Boşanmış Kadınların Boşanma Aşaması, Süreci ve Sonrasında Yaşadıkları Zorluklar: Esenler SHM Örneği

Yıl 2021, Sayı: 80, 231 - 266, 09.07.2021

Fatih Kucur , Özge Kelebek

Öz

Çalışma, Esenler Sosyal Hizmet Merkezi Sosyal ve Ekonomik Destek Birimi’nden (SED) yardım alan 14 boşanmış kadının, boşanma süreçleri ve sonrasında yaşadıkları sorunların araştırılması ve bu sorunların neden-sonuçları hakkında geniş bir perspektiften tartışma yürütülebilmesi amacıyla nitel araştırma yöntemi kullanılarak yapılmıştır. Araştırma deseni olarak, katılımcının fenomeni yaşadığı gibi tanımlamasına ve böylece olgunun yapısını aktarmaya teşvik etmesi bakımından fenomenolojik araştırma deseni çalışmaya uygunluk göstermiştir. Derinlemesine görüşme yöntemiyle toplanan veriler sonucunda; evlilik süreci, boşanma süreci ve boşanma sonrası süreç, üç ana başlığı oluşturmuş ve bu ana başlıklar alt temalar ile desteklenmiştir. Araştırma sonucunda; kadınların çoğunun eşinden şiddet gördüğü, bu durumun kendilerinde de şiddet davranışına yol açtığı, buna rağmen haklarını bilmemelerinden veya çocuklarını mağdur etmek istememelerinden dolayı boşanmayı devamlı erteledikleri; boşanmaya karar verdiklerinde ise ailelerinden ve çevrelerinden ağırlıklı olarak olumsuz tepkiler gördükleri ve bu durumdan etkilendikleri tespit edilmiştir. Kadınların boşanma sonrasında toplumun yarattığı bu baskıdan dolayı kimi zaman boşandıkları gerçeğini gizlemeleri de, araştırmayla elde edilen bir diğer sonuçtur. Özetle, boşanmanın, özellikle toplumsal ve kültürel nedenlere dayalı olarak, boşanmış kadınları mutsuzluğa zorlayan birçok sosyal, ekonomik, psikolojik ve kültürel kısıtlamayı doğurduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aile, Evlilik, Boşanma, Kadın, Nitel Araştırma

Teşekkür

Esenler SHM yetkililerine, göstermiş oldukları anlayış için teşekkür ederiz

The Stages of Divorce and Difficulties Experienced by Divorced Women: An Esenler SHM Example

Öz

The study employed qualitative research methods to study the experiences of 14 women who received assistance from the Esenler Social Service Center Social and Economic Support Unit (SED) while they underwent a divorce. This essay also explores problems that the women experienced afterwards and the various causes and effects of these problems. A phenomenological research approach was adopted in order to encourage participants to describe the phenomenon as they experienced it. By doing so, this study was able to accurately describe the structure of the phenomenon. According to our analysis of data collected through in-depth interviews, we identified three main topics: the marriage process, divorce process, and post-divorce process. These categories were further divided into subthemes. The research results demonstrate that the majority of divorced women were subjected to violence by their spouses. However, the women postponed divorce because they were unaware of their rights or did not want to negatively affect their children. However, when women decided to get divorced, their families and acquaintances reacted with overwhelmingly negative reactions, which affected the women. Our results also showed that women sometimes hid their divorces from others due to societal pressure. In summary, our study shows that divorce can place various social, economic, psychological, and cultural pressures on women, which can cause them to become unhappy.

