Yerel Halkın Türkiye’de Bulunan Suriyelilere Yönelik Tutumunun Araştırılması: Kahramanmaraş Örneği

Yıl 2021, Sayı: 81, 151 - 183, 31.12.2021

Bekir Güzel

https://doi.org/10.26650/jspc.2021.81.899619

Öz

Türkiye’ye yönelik gerçekleşen uluslararası göç hareketleri 2000’li yıllardan itibaren giderek artmaktadır. Özellikle 2011 yılından itibaren Suriye sınırında gerçekleşen kitlesel sığınma talepleri neticesinde, bugün yaklaşık dört milyon Suriyeli Türkiye’de yaşamaktadır. Tarama deseni kullanılarak Kahramanmaraş’ta gerçekleştirilen bu araştırmada yerel halkın Suriyelilere yönelik tutumu incelenmiştir. Araştırmada Özüdoğru, Kan, Uslu ve Yaman (2018) tarafından geliştirilen Yerel Halkın Suriyelilere Yönelik Tutum Ölçeği (YHSYTÖ) kullanılmıştır. Bu araştırmada veriler kolayda örnekleme yöntemine uygun olarak toplanmış ve 405 katılımcı ile görüşülmüştür. Veriler 20 Ağustos-30 Kasım 2020 tarihleri arasında Kahramanmaraş il merkezinde ikamet eden ve araştırmaya katılmaya gönüllü olan yerel halktan toplanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre yerel halkın Suriyelilere yönelik tutum puanının cinsiyetine, medeni durumuna, yaş gruplarına, herhangi bir işte çalışma durumuna, ailesindeki kişi sayısına ve memleketine göre anlamlı bir fark göstermediği (p>0,05); buna karşın yerel halkın Suriyelilere yönelik tutum puanında öğrenim düzeyine, mesleğine ve aylık gelir durumuna göre anlamlı bir fark bulunduğu (p<0,05) tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda yerel halkın Suriyelilere yönelik tutum puanının düşük düzeyde olduğu anlaşılmaktadır. Birlikte yaşam ve toplumsal uyum gibi konular söz konusu olduğunda hem yerel halkın hem de göç ile gelen nüfusun bakış açılarının olumlu olması oldukça önemlidir. Bunun için her iki tarafın algısını (duygu ve düşünce) ve tutumunu (davranış) olumlu yönde geliştirecek çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu noktada “Uyum Mahalle Buluşmaları” gibi çeşitli sosyal, kültürel veya dini etkinlikler (kermesler, şenlikler, kutlamalar, bayramlaşma veya kandil etkinlikleri gibi) yaygınlaştırılabilir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Kahramanmaraş, Suriyeliler, yerel halk, tutum

Research of Local People’s Attitudes toward the Syrians in Turkey: A Case Study of Kahramanmaraş

Öz

Since the 2000s, international migration toward Turkey has been increasing. Particularly, because of the mass asylum requests on the Syrian border since 2011; in the present day, nearly four million Syrians live in Turkey. Here, a survey design was used to examine the attitudes of local people in Kahramanmaraş toward the Syrians. The “attitude scale of local people toward Syrians” developed by Özüdoğru, Kan, Uslu, and Yaman (2018) was used. Data collection was conducted using the convenience sampling method, and 405 participants were interviewed between 20 August and 30 November 2020. The data were collected from local people who volunteered to participate in the research and resided in Kahramanmaraş. As per the study results, it was determined that the local people’s attitude score toward Syrians did not show a significant difference (p>0.05) according to their gender, marital status, age groups, employment status, the number of members in their family, and hometown. However, a significant difference (p<0.05) in the attitude score of local people toward Syrians according to their education level, profession, and monthly income was revealed. Thus, the attitude score of the local people toward Syrians is at a low level. When it comes to issues, such as living together and social cohesion, the perspectives of both the local people and the migrant population must be positive. Therefore, studies that will positively improve both parties’ perception (emotion and thought) and attitude (behavior) are needed. At this point, various social, cultural, or religious activities, such as “cohesion neighborhood meetings” (kermesses/bazaars, festivals, celebrations, feasts, kandils, or blessed nights) can be expanded.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Kahramanmaraş, Syrians, local people, attitude

