Bizans Devrinde Caddebostan Ruphinianus (Drys)

Yıl 2018, Sayı: 27, 183 - 215, 30.06.2018

Enis Karakaya

Öz

Bizans İmparatorluğu’nun Anadolu yakasındaki gözde sayfiye yerlerinden biri

olan Ruphinianus (eski Drys) adındaki yerleşme (şimdiki Caddebostan) sadece

saraydan ve ona bağlı hizmet binalarından ibaret bir yer değildi. Küçük bir limanı,

iskelesi, dinsel yapıları vardı. Bu sahil yerleşmesinin Bizans dönemine ait az

miktardaki arkeolojik kalıntılarını sütun gövdeleri, kaide ve başlıkları teşkil eder.

Bunların birçoğu yazlık konutların bahçelerinde süsleme amacıyla kullanıldıkları

için zarar görmemişlerdir.

Semtin yüksek parasal getirilerine kurban edilen tarihi eserler içinde günümüze

ulaşabilenlerin varlığının saptanmasının bile yararlı olduğu kanısındayım. Çünkü

bu malzemelerin çoğu kaybolmaya veya tahrip olmaya çok uygun, korumasız

durumdaki objelerdir. Bu sayede hiç olmazsa, fotoğraflarıyla birlikte literatüre

geçme fırsatı oluştu.

Bu bölgenin Bizans dönemine ilişkin çalışmalar oldukça eski, çok bilimsel

olmayan, ayrıntısız, kısa notlardan ibarettir. Bu makaleyle, hakkında fazla bilgi

bulunmayan bir Bizans banliyösüyle ilgili mevcut bilinenleri bir araya getirmek

ve bunları elimizdeki arkeolojik malzemeyle birleştirmek suretiyle derli toplu,

güncel bir çalışmanın ortaya çıkması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Konstantinople, Bizans, banliyö, Ruphinianus, Drys

Caddebostan in the Byzantine Period Ruphinianus (Drys)

Öz

“Ruphinianus” which it mentioned in ancient historical sources, localized to

Caddebostan. Actually, it was replaced by a town called “Drys”. This was a point

of range on the mainroad to Asia Minor.

A small safe harbour, protected by a breakwater, a pier, a ware house, emborion

and a considerable number of secular and religious buildings, including a showy

summer palace, were not far from the shore at Ruphinianus. The Monastery of

Hypaseos, Church of Havarion, Church of Hagios Mikhael and Romain are religious

buildings of the town. A dormitorium (guest house) was in the Monastery

of Hypaseos. There was also a martyrion.

There are few architectural traces left in the Byzantine settlement, due to the

new structuring. A number of columns, column capitals and other architecturals

fragments are to be found in the some houses garden and neighborhood park in

Göztepe. This fragments belonging to the various period and being the different

style.

