Ekonomik Büyüme ve Enflasyonist Baskının Grevlere Etkisi: Türkiye Örneği

Yıl 2021, Sayı: 80, 365 - 402, 09.07.2021

Yasin Yılmaz , Abdullah Miraç Bükey

Öz

Sendikaların temel kuruluş nedeni arasında yer alan işçinin sosyal ve ekonomik haklarının korunması meselesi grev faaliyetlerinin önemli bir amacı olmuştur. Bu doğrultuda sosyal ve ekonomik göstergelerden gayrı safi yurtiçi hasıla ve enflasyonun grevlere olan etkisi ampirik bir çalışma vasıtasıyla tahlil edilmiştir. Uygulanan ampirik çalışmanın metodolojisi ekonometrik zaman serisi yöntemlerinden ARDL Sınır Testi Yaklaşımıdır. Bu bağlamda ekonometrik modelin bağımlı değişkeni grev faaliyetlerini temsilen grevde kaybolan işgünü sayısı; bağımsız değişkenler ise kişi başı reel gayrı safi yurtiçi hasıla ve enflasyonu temsilen tüketici fiyat endeksidir (TÜFE). Çalışmanın bulgularına göre %95 güven seviyesinde değişkenler arasında uzun dönemli ilişkinin var olduğu tespit edilmiştir. Uzun dönem katsayılarına göre kişi başı reel GSYH’de meydana gelen %1’lik bir artış grevde kaybolan işgünü sayısını %1.043 oranında; enflasyonda meydana gelen %1’lik bir artış ise grevde kaybolan işgünü sayısını %0.982 oranında artırmaktadır. Tam logaritmik modele istinaden, kişi başı reel GSYH’nin grevler üzerindeki etkisinin bir miktar daha fazla olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Grev, Reel GSYH, TÜFE, Zaman Serisi Yöntemi

Impact of Economic Growth and Inflationary Pressure on Strikes: The Case of Turkey

Öz

Protecting the social and economic rights of workers, one of the main motivations for the establishment of unions, is an important goal of strike activities. This study analyzed the effect of gross domestic product (GDP) and inflation (among other social and economic indicators) on strikes. The autoregressive distributed lag (ARDL) bounds test, an econometric time series method, was used in the study. The dependent variable of the model was the number of lost working days representing strike activities, and the independent variables were per capita real GDP and consumer price index (CPI), representing inflation. The findings of the study suggest that there is a long-term relationship between the variables at a 95% confidence level. According to the long-term coefficients, a 1% increase in real GDP per capita increases the number of working days lost to strikes by 1.043%, whereas a 1% increase in inflation increases the number of working days lost to strikes by 0.982%. The full logarithmic model indicates that the real GDP per capita has a slightly stronger effect on strikes.