Kaynakça

• Abadan-Unat, N. (2006). Bitmeyen Göç: Konuk İşçilikten Ulus Ötesi Yurttaşlığa. (İkinci Basım), İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Altındiş, S. & Ergin, A. (2018). Araştırma Evreni ve Örneklem, (içinde) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, (ed.) Şebnem Arslan, Konya: Eğitim Yayınevi.
• Allport, G. W. (1954). The Nature of Prejudice. Cambridge, MA: Addison-Wesley.
• Ankaralı, H., Pasin, Ö., Karacan, B., Tokar, M., Künüroğlu, M., Çaça, M., Özislam, M. E. & Şahingöz, N. B. (2017). Üniversite öğrencilerinin Türkiye’deki Suriyeli sığınmacılara bakış açısı. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(3), 122-132.
• Aydın, A. H. & Durgun, S. (2018). Kahramanmaraş’taki Suriyeli sığınmacıların yerel halk tarafından sosyo-ekonomik ve politik açıdan değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (2), 501-526.
• Ayvaz, Ş. (2019). Berlin’deki Türk Göçmenlerin Suriyeli Mültecilere Yönelik Görüş ve Tutumları Üzerine Bir Çalışma: Berlin/Almanya Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bakan, İ., Akyüz, M., Eyitmiş, A. M., & Doğan, İ. F. (2011). Ekonomik Krizin İnsan Davranışları Üzerine Etkilerine Yönelik Malatya’da Bir Alan Çalışması. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 1-24.
• Brüß, J. (2003). Mutual acceptance or rejection? Exploring social distance among German, Turkish and Resettler adolescents. Immigration in Europe: Issues, Polities and Case Studies. Bilbao, 207-225.
• Budak, P. (2017). Yerel halkın algısında Suriyeli sığınmacılar ve toplumsal etkileri: Elazığ ili örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (62), 543-564.
• Büyüköztürk, Ş. (2019). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı (25. Baskı). Ankara: PEGEM Akademi Yayınları.
• Castles, S., & Miller, M. (2008). Göçler çağı: Modern dünyada uluslararası göç hareketleri. İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Cengiz, D. (2015). Zorunlu Göçün Mekânsal Etkileri ve Yerel Halkın Algısı; Kilis Örneği. Electronic Turkish Studies, 10 (2), 101-122.
• Champion, A. G. (1994). International migration and demographic change in the developed world. Urban Studies, 31(4-5), 653-677.
• Çalışkan, S. (2019). Ev Sahibi Halkın Suriyeli Göçmenlere Yönelik Tutumu: İstanbul; Sultanbeyli-Kadıköy İlçeleri, Journal of International Social Research, 12 (66), 640-650.
• Çaro, E., & Van Wissen, L. J. G. (2008). Migration in the Albania of the post-1990s: triggered by post-communist transformations and facilitator of socio-demographic changes. SEER Journal for Labour and Social Affairs in Eastern Europe, 10(3), 87-105.
• Çetin, S. (2017). İzmir’deki Yerel Halkın Suriyeli Sığınmacılara Yönelik Algısı (Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demir, O. Ö. (2015). Göç politikaları, toplumsal kaygılar ve Suriyeli mülteciler. Global Analiz 1, Ankara: Global Politika ve Strateji Yayını.
• Demirel, E. T. (2018). Araştırma Tasarımı, (içinde) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, (ed.) Şebnem Arslan, Konya: Eğitim Yayınevi.
• Deutsche Welle Türkçe (2020). Suriyelilere yardım tartışması: Tepkiler yerel yönetimlere yöneliyor, 17 Aralık 2020 tarihinde https://www.dw.com/tr/suriyelilere-yard%C4%B1m-tart%C4%B1%C5%9Fmas%C4%B1-tepkiler-yerel-y%C3%B6netimlere-y%C3%B6neliyor/a-48365681 adresinden erişildi.
