. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.delashmitlaw.com/?page_id=32. European Trade Union Institution. (ETUI). (2016). Financial Participation in Europe: Overview of Similarities, Differences and Trends. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, http://www.worker-participation.eu/National- Industrial-Relations/Across- Europe/Financial- Participation. EBRI. (2009). Employee Stock Ownershıp Plans. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.ebri.org/pdf/publications/books/fundamentals/2009/09_ESOPs_RETIREMENT_ Funds_2009_EBRI.pdf. ESOP. (2017). ESOP (Employee Stock Ownership Plan) Facts. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.esop.org/. FRED. (01 Aralık 2017). Working Age Population: Aged 15-64: All Persons for the United States. Erişim Tarihi: 14 Aralık 2017, https://fred.stlouisfed.org/series/LFWA64TTUSM647S. Frisch, R. A. (2001). ESOP: The Ultimate Instrument in Succession Planning. United States: Wiley. Hy-Vee. (2017a). The Hy-Vee Story. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.hy- vee.com/company/about-hy- vee/default.aspx. Hy-Vee. (2017b). History. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.hy- vee.com/company/about-hy- vee/history/1960s-HyVeeHistory.aspx. Hy-Vee. (2017c). Our Employees Act Like They Own The Place. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.hy-vee.com/careers/#/search. IPFS. (2017). Employee Stock Ownership Plan. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://ipfs.io/ipfs/QmXoypizjW3WknFiJnKLwHCnL72vedxjQkDDP1mXWo6uco/wiki/Em ployee_stock_ownership_plan.html. Işık, S. (2011). Amerika’da Mülkiyetin Tabana Yayılması Çerçevesinde Çalışanların Hisse Senedi Sahipliği Planı (ESOP). Çalışma ve Toplum, 28, 2011/1, s.265-278. Juckett, A. (18 Eylül 2014). 23rd Annual ESOP Economic Performance Survey (EPS). Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.esoppartners.com/blog/bid/201665/23rd-Annual- ESOP- Economic-Performance- Survey-EPS. Johanson, D. R. ve Shine, T. H. (2016). The Pros & Cons of Employee Stock Ownership Plans. Erişim Tarihi: 15 Aralık 2017, http://www.hptylaw.com/media/article/149_AI%20Magazine%20February%202016%20_Ha wkins%20Parnell%20Thackston%20_%20Young%20LLP_%201512WO06.pdf. Kimmons, R. (26 Eylül 2017). ESOP Disadvantages. Erişim Tarihi: 14 Aralık 2017, https://bizfluent.com/list-7308255- esop-disadvantages.html. Kruse, D. (2017). Research Evidence on Prevalence and Effects of Employee Ownership: 2002 Report by Douglas Kruse, Rutgers Universit. Erişim Tarihi: 16 Aralık 2017, https://www.nceo.org/articles/research-prevalence- effects-employee- ownership. Lowitzsch, J. vd., (2008). Financial Participation for a New Social Europe: A Building Block Approach. Rome & Berlin: Inter-University Centre Split/Berlin, Institute for East European Studies, Free University of Berlin. Makal, A., Dertli, N., Taştan, O. C., Erdoğdu, S. ve Çelik, A. (2012). Çalışma İlişkileri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2658. Mahiroğulları, A. (2005). Endüstri Devrimi Sonrasında Emeğin İstismarını Belgeleyen İki Eser: Germinal ve Dokumacılar. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 32, 41-53. Narvaez, A. A. (21 Şubat 1991). Louis O. Kelso, Who Advocated Worker-Capitalism, Is Dead at 77. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, http://www.nytimes.com/1991/02/21/obituaries/louis-o- kelso-who- advocated-worker- capitalism-is- dead-at- 77.html?src=pm. NCEO. (Ağustos 2017). The Employee Ownership 100: America's Largest Majority Employee-Owned Companies. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.nceo.org/articles/employee-ownership- 100. NCEO. (2017a). ESOPs by the Numbers. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.nceo.org/articles/esops-by- the-numbers. NCEO. (2017b). How an Employee Stock Ownership Plan (ESOP) Works. Erişim Tarihi: 15 Aralık 2017, https://www.nceo.org/articles/esop-employee- stock-ownership- plan. Parsons. (2017a). Making History for Over 70 Years. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017,https://www.parsons.com/about/timeline/. Parsons. (2017b). We’ve got Answers. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017,https://www.parsons.com/about/faq/. Parsons. (2017c). Project Development & Equity Investment Associate. