Gaziantep Arkeoloji Müzesi‘nde Bulunan Yayımlanmamış Kurşun Mühürlerden Bir Seçki: Devlet Görevlileri Tarafından Darp Edilmiş Olanlar

Yıl 2018, Sayı: 27, 81 - 99, 30.06.2018

Esra Güzel Erdoğan

Öz

Fırat nehrinin batı kıyısında, Samsat’a yakın stratejik bir noktada bulunan

Gaziantep şehri ticaret yolları bakımından da önemli bir noktada yer almaktadır.

Müze’de yaklaşık olarak 120 mühür bulunmaktadır1 Mühür sahipleri arasında doğrudan

merkezi idareye bağlı olanlar ile bölgesel sivil yöneticiler, askeri yöneticiler,

din adamları ve özel kişilere ait mühür örneklerine de sıklıkla rastlanmaktadır. Bu

makalede sadece merkeze bağlı devlet görevlilerine bağlı olan mühürlerden bir

seçki sunulması amaçlanmıştır. Bu örnekler günümüze kadar çıkmış yayınlarda

özellikle paralellerine az rastlananlar arasından seçilmiştir. Mühürlerin, grekçe

büyük harf yazıları Athena yazı karakterinde, küçük harfler ise Grekçe Unicode

karakteriyle yazılmıştır. Katalog düzeninin bir satırı da mühür için önerilen tarihe

ayrılmıştır. Bunun sonrasında katalog obverse (obv.: ön yüz), reverse (rev.:arka

yüz) olarak verilmektedir. Bilinenin tekrarından kaçınılması amacıyla grekçe kitabelerin İngilizceye çevrimi bir çok

uluslararası yayında da olduğu gibi gözardı

edilmiştir, ancak unvan ve görevler için dipnotlar eklenmiştir. Yapılan çalışmalarda

eserlerin buluntu yerleri tüm Anadolu müzelerinde olduğu gibi genel olarak belli

değildir. Buluntu yeri belli olan bir grup (1.6.92’den 10.6.92’ye dek olan toplam

10 mühür) aynı boulloterion ile basılmış olmalıdır. Bu grubun buluntu yeri olarak

müzeye sıklıkla eser getirilen nekropolis alanı olan Kurtini olması burada bir özel

arşivin bulunması olasılığını akla getirdiği için ilgi çekicidir.

Anahtar Kelimeler

Kurşun mühür, Gaziantep, devlet görevlileri, Bizans mühürleri, sicilografi

A Selection of Unpublished Lead Seals from the Gaziantep Archeological Museum: Seals Issued by State Officials

Öz

Gaziantep had a permanent role in trade routes, its proximity to Samasota and

setting on the west of Euphrates was also played an important role. Gaziantep

Archeological Museum has 120 seals, including the seals belong to state officials,

provincial and military officials, ecclesiastical seals and anonymous seals. In the

presentation of the seals we used Athena font for capital letters and Greek Unicode

in small letters. Besides, a line in the catalogue dedicated to the proposed date

for the seal. Since we avoid to repeat the well known fact we avoid to translate

the Greek insciption into English, but instead we put a footnotes for the titles and

dignities. Unfortunately, as always the case in Anatolian museums we do not have

any answer for the finding places of the seals, since most of them bought or confiscated

by the museum is also applicable for Gaziantep Museum. Only we have

an idea the inventory numbers (1.6.92 to 10.6.92) most probably struck with the

same boulleterion. According to the museum records these seals came from the

necropolis area known as Kurtini and one may consider the existence of a private

archive in the same spot.

Anahtar Kelimeler

Lead Seal, Gaziantep, state officials, Byzantine seals, sigillography

Kaynakça

• Cheynet, J.Cl., “Sceaux byzantins des musees d’Antioche et Tarse”, Travaux et Memoirs, 12, 1994, pp. 391-478.
• Cheynet, J.Cl., “Les sceaux byzantins du musee de Manisa”, Revue des Etudes Byzantines, 56, 1998, pp. 261-267.
• Cheynet, J.Cl., “Les sceaux de a collection Khoury”, Revue de Numismatique, 159, 2003, pp. 419-456.
• Cheynet, J.Cl. – D. Theodoridis, Sceaux Byzantins De La Collection D. Theodoridis, Les sceaux patronymiques, CNRS, Monographies 33, Paris, 2010.
• Cheynet, J.Cl. – E. Erdoğan – V. Prigent, “Les Sceaux Byzantins du Musee d’Adıyaman”, Studies in Byzantine Sigillography, 12, (Ed. J.Cl. Cheynet and C. Sode), De Gruyter, 2016, pp. 93-140.
• Cheynet, J.Cl. – E. Erdoğan – V. Prigent, “Sceaux des Musees de la Turquie Orientale: Karaman, Nevsehir, Malatya, Maras”, Revue des Etudes Byzantines, 74, 2016, pp. 287- 326.
• Cheynet, J.Cl. – M. Campagnolo-Pothiou, Sceaux de la Collection George Zacos au Museee d’Art et d’Historie de Geneve, Milan, 2016.
• Grünbart, M., “Die Familie Apokapes im Lichte neuer Quellen”, Studies in Byzantine Sigillography 5, 1998, pp. 29-42.
• Jordanov, I., Corpus of Byzantine Seals From Bulgaria, Volumes 1-3, Sofia, 2003.
• Konstantinopoulos, K.M., Byzantiaka Molydouboulla tou en Athenais Ethnikou Nomismatikou Mouseiou, Athens, 1917.
• Michael Attaleiates, The History, translated by Anthony Kaldelis and Dimitris Krallis, Dumbarton Oaks Medieval Library 16, 2012.
• Münz-Zentrum, Auktion 68, (25-27 April 1990).
• Polemis, D.I., The Doukai: A Contribution to Byzantine Prosopography, Athlone, California, 1968.
• The Alexiad of Anna Komnena, translated by E.R.A Sewter, Penguin Books, London, 1969.
• Seibt, W., Die Byzantinischen Bleisiegel in Österreich, Teil.1, Vienna, 1978.
• Seibt, W. – M.L. Zarnitz, Das Byzantinische Bleisiegel als Kunstwerk, Vienna, 1997.
• Sode, C., Byzantinische Bleisiegel in Berlin, II, Bonn, 1997.
• Wassiliou, A.K. – W. Seibt, Die byzantinischen Bleisiegel in Österreich, 2, Zentral-und Provinzialverwaltung, Österreichische Akademie der Wissenschaften, Vienna, 2004.
• Wassiliou, A.K., “Siegel in Kopie und Falschung”, Kopie und Falschung, Ed. by Christian Gastgeber, Graz, 2001, pp.125-152.
• http://doaks.org/resources/seals (Online Catalogue of Byzantine Seals from Dumbarton Oaks Collection)
• http://blog.pbw.cch.kcl.ac.uk/contact/ (Prosopography of the Byzantine World)
• http://www.metropolitan.org/art/collection/search/466046
• http://www.perseus.tufts.edu/hopper/