• Doğan, F. (2019). Yabancı ile bir arada yaşama ve ötekileştirme: Mardin halkının bakışından Suriyeli sığınmacılar (Yüksek Lisans Tezi) Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dukes, T., & Musterd, S. (2012). Towards social cohesion: bridging national integration rhetoric and local practice: the case of the Netherlands. Urban Studies, 49 (9), 1981-1997.
• Dülgergil, Ç. T., Demirel, G., Göçebe, B., & Dalli, M. (2017). Kahramanmaraş İli Mülteci Kampındaki Suriyeli Çocuklarda Çürük Görülme Sıklığının Değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri. Dişhekimliği Bilimleri Dergisi, 23 (1), 1-8.
• Ekici, H. (2019). Türk Toplumunda Suriyelilere Yönelik Algılanan Tehditler Ve Çözüm Önerileri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(44), 695-730.
• Erdoğan, M. (2014). Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal Kabul ve Uyum Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi, Ankara.
• Erdoğan, M. M. (2020). Suriyeliler barometresi 2019: Suriyelilerle uyum içinde yaşamın çerçevesi. İstanbul: Orion Kitabevi.
• Eşigül, A., Arslan, B. K., Gencer, A. Ş., Tosun, S., Korkmaz, S. S. & Yıldırım, Ş. B. (2017). Bilgiden Algıya: Türkiye’deki Sığınmacı, Göçmen ve Mülteci Algısı Üzerine Bir Çalışma. Avrupa Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü - PS:EUROPE.
• Euronews (2019). Bolu’nun yeni CHP'li Belediye Başkanı Özcan’dan ilk icraat: Suriyeli mültecilere yardım kesildi, 18 Aralık 2020 tarihinde https://tr.euronews.com/2019/04/10/bolu-nun-yeni-chp-li-belediye-baskani-ozcan-dan-ilk-icraat-suriyeli-multecilere-yardim-yok adresinden erişildi.
• Faist, T. (2012). Transnational migration. The Wiley‐Blackwell Encyclopedia of Globalization.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (GİGM) (2020). Yıllara Göre Geçici Koruma Kapsamındaki Suriyeliler, 07.01.2020 tarihinde https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 adresinden erişildi.
• Gözübüyük Tamer, M. G. (2016). Trabzon Kamuoyunun Geçici Koruma Kapsamındaki Suriyelilere Bakış Açısı. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 2 (2), 180-211.
• Favell, A. (2001). Integration policy and integration research in Europe: a review and critique. Citizenship today: global perspectives and practices, 349, 351-352.
• Gray, B. (2006). Migrant integration policy: A nationalist fantasy of management and control? Translocations: The Irish Migration, Race and Social Transformation Review 1(1), 118-138.
• Göker, G. ve Keskin, S. (2015). Haber medyası ve mülteciler: Suriyeli Mültecilerin Türk yazılı basınındaki temsili. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 41, 229-256.
• Güney, Ü., & Konak, N. (2016). Bolu'da Suriyeli ve Iraklı Sığınmacılar: Milliyetçilik, Erillik ve Vatandaşlık Temelinde Öteki Algısı. Alternatif Politika, 8 (3), 505-535.
• Haber46 (2020). Kahramanmaraş'ta şehit cenazesinde yüzlerce kişi Suriyelilere saldırdı, 20 Aralık, 2020 tarihinde https://www.haber46.com.tr/guncel/kahramanmaras-ta-sehit-cenazesinde-yuzlerce-kisi-suriyelilere-h365088.html adresinden erişildi.
