Social Law Problems Arising from Child Labor Use

Yıl 2021, Sayı: 81, 245 - 283, 31.12.2021

Yüsra Ak Demet Toktaş

https://doi.org/10.26650/jspc.2021.81.907130

Öz

International norms have largely shaped Turkish labor law regulations for children and young workers. However, various regulatory problem areas have emerged from the number of children not covered by the labor law legislation. The fact that the scope of labor law protections excludes most working children exacerbates the problem. Nevertheless, differing regulations governing working children are problematic as there is no appropriate standard regulation with an equitable approach to working children. This study examines the social law problems arising from using child labor in working life. The findings show that the lack of standard regulations for child labor leads to child labor exploitation and intensifies child labor problems.

Anahtar Kelimeler

Child, Child labor, Working child, Social law

Çocuk Emeği Kullanımından Kaynaklanan Sosyal Hukuk Sorunları

Öz

Türkiye’de iş kanununda çocuk ve genç işçilere dair düzenlemeler uluslararası normlara uygun olarak şekillenmiştir. Ancak mevzuatta iş kanunu kapsamında olmayan çocuklara yönelik düzenlemelerdeki farklılıklar çeşitli sorun alanları ortaya çıkarmaktadır. Çalışan çocukların büyük bir kısmının çalıştığı işler bakımından iş kanunu kapsamı dışında kalması da sorunu derinleştirmektedir. Bununla beraber çalışan çocukların tabi oldukları kanunlardaki düzenlemelerin farklılık arz ettiği ve çalışan çocuklara eşit bir yaklaşım içeren uygun bir standart düzenlemenin varlığının söz konusu olmadığı görülmektedir. Bu kapsamda çalışmanın temel amacını çalışma hayatında çocuk emeğinin kullanımından kaynaklanan sosyal hukuk sorunlarının neler olduğu oluşturmuştur. Çalışmanın sonucunda ise çocuk işçilere yönelik düzenlemelerin ortaya çıkardığı sorun alanlarının çocuk emeğinin sömürülmesine yol açtığı ve çocuk işçilerin sorunlarını derinleştirdiği görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Çocuk, Çocuk işçiliği, Çalışan çocuk, Sosyal hukuk