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://mycareer.parsons.com/jobs/project-development- equity-investment- associate-8267. Parsons. (2017d). Financial Highlights. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.parsons.com/about/financial-highlights/. Parsons. (04 Mart 2017). Parsons Wins Four MEED Quality Awards for Projects 2017. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.parsons.com/2017/04/parsons-wins- four-meed- quality-awards- for-projects- 2017/. Parsons. (13 Kasım 2017). Burgoyne Bridge Wins Two Design Awards. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.parsons.com/2017/11/burgoyne-bridge- wins-two- design-awards/. Parsons. (31 Ekim 2017). Delivering Outstanding Infrastructure Projects in the Middle East. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.parsons.com/2017/10/delivering-outstanding- infrastructure-projects- middle-east/. Parsons. (8 Ağustos 2017). Parsons Celebrates AASHTO Awards for Innovation, Operational Excellence, and Quality of Life/Community Development. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.parsons.com/2017/08/parsons-celebrates- aashto-awards- for-innovation- operational-excellence- and-quality- of-life- community-development/. Penmac. (2017a). The Story of Penmac Staffıng. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.penmac.com/about/our-story/. Penmac. (2017b). Your ESOP Statements Are Now Avaılable!. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.penmac.com/2015/10/your-esop- statements-are- now-available/. Publix. (2017a). Where Shopping is a Pleasure. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, http://www.publix.com/locations/9997-publix- corporate-office. Publix. (2017b). History. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, http://corporate.publix.com/about- publix/culture/history. Publix. (2017c). Awards & Achievements. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, http://corporate.publix.com/about-publix/company- overview/awards-achievements. Retail Velocity. (2017). Hy-Vee POS Data, Hy-Vee Connect and Demand Signal Reporting. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.retailvelocity.com/retail-sales- analytics/retail- partners?view=list&item=hy-vee- pos-data- hy-vee- connect-and- demand-signal- reporting. Revolvy. (2017). Publix Supermarkets. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.revolvy.com/main/index.php?s=Publix%20Supermarkets&item_type=topic. Serenti. (12 Şubat 2013). Sanayi Devriminin Çocuk İşçileri. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, http://www.serenti.org/sanayi-devriminin- cocuk-iscileri/. Steven F. F. ve Knoll, M. (Temmuz 2008). S Corp ESOP Legislation Benefits and Costs: Public Policy and Tax Analysis. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, http://repository.upenn.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1003&context=od_working_papers. Scott, D. L. (2003). Wall Street Words: An A to Z Guide to Investment Terms for Today’s Investor. Boston: Houghton Mifflin Company. The Esop Association. (2017a). What is a Leveraged ESOP?, Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, http://www.esopassociation.org/explore/how-esops- work/learn-about- esops/leveraged. The Esop Association. (2017b). Tax Advantages of ESOPs: C and S. Erişim Tarihi: 15 Aralık 2017, http://www.esopassociation.org/explore/how-esops- work/learn-about- esops/tax- advantages. The Esop Association. (2017c). ESOP Statistics. Erişim Tarihi: 16 Aralık 2017, http://www.esopassociation.org/explore/employee-ownership- news/resources-for- reporters. Turner, G. (2017). America’s Top 10 ESOPs. Erişim Tarihi: 20 Kasım 2017, https://www.online-mba- rankings.com/americas-top- 10-esops/. Uçkan, B., Kağnıcıoğlu, D. ve Çalış, Ş. (2013). Endüstri İlişkileri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2640. Vanlı, O. (2013). Employee Stock Ownership Plan. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kadir Has Üniversitesi SBE, İstanbul. Worldometers. (14 Aralık 2017). U.S. Population. Erişim Tarihi: 14 Aralık 2017, http://www.worldometers.info/world-population/us- population/.