ÜLKEMİZDE KOBİ’LERDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ: AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİYLE KARŞILAŞTIRILMALI BİR İNCELEME

Yıl 2009, Sayı: 57, 449 - 479, 07.10.2010

Öğ. Gör. Dr. Fatih Yılmaz

Öz

Ülkemizde isletmelerin % 99'u elliden az çalısan istihdam etmekte, is kazalarının % 61'i elliden az çalısanı olan isletmelerde meydana gelmektedir. Kayıtlara geçmeyen is kazalarının da küçük isletmelerde daha fazla olduğu bilinmektedir. Avrupa Birliği ülkelerinde de KOBİ'ler is kazalarının % 82'sinden sorumludur. Fakat Birlik üyesi endüstrilesmis ülkelerde, hem önleyici mevzuatın kapsamı KOBİ'leri içerecek sekilde genis tutulmakta hem de KOBİ'lerde is sağlığı ve güvenliğini destekleyici farklı metodlar gelistirilmektedir. Bu önlemler son yıllarda Birlik genelinde is kazası sayısının azalmasında önemli bir etken olmustur.Ülkemizde ise elliden az isçi çalıstıran isletmeler is sağlığı ve güvenliği uzmanı, isyeri hekimi, is sağlığı ve güvenliği kurulu gibi zorunluluklardan muaf tutulmaktadır. Bunların is sağlığı ve güvenliği hizmetlerine kolaylıkla ulasabileceği sistemli bir yapı da olusturulmamıstır. Äs sağlığı ve güvenliğini düzeyini gelistirmek için, öncelikle mevzuatımızda KOBİ'leri kapsam dısında bırakan kısıtlayıcı hükümler kaldırılmalıdır. Ortak sağlık ve güvenlik birimleri kurularak, KOBİ'lerin risk durumu ve büyüklüğüne göre değisen sürelerde yararlanmalarının zorunlu tutulması; ayrıca eğitim, arastırma, belgelendirme, proje gelistirme gibi KOBİ'ler için etkin önlemler gelistirebilecek bir ulusal İs Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsünün kurulması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

KOBİ, İş Sağlığı ve Güvenliği, Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi, İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü.

