Bursa Arkeoloji Müzesindeki I. Alaaddin Keykubad’ın Sultanlık Dönemi Sikkeleri

Yıl 2024, Sayı: 33, 303 - 365, 30.06.2024

Abdül Halim Varol

https://doi.org/10.26650/sty.2024.1371380

Öz

I. Alaaddin Keykubad, başarılı siyasi ve askeri hamlelerini ticaret alanındaki faaliyetlerle destekleyerek devletin en parlak dönemini yaşamasını sağlamıştır. Ticari anlaşmaların yanı sıra ticaret yollarına ve limanlara verilen önem ekonomik başarının temelini oluşturmuştur. Yaşanan bu gelişmelerin izleri sanat alanında da yansımıştır. Çalışmamız kapsamında Bursa Arkeoloji Müzesi envanterine kayıtlı I. Alaaddin Keykubad'ın sultanlık yıllarına ait sikkeler incelenmiştir. Bu doğrultuda 220 sikke tespit edilmiş, bunlardan 72’si katalogda mükerrer örnekler çıkarılarak tanıtılmıştır. Sikkeler kendi içinde değerlendirildikten sonra süslemeleri itibariyle Türk devletleri tarafından bastırılan sikkelerle ve farklı örneklerle karşılaştırılarak Türk sanatındaki yeri ve önemi belirlenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda en erken tarihli sikkeler H. 616 (M.1219-1220), en geç tarihliler H. 633 (M.1235-1236) yıllarına aittir. Tamamı darp tekniği ile üretilen sikkelerde gümüş ve bakır malzeme kullanılmıştır. Gümüş malzemeliler çoğunluktadır. Gümüş sikkelerin ortalama çapı 23,28 mm, ağırlığı ise 2,89 g'dır. Bakır sikkelerin ise ortalama çapı 22,56 mm, ağırlığı 3,25 g'dır. Sikkeler ağırlıklı olarak Sivas ve Konya şehirlerinde basılmıştır. Sikke yüzeyinde yer alan yazılarda kufi ve Selçuklu sülüsü hatları kullanılmıştır. Süsleme unsurları bitkisel ve geometrik olarak sınıflandırılmakla birlikte geometrik motifler diğerlerine göre daha sık tercih edilmiştir. Bunlardan inci dizisi ve yıldız motifleri en çok kullanılanlardır.

Anahtar Kelimeler

Anadolu Selçuklu sanatı, I. Alaaddin Keykubad, Bursa Arkeoloji Müzesi, sikke, nümismatik

Sultanate Period Coins of Ala ad-Din Kay-Qubad I in Bursa Archaeological Museum

Öz

Ala ad-Din Kay-Qubad I supported his successful political and military moves with activities in the field of trade and ensured that the state lived its brightest period. In our study, coins from belonging to the sultanate of Ala ad-Din Kay Qubad I registered in the inventory of the Bursa Archaeology Museum were analysed. Accordingly, 220 coins were identified, 72 of which were introduced by excluding repeated examples from the catalogue. After evaluating the works within themselves, the importance of the works in Turkish art was determined by comparing them with examples of different materials in terms of their ornaments and coins minted by other states. In this context, the earliest works are 616 AH (1219-1220 AD), while the latest are dated 633 AH (1235-1236 AD). Silver and copper materials were used in coins, all of which were produced using the forging technique. The average diameter of the silver coins is 23.28 mm, and their weight is 2.89 g. The average diameter of copper coins is 22.56 mm and their weight is 3.25 g. The coins were minted mainly in the cities of Sivas and Konya. Although ornamental elements are classified as floral and geometric, geometric motifs are preferred more frequently than other motifs.

Anahtar Kelimeler

Anatolian Seljuk art, Ala ad-Din Kay-Qubad I, Bursa Archaeology Museum, coins, numismatics

Kaynakça

• Aksu, Hatice. “Rumi Motifinin ilk Onculeri,” Turkler, hazirlayan Hasan Celal Guzel, Kemal Qiyek ve Salim Koca iQinde 4: 314-331. Ankara: Yeni Turkiye Yayinlari, 2002. google scholar
• Altintaj, Ahmet. “Selyuklu Turkiye’sinde Para.” Turkler, hazirlayan Hasan Celal Guzel, Kemal Qiyek ve Salim Koca iQinde 7: 585-595. Ankara: Yeni Turkiye Yayinlari, 2002. google scholar
• Artuk, ibrahim. “Alaeddin Keykubad’in Meliklik Devri Sikkeleri”, TTK Belleten XLIV/174 (1980): 265-273. google scholar
• Bibi, El-Evamiru’l-Ala’iye Fi’l-Umuri’l-Ala’iye (Selguk Name) I. Qeviren Mursel Ozturk. Ankara: Kultur Bakanligi, 1996. google scholar
• Doganay, Aziz. “Tezyinat.” TDV Ansiklopedisi. 41: 81. istanbul: TDV Yayinlari, 2012. google scholar
• Doganay, Aziz. “Turk Sanatinda Pelengi ve §ahi Benek Nakijlari ya da Qintamani Yanilgisi.” Drvan 17 (2004): 193-218. google scholar
• Erkiletlioglu, Halit. “Sultan I. Alaeddin Keykubad Adina Metbu Meliklerce Bastirilan Mujterek Sikkeler.” Selguk 3 (1988), 89-95. google scholar
• Erkiletlioglu, Halit ve Oguz Guler. Turkiye Selguklu Sultanlari ve Sikkeleri. Kayseri: Erciyes Universitesi, 1996. google scholar
• izmirlier, Yilmaz. Anadolu Selguklu Paralari. istanbul: Mas Matbaacilik, 2010. google scholar
• Parlar, Gundegul. Anadolu Selguklu Sikkelerinde Yazi Digi Figuratif Ogeler. Ankara: Kultur Bakanligi, 2001. google scholar
• Sumer, Faruk. “Keykubad I”. TDV islam Ansiklopedisi. 25: 357-359. istanbul: TDV Yayinlari, 2022. google scholar
• Şimşir, Zekeriya. “Konya’daki Selçuklu Mimarisinde Rumi Motifi.” Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, 2002. google scholar
• Teoman, Betul. “I. Alaeddin Keykubad Donemi Sikkeleri.” 800. Fetih Yilinin Epginde Alanya/Alaiye ve Alaeddin Keykubad Sempozyumu Bildiri Kitabi, hazirlayan Ekrem Kalan ve Irmak Karabulut iyinde 89108. Antalya: ALKUY, 2022. google scholar
• Uyumaz, Emine. “Sultan I. Alaeddin Keykubad Devri Turkiye Selyuklu Tarihi (1220-1237),” Turkler, hazirlayan. Hasan Celal Guzel, Kemal Qiyek ve Salim Koca iyinde 6: 1021-1034. Ankara: Yeni Turkiye, 2002. google scholar
• Yavuz, Şeyda. “Süsleme Sanatlarında Rumi Motifi ve Tarihsel Gelişimi.” (Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, 2008. google scholar