Kaynakça

• Akyiğit, E. (2018). İş hukuku (12. Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Akyiğit, E. (2019). Çırak ve stajyerlerin iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri hakkında bazı düşünceler. Kamu-İş, 14(3), 29–61.
• Akyol, A. E. (2016). Paternalizm ve kapitalizm kıskacında çocuk emeği sömürüsü: Türkiye’de çıraklık. M. Şengül & T. Kaya (Ed.), Kapitalizm ve Paternalizm Kıskacında Çocuk: Türkiye’de Çocuklara İlişkin Alternatif Politika Arayışı Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı (ss. 80–90). Malatya: Eğitim Sen Yayınları.
• Akyüz, E. (2018). Çocuk hukuku: çocukların hakları ve korunması (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Alper, Y. (2016). Sosyal sigortalar hukuku (Güncellenmiş 8. Baskı). Bursa: Dora Yayınları.
• Alper, Y., & Kılkış, İ. (2018). İş ve sosyal güvenlik hukuku (4. Baskı). Bursa: Dora Yayınları.
• Altuntaş, B. (2010). Türkiye’de ve Dünya’da çocuk emeği: sosyal politikalar açısından bir çerçeve. K. İnal (Ed.), Türkiye’de Çocuk Emeği (ss. 160–183). Ankara: Ütopya Yayınları.
• Avşar, Z., & Öğütoğulları, E. (2012). Çocuk işçiliği ve çocuk işçiliği ile mücadele stratejileri. Sosyal Güvenlik Dergisi, 2(1), 9–40.
• Aykaç, H. B. (2016). Hukuksal açıdan çocuk ve genç İşçiliği. TBB Dergisi, (116), 335–386.
• Aykaç, M., & Murat, G. (2018). Sürdürülebilir kalkınma 2030 gündemi bağlamında çocuk işçiliğinin önlenmesinde sosyal koruma tabanları. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, CEEİK, (Özel Sayı), 93–118.
• Bakırcı, K. (2004). Çocuk ve genç işçilerin haklarının korunması (Uluslararası, bölgesel ve Türk hukuku açısından). İstanbul: Beta Yayınları.
• Bilgili, Ö. (2018). Çocuk işçiliğinin denetimi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 195–214.
• Çakır, M. (2019). 55 Çocuk…55 can…. Çalışma Ortamı Dergisi, Temmuz-Ağustos-Eylül(161), 7–8.
• Çelik, A. (2005). Avrupa Sosyal Şartı ve Türkiye’nin çekinceleri. Türk-İş Dergisi, (366), 91–98.
• Çelik, N., Caniklioğlu, N., & Canbolat, T. (2019). İş hukuku dersleri (Yenilenmiş 32. Bası). İstanbul: Beta Yayınları.
• Centel, T. (1982). Çocuklar ile gençlerin iş güvenliği. İstanbul: Fakülteler Matbaası.
• Centel, T. (2000). Sekiz yıllık temel eğitim ve asgari çalışma yaşı. Kamu-İş, 5(3), 293–304.
• Centel, T. (2012). Aşamalı zorunlu eğitimin çalışma yaşamına etkisi. Sicil İş Hukuku Dergisi, 7(26), 5–9.
• Chaubey J., Perisic, M., Perrault, N., Laryea-Adjei, G., & Khan, N. (2007). Child labour, education and policy options. division of policy and planning. New York.
• Dayioglu, M. (2006). The impact of household income on child labour in urban Turkey. The Journal of Development Studies, 6(42), 939–956.
• Değirmencioğlu, S. M. (2010). Medyada çocuk emeği ve reklamların çocuk işçileri. K. İnal (Ed.), Türkiye’de Çocuk Emeği (ss. 313–329). Ankara: Ütopya Yayınları.
• Dinç, İ. C. (2019). İş sözleşmesi ile çalışan çocukların hukuki durumu (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi.
• DİSK-AR. (2015). Çocuk işçiliği gerçeği raporu, 2015.
• Erbay, E. (2010). Çocuk işçi olmak: çocuk işçiliğine retrospektif bir bakış. K. İnal (Ed.), Türkiye’de Çocuk Emeği (ss. 206–244). Ankara: Ütopya Yayınları.
• Erder, S. (2010). Çalışan çocuklar: Çırak mı? işçi mi? K. İnal (Ed.), Türkiye’de Çocuk Emeği (ss. 39–53). Ankara: Ütopya Yayınları.
• Gözler, K. (2011). Anayasa hukukuna giriş: Genel Esaslar ve Türk Anayasa Hukuku (17. Baskı). Bursa: Ekin Yayınevi.
• Gürcanli, G. E. (2009). Who is at fault? Third party and child injuries at construction sites in Turkey. Safety Science, 47(3), 364–373.
• Horgan, G. (2007). The impact of poverty on young children’s experience of school. York: Joseph Rowntree Foundation.
• Humbert, F. (2009). The challenge of child labour in international law. Cambridge: Cambridge University Press.
• ILO. (t.y.). What is child labour. 21.03.2021, https://www.ilo.org/ipec/facts/lang--en/index.htm
• ILO. (2007). Modern policy and legislative responses to child labour. Geneva: ILO.
• ILO. (2017). Global estimates of child labour: Results and trends, 2012-2016. Geneva: ILO.
• Kapar, R. (2019). Çocuk emeğinin en kötü biçimleri ve Türkiye. Çalışma ve Toplum, 4(63), 2461–2502.