Anahtar Kelimeler

Family, Marriage, Divorce, Woman, Qualitative Research

Kaynakça

• Akoğlu, Ö. A., & Küçükkaragöz, H. (2018). Boşanma Nedenleri ve Boşanma Sonrasında Karşılaşılan Güçlüklere İlişkin Bir Araştırma: İzmir İli Örneği . Toplum ve Sosyal Hizmet, 29(1), 153-172. google scholar
• Arıkan, Ç. (1996). Halkın Boşanmaya İlişkin Tutumları Araştırması. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu. google scholar
• Arpacı, F., & Tokyürek, Ş. (2012). Boşanmış Bireylerin Yeniden Evlilik Konusundaki Görüşlerinin İncelenmesi. Akademik Bakış Dergisi, (31), 1-15. google scholar
• ASAGEM. (2008). Türkiye Boşanma Nedenleri Araştırması (TBNA). Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları. google scholar
• ASAGEM. (2011). Tek Ebeveynli Aileler Araştırması. T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları. google scholar
• ASAGEM. (2014). Türkiye Boşanma Nedenleri Araştırması . Ankara : T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayınları. google scholar
• Battal, A. (2008). Boşanma Sebepleri. Bilimsel Araştırma Projesi Uygulama Sonuçları. İstanbul: Eflatun Matbaacılık. google scholar
• Can, İ. (2014). Moderniteden Postmoderniteye Ailenin Ontolojisi Ya da Modern Çekirdek Aile Çerezleşiyor mu? M. Aydın (Dü.) içinde, Aile Sosyolojisi Yazıları (s. 51-81). İstanbul: Açılım Kitabevi. google scholar
• Canatan, K. (2009). Aile Sosyolojisi. İstanbul: Açılım Kitap. google scholar
• Cihan, Ü. (2015). Boşanan Kadının Durumu: Elazığ İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: T.C. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. google scholar
• Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Siyasal Kitabevi. google scholar
• Çiçek, Z. (2014). Boşanmanın Sosyolojik Analizleri: Denizli Kenti Örneği . Yayımlanmamış Doktora Tezi. Denizli, Türkiye: T.C. Pamukkale Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü. google scholar
• Dikeçligil, B. (2012). Aileye Dair Kabullerin Ezber Bozumu. Muhafazakar Düşünce Dergisi, 8(31), 21-52. google scholar
• Dünya Gazetesi. (2010, Haziran 18). 2009’da 591,742 çift evlendi. Şubat 21, 2021 tarihinde https://www.dunya.com/gundem/2009039da-591742-cift-evlendi-haberi-117790 adresinden alındı google scholar
• Eryavuz, A. K., & Birecikli, Ş. Ü. (2018). Türkiye’de Kadının Boşanması: Yaşam Analizi Modelleri. Çalışma ve Toplum, (3), 1227-1252. google scholar
• Gittins, D. (1991). Aile Sorgulanıyor! (T. Erdem, Çev.) İstanbul: Pencere Yayınları. google scholar
• Gökce, B. (2020). Boşanmış Ebeveynlerin Boşanma Nedenleri ve Boşanma Kararlarına İlişkin Nitel Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü . google scholar
• Gökçe, B. (1976). Aile ve Aile Tipleri Üzerine Bir İnceleme. Hacettepe Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 8(1-2), 47-67. google scholar
• Guru, S. (2009). Divorce: obstacles and opportunities - South Asian women in Britain. The Sociological Review, 57(2), 285-305. google scholar
• İlgar, Ş. (2003). Evlilik Birlikteliğinin Bozulması - Boşanma. H. Yavuzer (Dü.) içinde, Evlilik Okulu (s. 231-242). İstanbul: Remzi Kitabevi. google scholar
• İlhan, Ü. D. (2020). 21. yüzyılda çalışma hayatında bir damgalama ve sosyal dışlanma unsuru olmaya devam eden boşanma olgusu: Kadın çalışanlar üzerine nitel bir analiz. İzmir İktisat Dergisi, 35(3), 511-530. google scholar
• Jesuraj, M. J. (2012). Impact of Substance Abuse on Families. Rajagiri Journal of Social Development, 4(2), 34-44. google scholar
• Kavas, S. (2010). Post-divorce experience of highly educated and professional women. Unpublished doctoral dissertation. Ankara, Turkey: Middle East Technical University. google scholar
• Kelebek, G. (2016, Ankara). Aile İçi Şiddete Maruz Kalarak Boşanmış Kadınların Yaşam Deneyimleri. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. google scholar