• Harunoğulları, M., Hatunoğlu, Z., Polat, Y., & Kılıç, M. (2018). Kahramanmaraş Esnafının Sosyo Ekonomik Durumu ve Suriyeli Sığınmacılara İlişkin Görüşünün Belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (1), 115-144.
• Hickman, M. J., Mai, N., & Crowley, H. (2012). Migration and Social Cohesion in the UK. Palgrave Macmillan.
• Hürriyet (2014). Kahramanmaraş'ta 'Suriyelileri istemiyoruz' yürüyüşünde olaylar çıktı, 20 Aralık 2020 tarihinde hurriyet.com.tr/gundem/kahramanmarasta-suriyelileri-istemiyoruz-yuruyusunde-olaylar-cikti-26800668 adresinden erişildi.
• İçduygu, A., Sirkeci, İ. ve Aydıngün, İ. (1998). Türkiye’de içgöçün işçi hareketine etkisi. A. İçduygu (Ed.), Türkiye’de içgöç konferans Bolu-Gerede, 6-8 Haziran 1997 içinde (s. 207-249). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• İçduygu, A. & Aksel, D. B. (2012). Türkiye’de Düzensiz Göç. Ankara: Uluslararası Göç Örgütü Türkiye.
• İstanbul Politik Araştırmalar Enstitüsü (2020). İstanbul'da Suriyeli Sığınmacılara Yönelik Tutumlar, 18 Aralık, 2020 tarihinde https://www.istanpol.org/post/i%CC%87stanbul-da-suriyeli-s%C4%B1%C4%9F%C4%B1nmac%C4%B1lara-y%C3%B6nelik-tutumlar adresinden erişildi.
• Jacob, A. G. (1994). Social integration of Salvadoran refugees. Social Work, 39 (3), 307-312.
• Kemik, P., Gözübüyük, M., & Sever, M. (2019). Suriyeli Sığınmacıların Yoğun Yaşadığı Bölgelerdeki Yerel Halkın Suriyeli Sığınmacılara İlişkin Görüşleri: Altındağ Örneği. Mukaddime, 10 (2), 582-596.
• Kırlıoğlu, M., & Gencer, T. E. (2020). Göçmen ve Sığınmacılarla Sosyal Hizmet Dersinin Sosyal Hizmet Öğrencilerinin Suriyelilere Yönelik Algısına Etkisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31 (3), 1127-1152.
• Kurt, Ş. (2006). İşsizliğin Psiko-Sosyal Sonuçları ve Türkiye Üzerine Muhtemel Etkileri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (51), 357-379.
• Lee, E. S. (1966). A Theory of Migration, Migration. Demography, 3(1), 47-57.
• Orak, A. (2019). Suriyeli mültecilerin yerleşme sorunu ve çözüm arayışları: Kahramanmaraş örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi Orta Doğu ve İslam Ülkeleri Araştırmaları Enstitüsü.
• Oytun, O. ve Gündoğar, S. S. (2015). Suriyeli Sığınmacıların Türkiye’ye Etkileri Raporu, ORSAM- TESEV Rapor No: 195, Ankara.
• Özkaya, E., Kirişci, Ö., Çalışkan, A., Tümer, S., & Şenol, H. (2015). Son İki Yılda Kahramanmaraş Necip Fazıl Şehir Hastanesine Başvuran Suriye Kökenli ve Suriye Kökenli Olmayan Hastalara Ait Serum Örneklerindeki HBsAg, Anti-HBs ve Anti-HCV Pozitifliklerinin Değerlendirilmesi. FLORA, 20(3), 128-132.
• Penninx, R., & Garcés-Mascareñas, B. (2016). The concept of integration as an analytical tool and as a policy concept. (in) Integration processes and policies in Europe (pp. 11-29). Springer, Cham.
• Pezirkianidis, C., Stalikas, A., Efstathiou, E., & Karakasidou, E. (2016). The relationship between meaning in life, emotions and psychological illness: The moderating role of the effects of the economic crisis. The European Journal of Counselling Psychology, 4(1), 1-24.
• Piore, M. J. (1979). Birds of Passage: Migrant Labor and Industrial Societies. Cambridge: Cambridge University Press.