• Karaman, B., & Özçalık, M. (2007). Türkiye’de gelir dağılımı eşitsizliğinin bir sonucu: çocuk işgücü. Yönetim ve Ekonomi, 14(1), 25–41.
• Kaya, P. A. (2010). İş hukukunun temel yasaları (3. Baskı). Bursa: Dora Yayınları.
• Kireçdağ, N. (2016-2017). Antakya’da bir alan araştırmasına dayalı gözlemler: Suriyeli sığınmacı çocuk işçiler. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, (62–63), 29–35.
• Kılıç, Ş. (2011). Türk iş hukukunda çocuk işçi kavramı ve çocuk işçinin hakları. İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Köksal, S. E., & Lordoğlu, K. (1993). Geleneksel çıraklıktan çocuk emeğine: Bir alan araştırması. İstanbul: Friedrich Ebert Vakfı.
• KOSGEB. (2015). KOBİ strateji ve eylem planı (2015-2018). Ankara: KOSGEB.
• Kurt, S. L. (2016). Çocuk haklarına ilişkin temel uluslararası belgeler ve Türkiye uygulaması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, Ocak-Haziran(36), 99–127.
• Lordoğlu, K. (2016-2017). Türkiye’de çocuk işçiliğine ilişkin değerlendirme ve saptamalar. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, (62–63), 18–28.
• Lordoğlu, K., & Alan, M. (2018). Görünmeyen göçmen çocukların işçiliği: Türkiye’deki Suriyeli çocuklar. Çalışma ve Toplum, 2(57), 715–732.
• Mollamahmutoğlu, H., Astarlı, M., & Baysal, U. (2018). İş hukuku ders kitabı, C. 1: Bireysel İş Hukuku (Güncellenmiş 2. Baskı). Ankara: Lykeion Yayınları.
• Narmanlıoğlu, Ü. (2012). İş hukuku: Ferdi iş ilişkileri I (Yeni Mevzuata Göre Gözden Geçirilmiş 4. Baskı). İstanbul: Beta.
• Öncü, E., Kurt, A. Ö., Esenay, F. I., & Özer, F. (2012). Çalışan çocukların ailede istismarı. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 10(3), 128–140.
• Özkaraca, E., & Ünal, C. (2014). Küçüklerin çalışmasına ilişkin yasak ve sınırlamalar ile bunlara aykırılık halinde iş sözleşmesinin geçersizliği sorunu. MÜHFAD Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan, 20(1), 355–410.
• Öztan, G. G. (2012). Türkiye’de çocukluğun politik inşası. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Rena, R. (2009). The child labor in developing countries: A challenge to millennium development goals. Indus Journal of Management & Social Sciences, 3(1), 1–8.
• Şen, B., & Kahraman, F. (2012). Oyun hakkının uzağında yaşamak: Türkiye’de içgöç ve çocuk emeği. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (27), 167–189.
• Siddiqi, F., & Patrinos, H. A. (1995). Child labor: Issues, causes and interventions. Human Capital Development and Operation Policies Working Paper.
• Sümer, H. H. (2017). İş hukuku (Gözden Geçirilmiş 22. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Süzek, S. (2019). İş hukuku (17. Baskı). İstanbul: Beta.
• Tekin Yılmaz, T. (2014). Çocuk işçiliğinin yeni formları: Çocuk oyuncular. Çalışma ve Toplum, 1(40), 211–230.
• Tokol, A. (2013). Özel olarak korunması gereken gruplar-I (Çocuklar-gençler-yaşlılar). A. İ. Oral & Y. Şişman (Ed.), Sosyal Politika II (ss. 55–80). Ankara: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Tunçcan, N. (2000). Çocuk işçiliği, nedenleri, boyutları ve küreselleşen dünyadaki konumu. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, (43–44), 243–259.
• TÜİK. (2013). İstatistiklerle Çocuk, 2012.
• TÜİK. (2020). İstatistiklerle Çocuk, 2019.
• Ünal, C. (2014). Çocukların korunması hakkı kapsamında çocuk işçiliği sorununun çözümü ve çözümsüzlüğü. Sosyal İnsan Hakları Ulusal Sempozyumu VI Bildiriler (ss. 289–306). İstanbul: Petrol İş Yayını.
• Urhanoğlu Cengiz, İ. (2012). 4857 sayılı İş kanunu’na göre çocuk ve gençlerin iş sözleşmesi ehliyetlerinin sınırlandırılmasına yönelik düzenlemeler. TBB Dergisi, (98), 203–230.
• Ürüt, M. (2008). Ekranın çocuk işçileri. 15.11.2019, https://www.habervesaire.com/ekranin-cocuk-iscileri-2/
• Uşan, M. F. (1994). Çıraklık sözleşmesi. Konya: Mimoza Yayınları.
• Uyan Semerci, P., Erdoğan, E., & Durmuş, G. (2017). Çalışan çocuk: Bağcılar ve Küçükçekmece pilot araştırması. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Yıldız, N. (2017). AB ve Türkiye mevzuatında çocuk işgücünün iş sağlığı ve güvenliği. Mülkiye Dergisi, 41(3), 111–145.