• Khan, T. A., & Hamid, W. (2020). Lived experiences of divorced women in Kashmir: a phenomenological study. Journal of Gender Studies, 1-16. google scholar
• Merriam, S. B. (2018). Nitel Araştırma Türleri. Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber (F. K. Canbaz, & M. Öz, Çev., 3. Baskı b., s. 21-37). içinde Ankara: Nobel Yayınları. google scholar
• Merter, F. (1990). 1950-1988 Yılları Arasında Köy Ailesinde Meydana Gelen Değişmeler: Malatya Örneği (2. b.). Ankara: Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları. google scholar
• Montenegro, X. P. (2004). The Divorce Experience: A Study of Divorce at Midlife and Beyond. Washington, D.C.: AARP. google scholar
• Murdock, G. (1949). Social Structure . New York: The Macmilan Company. google scholar
• Ögel, K. (2010). Sigara, Alkol ve Madde Kullanım bozuklukları: Tanı, Tedavi ve Önleme. İstanbul: Yeniden Yayınları. google scholar
• Öz, N. (2019). Modern-Seküler Süreçte Ailenin Çözülmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(11), 795-836. google scholar
• Parvez, K. N. (2011). Social changes and women-initiated divorce in Dhaka, Bangladesh: Gaining or losing power? Unpublished master’s thesis. Bergen, Norway: University of Bergen. google scholar
• Rathi, P., & Pachauri, J. (2017). Problems faced by divorced women in their pre and post-divorce period: A sociological study with reference to District Meerut. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 7(1), 207-212. google scholar
• Sancaklı, D. (2014). Boşanmış Annelerin ve Çocuklarının Boşanma Sürecine İlişkin Yaşantıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul. google scholar
• Sarpkaya, O. A. (2013). Boşanmış Kadınlarda Toplumsal Baskıya Direnme Stratejileri: Van Örneği. Uluslararası Sosyal Arastırmalar Dergisi, 6(26), 29-50. google scholar
• Sayın, Ö. (1990). Aile Sosyolojisi. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi. google scholar
• Schaefer, R. T. (2013). Sosyoloji (12. b.). (S. Coşar, Çev.) Ankara: Palme Yayıncılık. google scholar
• SEKAM. (2016). Türkiye’de Aile (Ailenin Yapısal Özellikleri, İşlevleri ve Değişimi). İstanbul: Sosyal, Ekonomik ve Kültürel Araştırmalar Merkezi Yayınları. google scholar
• Soygan, H. (2019). Boşanmış Kadınların Boşanma Sebepleri ve Boşanma Sonrası Karşılaştıkları Güçlüklerin Sosyolojik Analizi: Yozgat İli Örneği. Yozgat: Yozgat Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. google scholar
• Şentürk, Ü. (2008). Aile Kurumuna Yönelik Güncel Riskler. Aile ve toplum eğitim araştırma dergisi, 4(14), 7-31. google scholar
• Thomas, C., & Ryan, M. (2008). Women’s Perception of the Divorce Experience: A Qualitative Study. Journal of Divorce & Remarriage, 49(3-4), 210-224. google scholar
• Timurturkan, M. (2020). Aile Birliğinin Bozulması: Boşanma ve Yeniden Evlenme. N. Adak (Dü.) içinde, Değişen Toplumda Değişen Aile Sosyolojik Tartışmalar (4. b., s. 201-218). Ankara: Siyasal Kitabevi. google scholar
• Tor, H. (1993). Boşanma ve Boşanmış Kadınların Psiko-Sosyal Ekonomik Durumları Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. google scholar
• TÜİK. (2020, Şubat 26). Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, 2019. Şubat 21, 2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Evlenme-ve-Bosanma-Istatistikleri-2019-33708 adresinden alındı google scholar
• Uğur, S. B. (2014). Günümüzde Kadının Boşanma Deneyimleri: Akademisyen Kadınlar Üzerine Bir Araştırma. Mediterranean Journal of Humanities, 4(2), 293-326. google scholar
• Uzunoğlu, N. (2016). Türkiye’de Boşanma Nedenleri: Bolu İli Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bolu, Türkiye: T.C. Abant İzzet Baysal Üniversitesi. google scholar
• Zare, S., Aguilar-Vafaie, M. E., & Ahmadi, F. (2017). Perception of Identity Threat as the Main Disturbance of Iranian Divorced Women: A Qualitative Study. Journal of Divorce & Remarriage, 1-15. google scholar