Anahtar Kelimeler

Strike, Real GDP, CPI, Time Series Method

Kaynakça

• Akel, V. & Gazel, S. (2014). Döviz kurları ve BİST sanayi endeksi arasındaki eşbütünleşme ilişkisi: Bir ARDL sınır testi yaklaşımı. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi. 2, 23-41. google scholar
• Aktakas, B. G. (2013). Post keynezyen iktisat: ücret belirlenimi ve Türkiye ekonomisi üzerine bir uygulama. (Doktora Tezi), Çukurova Üniversitesi, SBE, Adana. google scholar
• Akyiğit, E. (2014). İş hukuku. (10.bs). Ankara: Seçkin Yayıncılık. google scholar
• Arısoy, İ & Yaprak, Ş. (2016). Türkiye’de grevlerin belirleyicileri, Ekonomi Bilimleri Dergisi. 8(2), 103-116. google scholar
• Ay, H. & Uçar, Ö. (2015). Üç küresel ekonomik krizin analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 17(1), 11-32. google scholar
• Bairam, E. I. & Howells, J. M. (1989). Strike incidence in New Zealand: a new econometric approach. Australian Economic Papers. 28(52), 93-102. google scholar
• Balcı, Y. (2016). Sendikacılık ve toplu pazarlık ekonomisi. (3. bs) Ankara: Seçkin Yayıncılık. google scholar
• Başol, O & Yalçın, E. C. (2020). Sendikaların emek piyasası üzerindeki etkileri: OECD ülkeleri üzerine bir inceleme. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. (49), 879-898. google scholar
• Boyacı, N.B. (2020). Dijital emek platformları ve sendikalar. Ankara: Türk Metal Yayınları google scholar
• Çetintaş, H. & Şenkal, A. & Başel, H. (2008). Unionization, unemployment and economic growth; case of Turkey. Serbian Journal of Management. 3(2), 157-170. google scholar
• Çil, N. (2014). Finansal ekonometri. İstanbul: Der Yayınları. google scholar
• Çil Yavuz, N. (2004). Durağanlığın belirlenmesinde KPSS ve ADF testleri: İMKB Ulusal-100 Endeksi ile bir uygulama. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası. 54(1), 239-247. google scholar
• Davies, R. (1979), Economic activity, incomes policy and strikes - A quantitative analysis. British Journal of Industrial Relations. 3(2), 205-223. google scholar
• Delican, M. (2006). Cumhuriyet döneminde Türk endüstri ilişkileri: işçi sendikalarının dünü, bugünü. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. (51), 3-45. google scholar
• DİE. (2006). 2005 Hanehalkı İşgücü Anketi Sonuçları. Ankara: DİE Yayınları. google scholar
• Dickey, D. A. & Wayne, A.F. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root, Journal of the American Statistical Association. 74(366), 427-431 google scholar
• Dickey, D. A. & Wayne, A. F. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica. 49(4), 1057-1072. google scholar
• DPT. (2002). Sayılarla Türkiye Ekonomisi: Gelişmelere 1980-2001. Ankara: DPT Yayınları. google scholar
• Ekin, N. (2000). Ortak eğitim, ortak gelecek. MESS Mercek. (19), 4-10. google scholar
• Ezeagba, E. C. (2014). Effects of strike cost on economic development in Nigeria. An International Journal of Arts and Humanities (IJAH). 3 (3), 26-34. google scholar
• Gramm, C. L. & Hendricks, W. & Kahn, L. (2008). Inflation uncertainty and strike activity. Industrial Relations A Journal of Economy and Society. 27(1), 114-129. google scholar
• Granger C.W.J. & Newbold, P. (1974). Spurious regressions in econometrics, Journal of Econometrics. 2(2), 111-120. google scholar
• Hamann, K. & Johnston, A. & Kelly, J. (2012), Unions against governments: explaining general strikes in western Europe, 1980-2006. Comparative Political Studies. 46(9), 1030-1057. google scholar
• Kaufman, B. E. (1982), The Determinants of strikes in The United States, 1900-1977. ILR Review. 35(4), 473-490. google scholar
• Kayacan, Y. (2004). Grevlerin ekonomik etkileri: 1963 - 2000 Türkiye örneği, (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon. google scholar
• Koray, M. (1994). Değişen koşullarda sendikacılık, İstanbul: TÜSES. google scholar
• Kurtulmuş, N. (2001). Sanayi ötesi dönüşüm. İstanbul: İz Yayıncılık. google scholar