• Polat, F. ve Kaya, E. (2017). Bir ötekileştirme Pratiği: Türkiye’de yaşayan Suriyelilere yönelik tutumlar. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitütsü e-Dergi, 1(1), 38-48.
• Ravenstein, E. G. (1885). The Laws of Migration, Journal of the Statistical Society of London. 48 (2), 167-235.
• Saçan, S., Cizdan, G., & Tabak, H.D. (2017). Aydın Halkının Suriyeli Göçmenlere Yönelik Bakış Açısının İncelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1), 28-38.
• SGDD. (2011). Askıdaki yaşamlar & algıdaki yaşamlar araştırma raporu. Ankara: Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği. 20 Aralık 2020 tarihinde http://sgdd.org.tr/wp-content/uploads/2016/11/Askidaki_Yasamlar_Algidaki_Yasamlar.pdf adresinden erişildi.
• Stark, O. (1991). The Migration of Labor. Cambridge: Basil Blackwell.
• Stouffer, S. A. (1940). Intervening Opportunities: A Theory Relating Mobility and Distance. American Sociological Review, 5 (6), 845-867.
• Sönmez, M. E. & Adıgüzel, F. (2017). Türkiye’de Suriyeli sığınmacı algısı: Gaziantep şehri örneği. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16(3), 797-807.
• Şimsek, A. (2012). Araştırma Modelleri, (içinde) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, (ed.) Ali Şimşek, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Şen, G. & Şimşek, H. (2019). Türkiye’deki kamu yönetimi öğrencilerinin Suriyeli sığınmacılara ilişkin tutumları. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1958-1974.
• Taştan, C., Haklı, S. Z., & Osmanoğlu, E. (2017). Suriyeli sığınmacılara dair tehdit algısı: Önyargılar ve gerçekler. Ankara: Polis Akademisi Başkanlığı Göç ve Sınır Güvenliği Araştırmaları Merkezi (GÖÇMER) Yayınları.
• Topkaya, Y., Akdağ, H. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Suriyeli Sığınmacılar Hakkındaki Görüşleri (Kilis 7 Aralık Üniversitesi Örneği). Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 767-786.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) (2020). İşgücü İstatistikleri, Temmuz 2020, 10 Aralık 2020 tarihinde www.tuik.gov.tr adresinden erişildi.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) (2019). Meclis Haber, 17.11.2020 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/haber_portal.aciklama?p1=147662 adresinden erişildi.
• Valtonen, K. (1999). The Integration of Refugees in Finland in the 1990s (No. 224). Helsinki: Ministry of Labour.
• Yazbek, S. (2012). Suriye Devrim Günlükleri: Çapraz Ateşte Bir Kadın, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Yiğit Özüdoğru, H., Kan, A., Uslu, L., & Yaman, E. (2018). Yerel Halkın Suriyelilere Yönelik Tutum Ölçeği geliştirme çalışması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 40(2), 115-140.
• Yiğit Özüdoğru, H. & Kan, A. (2020). Halkın Suriyelilere Yönelik Tutumunun İletişim ve İlişki Düzeyine Göre İncelenmesi. lnternational Journal of Geography and Geography Education, (42), 244-262.
• Yılmaz, L. Y. (2017). Yerel Halkın Türkiye'deki Suriyelilere Bakışı: Kilis, Gaziantep, Şanlıurfa, Hatay ve Adana Örnekleri (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Woods, A. & Kayalı, N. (2017). Suriyeli topluluklarla etkileşim: İstanbul da ki yerel yönetimlerin rolü. İstanbul Politikalar Merkezi.