Kaynakça

• AVRUPA KOMĐSYONU; (2007), Türkiye 2007 Đlerleme Raporu, 6 Kasım 2007, SEC (2007) 1436, COM(2006)663, Brüksel.
• ÇAKAR, Yıldırım; (2003), Ülkemizde Çocuk Đstihdamı, Eğitimi ve Çözüm Önerileri, III. Uluslararası Đş Sağlığı ve Güvenliği Bölgesel Konferansı Bildirileri, ÇSGB–Đş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, 13–15 Ekim 2003, Ankara.
• ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLĐK BAKANLIĞI; (2004), Kayıt Dışı Đstihdam ve Yabancı Kaçak Đşçi Đstihdamı, Yayın No: 116, Ankara.
• DEMĐRCĐOĞLU, A. Murat; (2006), Ulusal ve Uluslararası Hukukta Đş Güvenliği Uzmanlığı, Beta Yayınları, No: 1660, 1. Baskı, Đstanbul.
• EUROPEAN AGENCY FOR SAFETY AND HEALTH AT WORK (OSHA); European Network, Denmark, (Çevrimiçi) Đnternet Adresi: http://dk.osha.europa.eu/sw12435.asp, Erişim Tarihi: 15.11.2008.
• EUROPEAN AGENCY FOR SAFETY AND HEALTH AT WORK (OSHA); OSH Infrastructure in the Netherlands, (Çevrimiçi) Đnternet Adresi: http://nl.osha.europa.eu/ systems, Erişim Tarihi: 30.10.2008.
• EUROPEAN AGENCY FOR SAFETY AND HEALTH AT WORK (OSHA); (2003), “Improving Occupational Safety and Health in SMEs: Examples of Effective Assistance”, Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, Prınted on Whıte Chlorine, Belgium.
• EUROPEAN AGENCY FOR SAFETY AND HEALTH AT WORK (OSHA); (2004), “Promoting Health and Safety in European Small and Medium–sized Enterprises (SMEs)”, Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, Belgium.
• EUROPEAN COMMISSION; (2002), “SMEs in Europe Including a First Glance at EU Candidate Countries”, Observatory of European SMEs 2002, No: 2, (Çevrimiçi) Đnternet Adresi: http://europa.eu.int/comm/enterprise/enterprise_policy/ analysis/doc/smesobservatory 2002_report2_en.pdf., Erişim Tarihi: 18.10.200
• FUENTES, Annette, EHRENREICH, Barbara; (1984), Women in the Global Factory, South End Pres, Boston, MA.
• HEALTH AND SAFETY EXECUTĐVE (UK); (Çevrimiçi) Đnternet Adresi: http://www.opsi. gov.uk/si/si1999/19993242.htm#5, Erişim Tarihi: 28.10.2008.
• INTERNATIONAL LABOUR OFFICE (ILO); (2003), New ILO Reports on Global Employment Trends, January 2003, (Çevrimiçi) Đnternet Adresi: http://www.ilo.org/public/ english/ bureau/inf/pr/2003/1.htm., Erişim Tarihi: 10.11.2007.
• INTERNATIONAL LABOUR OFFICE (ILO); (Çevrimiçi) Đnternet Adresi: http://laborsta.ilo.org/cgi–bin/brokerv8.exe, Erişim Tarihi: 11.12.2007.
• ĐŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLĐĞĐ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ; (Çevrimiçi) Đnternet Adresi: http://isag.calisma.gov.tr/ amaclar.asp Erişim Tarihi: 28.10.2008.
• JENSEN, Jens; (2006), The Health and Safety Activities of Enterprises, WEA Guidelines F.2.4, Arbejdstilsynet, (Çevrimiçi) Đnternet Adresi: http://www.at.dksw29003.asp, Erişim Tarihi: 10.10.2008.
• KASPERSON, Roger E.; (1983) ‘Worker Participation in Protection: The Swedish Alternative’, Environment, Vol: 25, No: 4, May 1983, ss. 13–20.
• KOSGEB; Đsveç Ülke Raporu, Hazırlayan: Đsmail Adem, KOSGEB Yayını. LOEWENSON, Rene; (2001), ‘Globalization and Occupational Health: a Perspective From Southern Africa’, Bulletin of the World Health Organization, 79 (9), ss. 863–868.
• MILLWARD, Neil vd.; (1992), Workplace Industrial Relations in Transition the ED ESRC PSI ACAS Surveys, Dartmouth Publishing, Aldershot, England.
• MITCHEL, Paul; (1999), ‘The Impact of Globalisation on Health and Safety at Work’, (Çevrimiçi) Đnternet Adresi: www.wsws.org/articles/1999/jul1999/who– j23.shtml, Erişim Tarihi: 15.12.2007.
• ÖZDEMĐR, Süleyman, ERSÖZ, H.Yunus, SARIOĞLU, H.Đbrahim; (2007), ‘Küçük Girişimciliğin Artan Önemi ve KOBĐ’lerin Türkiye Ekonomisindeki Yeri’, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi Prof.Dr. Haşmet Başar’a Armağan Özel Sayısı, Đ.Ü. Đktisat Fakültesi Yayını, No: 595, 53. Kitap, Đstanbul, 2007, ss. 173–230.
• ÖZĐPLĐK–ĐŞ SENDĐKASI; (Çevrimiçi) Đnternet Adresi: http://oziplikis.org.tr/tr/ ?a=1&b= 4&c= 27&d=299, Erişim Tarihi: 28.10.2008
• SOSYAL SĐGORTALAR KURUMU; (2005), Đstatistik Yıllığı 2005.
• SOSYAL SĐGORTALAR KURUMU; (2006), Đstatistik Yıllığı 2006.
• SOSYAL GÜVENLĐK KURUMU; (2007), Đstatistik Raporu 2006.
• SOSYAL GÜVENLĐK KURUMU; (2008), 2008 Yılı Temmuz Ayı Đstatistikleri.
• SWEDISH WORK ENVIRONMENT AUTHORITY; (Çevrimiçi) Đnternet Adresi: http://www.av.se/inenglish/ lawandjustice/workact/ chapter06.aspx, Erişim Tarihi: 20.11.2007.
• THE WORLD HEALTH ORGANIZATION (WHO); Occupational health page, (Çevrimiçi) Đnternet Adresi: http://www.who.int/peh/Occupational_health/ occindex.htm, Erişim Tarihi: 23.12.2007.
• TÜRKĐYE ĐSTATĐSTĐK KURUMU (TÜĐK); (2006), 2002 Yılı Genel ve Sanayi Đşyerleri Sayım Sonuçları, Yayın No: 3034, Ankara.
• TÜRKĐYE ĐSTATĐSTĐK KURUMU (TÜĐK); (2008), Hanehalkı Đşgücü Araştırması, 2008 Eylül Dönemi Sonuçları, Sayı: 193.
• TÜRKĐYE ĐSTATĐSTĐK KURUMU (TÜĐK); (2008), 2006–2007 Đş Kazaları ve Đşe Bağlı Sağlık Problemleri Araştırma Sonuçları, 25 Mart 2008, Sayı: 50.
• Arbeitssicherheitsgesetz (Act on Occupational Physicians, Safety Engineers and Other Occupational Safety Specialists), 12 December 1973, BGBI 1973,