• Kwiatkowski, D.& Phillips, P.C.B.& Schmidt P.& Shin Y. (1992). Testing the null hypothesis of stationarity against the alternative of a unit root. Journal of Econometrics, 54,159-178 google scholar
• MacKinnon, J. G. (1996). Numerical distribution functions for unit root and cointegration tests, Journal of Apllied Econometrcis, 11(6), 601-618. google scholar
• Mahiroğulları, A. (2016). Osmanlıdan günümüze Türk sendikacılık tarihi. Sivas: Özlem Kitabevi. google scholar
• Millioğulları, Ö. (2007). Türkiye’de 1960-1980 ve 1980-2005 dönemlerinde grev hareketlerinin karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. google scholar
• Nkoro, E.& Uko, A.K. (2016). Autoregressive Distributed Lag (ARDL) cointegration technique: application and ınterpretation. Journal of Statistical and Econometric Methods. 5(4). 63-91. google scholar
• Paldam, M. & Pedersen, P. (1982). The macroeconomic strike model: a study of seventeen countries, 1948 -1975. Industrial and Labor Relations Review. 35, (4), 504-521. google scholar
• Pesaran, M. H. & Shin Y. & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics. 16(3), Special Issue: In Memory of John Denis Sargan 1924-1996: Studies in Empirical Macroeconometrics. 289-326. google scholar
• Peker, O. & Bölükbaş, M & Göçer, İ. (2015). Türkiye’de toplu iş sözleşmeleri ve grevlerin işsizliğe etkisi: ekonometrik bir yaklaşım, Sosyal Güvenlik Dergisi. 5(2), 70-87. google scholar
• Skeels, J. W. (1971). Measures of U.S. strike activity, ILR Review. 24(4), 515-525. google scholar
• Slichter, S. H. (1948). Wages and prices. Proceedings of the Academy of Political Science, 23(1), 47-64. google scholar
• Sümer, H. (2018). İş hukuku. (23.bs). Ankara: Seçkin Yayıncılık. google scholar
• Snyder, D. (1977). Early North American strikes: A reinterpretation. Industrial and Labor Relations Review. 30(3), 325-340. google scholar
• Şahin, H. (1999). Türkiye ekonomisi. (3.bs). Bursa: Ezgi Kitabevi. google scholar
• Şahin, H. (2002). Poisson regresyon uygulaması: Türkiye’deki grevlerin belirleyicileri 1964-1998. Doğuş Üniversitesi Dergisi. (5), 173-180. google scholar
• Şenkal, A. (1999). Sendikasız endüstri ilişkileri (genel olarak dünyada ve Türkiye’de). İstanbul: Kamu-İş Yay. google scholar
• T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB). (1998). Çalışma hayatı istatistikleri No:23. Ankara: Çalışma Genel Müdürlüğü. google scholar
• T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB). (2016). Yıllara göre grev ve lokavt uygulamaları 1984-2018. Ankara: Çalışma Genel Müdürlüğü. google scholar
• Tokol, A. (2008). Endüstri ilişkileri ve yeni gelişmeler. Bursa: Dora Yay. google scholar
• TÜİK (2021, 23, Şubat) İstihdam Edilenlerin Yıllar ve Cinsiyete Göre İktisadi Faaliyet Kolları google scholar https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=istihdam-issizlik-ve-ucret-108&dil=1 google scholar
• TÜİK (2021, 16, Şubat) İstatistik Göstergeler https://www.tuik.gov.tr/ google scholar
• Ünal, E. & Köse, N. (2018). The impact of workdays lost to strikes on wage growth in Turkey, Journal of Economic Scructures. 7(12), 1-19. google scholar
• Ünal, E. & Köse, N. (2019). Türkiye ve Birleşik Krallık ’ta grevde kaybolan işgünü sayısının ücret üzerindeki etkisi. Verimlilik Dergisi. (2), 143-168. google scholar
• Ünsal, E.M. (2007). Makro iktisat. (7.bs). Ankara: İmaj Yayıncılık. google scholar
• Worldbank data bank (2021, 15, Şubat) World Development Indicators https://databank. worldbank.org/source/world-development-indicators/preview/on# google scholar
• Yorgun, S. & Delen, M. & Bektaş, H. (2018). 1963-1994 yılları arasında Türkiye’de gerçekleşen grevleri etkileyen faktörlere ilişkin ekonometrik bir model önerisi. Çalışma ve Toplum. 4, 1903-1920. google scholar
• Zaim, S. (1997). Çalışma ekonomisi. (10.bs). İstanbul: Filiz Kitabevi. google scholar