Anahtar Kelimeler

Constantinople, Byzantine, suburb, Ruphinianus, Drys, Caddebostan

Kaynakça

• Ahmet Rasim, Marmara Denizi Kılavuzu, İstanbul, 1931.
• Anonim (Andreas David Mordtmann ?), “Bospurus Christianus, II- Golf von Nicomedien und asiatisches Ufer”, Bosporus, yeni seri, 6 (1911), s. 82.
• Anonim, “Göztepe”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C. 3, İstanbul, 1994, s.414.
• Bailly, Auguste, Bizans Tarihi, çev. Haluk Şaman, İstanbul, thz.
• Bartelink, G. J. M.,“Text Parallels between the Vita Hypatii of Callinicus and the Pseudo-Macariana”, Vigiliae Christianae, 22 (1968), s. 128-136.
• Bayladı, Derman, Bizans’ta Üç İmparatoriçe Theodora-İrini- Zoe, İstanbul, 2009.
• Bucak, Nevra, Rufinia’dan Çiftehavuzlar’a, İstanbul, 2010.
• Delaney, John J., Dictionary of Saints, New York, 1980.
• Demiriz, Yıldız, Dünden Bugüne Caddebostan, İstanbul, 2007.
• Deveciyan, Karakin, Türkiye’de Balık ve Balıkçılık, sadeleştiren Erol Üyepazarcı, İstanbul, 2006.
• Dvornik, Francis, Konsiller Tarihi İznik’ten II. Vatikan’a, çev. Mehmet Aydın, Ankara, 1990.
• Ekdal, Müfid, Bizans Nekropolünde İlk Türk Köyü Kadıköy, İstanbul, 1996.
• Ekdal, Müfid, Kadıköy Konakları, İstanbul, 2005.
• Evren, Burçak, İstanbul’un Deniz Hamamları ve Plajları, İstanbul, 2000.
• Eyice, Semavi, “Rufinianai Sarayı”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C. 6 (1994), s. 345.
• Eyice, Semavi, Bizans Devrinde Boğaziçi, (ikinci baskı), İstanbul, 2007.
• Foss, Clive, “St. Autonomus and his Church in Bithinia”, Dumbarton Oaks Papers, 41 (1987), s. 187-198.
• Gédéon, Manuel, Πατριαριχικοί Πίνακες, Constantinople, 1844.
• Gédéon, Manuel, “Κωνσταντινούπολίς”, Λεξικόν ίςτορίας καί γεογραφας, (Ed. Boutryas ve Karidis), C. 3, Constantinople, 1869-1890, s. 979.
• Gédéon, Manuel, “ ́Ρουφινιαναί”, Λεξικόν ίςτορίας καί γεογραφας, C. 4, 1888, s. 297.
• Gédéon, Manuel, Έγγραφοι λίθοί καί κεραμία, İstanbul, 1892.
• Germiyanoğlu, Celâleddin, “Caddebostanı-Ortaçağda İstanbulun Anadolu Ciheti Yazlıkları”, Akşam, 1 ve 3 Mart 1950, s. 3, 7.
• Germiyanoğlu, Celâleddin, “Caddebostan”, Akşam, 1 Mart 1950.
• Germiyanoğlu, Celâleddin, “Maltepe-Orhantepe (Bryas)”, Akşam, 20 Nisan 1950.
• Gregory, Timothy E., “Rufinus”, The Oxford Dictionary of Byzantium, C. 3, New York, 1991, s. 1815.
• Greswenor, Edwin Augustus, Constantinople, C. 1, Londra, 1895.
• Gyllius, Petrus, İstanbul Boğazı, çev. Erendiz Özbayoğlu, İstanbul, 2000.
• Hammer-Purgstall, Joseph Freiherr von, Constantinopolis und der Bosporos, C. 2, Pesth, 1822.
• Haskan, Mehmet Nermi, İstanbul Hamamları, İstanbul, 1995.
• İnciciyan, Gugas V., Boğaziçi Sayfiyeleri, (Orhan Duru’nun düzelti ve notlarıyla), İstanbul, 2000.
• Janin, Raymond, “La banlieue asiatique de Constantinople IV- Rufinianes (Djadi-Bostan)”, Échos d’Orient, 22 (1923), s. 182-190.
• Janin, Raymond, Constantinople Byzantine, Paris, 1950.
• Janin, Raymond, Les églises et les monastères des grands centres byzantins, Paris, 1975.
• Karakaya, Enis, “Merdivenköy’deki Bizans Manastırına Dair”, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, 15, (2000), s. 40-42.
• Karakaya, Enis, “Sur Dışı Bizans Yerleşmeleri İle İlgili Koruma Amaçlı Bir Rapor”, 60. Yaşında Sinan Genim’e Armağan-Makaleler, (Ed. Oktay Belli-Belma Barış Kurtel), İstanbul, 2005, s. 424-441.
• Kazhdan, Alexander Petroviç, “Hypatios of Rouphinianai”, The Oxford Dictionary of Byzantium, C. 2, New York, 1991, s. 963.
• Konstantios, Κωνσταντινιάς παλαιά καί νεωτέρα ήτοι παλιγραφή Κωνσταντινουπόλεως, Viyana, 1844.
• Mansel, Arif Müfid, Yalova ve Civarı, İstanbul, 1936.
• Meletios, Γεωγραφία, III, Viyana, 1807.
• Mikhael Attaleiates, Tarih, çev. Bilge Umar, İstanbul, 2008.
• Miliopulos, I., “Βουνός Αύξεντίου=Ρουφινιανάι=Ναός Άποστόλος Θωμα έν τοίς Βοραδίου”, Byzantinische Zeitschrift, 9 (1900), s. 63-71.
• Miliopulos, I., “Πού έκειντο αί Ρουφινιαναί ?”, Έλληνικός Φιλολογικός Σύλλογος, 29 (1907), s. 274-283.
• Miliopulos, I., “Άρχαιολογικαί ζητήσεις. Μέρος Α΄ Όνωράτον, Ρουφινιαναί, Νικητιατον, Άκρίτας”, Ό Νέος Ποιμήν, 3 (1919), s. 335-354.
• Mordtmann, Andreas David, Esquisse topographique de Constantinople, Lille 1892.
• Nikephoros Bryennios, Tarihin Özü, çev. Bilge Umar, İstanbul, 2008.
• Özcan, Celal, Gözbebeğim Göztepe, İstanbul, 2009.
• Pargoire, P. Jules, “Rufinianes”, Byzantinische Zeitschrift, 7 (1899), s.429-478.
• Paspates, Alexsandros, “τά άνατολικά προάστεια τω̃ν Βυζαντινω̃ν”, Έλληνικός Φιλολογικός Σύλλογος, 12, 1877-1878, s. 43-52.
• Prokopius, İstanbul’da İsyan ve Veba, çev. Adil Calap, İstanbul, 2002.
• Ramsay, William Mitchell, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, çev. Mihri Pektaş, İstanbul, 1960.
• Sideridis, X. A., “Πού εκειντο τα Όνωρατου?”, Έλληνικός Φιλολογικός Σύλλογος., 30 (1908), s. 217-219.
• Sideropoulos, X. A., “Nαός τω̃ν ‘Ιερομαρτυρος Άντονομος”, Έλληνικός Φιλολογικός Σύλλογος, 17, (1886), s. 122-124.
• Skarlatos Byzantios, Ή Κωνσταντινούπολις, C. 2, Atina, 1862.
• Şehsuvaroğlu, Bedi N., Göztepe, İstanbul, 1969.
• Talbot, Alice-Mary, “Rouphinianai”, The Oxford Dictionary of Byzantium, C. 3, s. 1814.
• Texier, Charles, Küçük Asya, çev. Ali Suat, C. 1, Ankara, 2002.
• Tomaschek, Wilhelm, Zur Historischen Topographie von Kleinasien im Mittelalter, Wien, 1891.
• Uçar, Şahin, Arapların Anadolu Seferleri, İstanbul, 2007.
• Umar, Bilge, Türkiye’deki Tarihsel Adlar, İstanbul, 1993.
• Vasiliev, Alexander Alexandrovich, Bizans İmparatorluğu Tarihi, çev. Arif Müfid Mansel, Ankara, 1943.