Öz
Osmanlı Paleografyasının belge türleri arasında yer alan mahzarlar hem fiziki görünümleri, hem içerik ve işlevleri açısından dikkat çekici belgelerdir. Şikayet, talep veya teşekkür için resmi makamlara sunulan çok imzalı dilekçeye mahzar denilmektedir. Mahzarlar boyutları, büyük çoğunlu Türkçe olmakla birlikte, farklı dillerde yazılmaları, bürolarda muamele görmeleri, alt kısımlarında çok sayıda tasdik ibaresi, imza, mühür, parmak izi bulunması gibi özellikleriyle dikkat çekmektedirler. Sosyal hayatı yansıtması ve çok renkli bir muhtevaya sahip olması açısından da dikkat çekici niteliktedirler. Bu çalışmada mahzarın birinci yönü yani diplomatik özellikleri incelenmiş, rükünleri, ifadeleri ve şekilleri örneklerle gösterilmeye çalışılmıştır.
Kaynakça
- Allan, J., “Hatem”, İA, V, 359-363.
- Asım Efendi, Kāmus Tercümesi, İstanbul 1305, II.
- Baysun, C., “Budin”, İA, II, 755-757.
- Ersoy, Osman, XVIII. ve XIX. Yüzyılda Türkiye’de Kağıt, Ankara 1963.
- Gökbilgin, M. T., Osmanlı Paleografya ve Diplomatik İlmi, İstanbul 1979.
- Göyünç, N., “Van”, İA, XIII, 200-201.
- İnalcık, H., “Şikâyet Hakkı, ‘Arz-ı Hâl ve ‘Arz-ı Mahzar’lar”, Osmanlı Araştırmaları, VII-VIII (1988), s. 33-54.
- İpşirli, M., Diplomatik Açıdan Mahzar, Yayınlanmamış Profesörlük Takdim Tezi, İstanbul 1988.
- ________, “İlmiye Mensuplarının İmzâ ve Tasdik Formülleri”, Tarih Boyunca Paleografya ve Diplomatik Semineri- Bildiriler, İstanbul 1988, s. 177-200.
- Kut, G. - N. Bayraktar, Yazma Eserlerde Vakıf Mühürleri, Ankara 1984.
- Kütükoğlu, M. S., Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), İstanbul 1994.
- ________, Osmanlılar’da Narh Müessesesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri, İstanbul 1983.
- M. Sertoğlu, Osmanlı Tarih Lugatı, İstanbul 1986.
- Nedkov, B, Ottoman-Turkish Diplomatics and Paleography II: Documents, Sofie 1972.
- Osmanlı-Türk Diplomatiği Semineri, ed. M. S. Kütükoğlu, İstanbul 1995.
- Özkaya, Y., Osmanlı İmparatorluğunda Âyânlık, Ankara 1977.
- Pakalın, M. Z., Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1993, II.
- Redhouse, J., Türkçe’den İngilizce’ye Lugat Kitabı, İstanbul 1921.
- Steingass, F., Persian-English Dictionary, Beirut 1970.
- Tarih Boyunca Paleografya ve Diplomatik Semineri, ed. M. S. Kütükoğlu, İstanbul 1988.
- Uzunçarşılı, İ. H., Topkapı Sarayı Müzesi Mühürler Seksiyonu Rehberi, İstanbul 1959.
- Zajaczkowski, “Diplomatic”, EI, II, s. 316.
Öz
Mahzars, which are among the document types of Ottoman palaeography, are remarkable both in terms of their physical appearance and content. A multi-signature petition submitted to official authorities for complaints, requests, or thanks is called mahzar. Mahzars are noteworthy in terms of their size, their languages, their treatment in offices, and their numerous signatures, seals, fingerprints, and so on. It also has a remarkable feature in terms of reflecting social life and having particularly colorful content. This study examines the diplomatic features of mahzar, and attempts to show its elements, expressions, and shapes with examples.
Kaynakça
- Allan, J., “Hatem”, İA, V, 359-363.
- Asım Efendi, Kāmus Tercümesi, İstanbul 1305, II.
- Baysun, C., “Budin”, İA, II, 755-757.
- Ersoy, Osman, XVIII. ve XIX. Yüzyılda Türkiye’de Kağıt, Ankara 1963.
- Gökbilgin, M. T., Osmanlı Paleografya ve Diplomatik İlmi, İstanbul 1979.
- Göyünç, N., “Van”, İA, XIII, 200-201.
- İnalcık, H., “Şikâyet Hakkı, ‘Arz-ı Hâl ve ‘Arz-ı Mahzar’lar”, Osmanlı Araştırmaları, VII-VIII (1988), s. 33-54.
- İpşirli, M., Diplomatik Açıdan Mahzar, Yayınlanmamış Profesörlük Takdim Tezi, İstanbul 1988.
- ________, “İlmiye Mensuplarının İmzâ ve Tasdik Formülleri”, Tarih Boyunca Paleografya ve Diplomatik Semineri- Bildiriler, İstanbul 1988, s. 177-200.
- Kut, G. - N. Bayraktar, Yazma Eserlerde Vakıf Mühürleri, Ankara 1984.
- Kütükoğlu, M. S., Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), İstanbul 1994.
- ________, Osmanlılar’da Narh Müessesesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri, İstanbul 1983.
- M. Sertoğlu, Osmanlı Tarih Lugatı, İstanbul 1986.
- Nedkov, B, Ottoman-Turkish Diplomatics and Paleography II: Documents, Sofie 1972.
- Osmanlı-Türk Diplomatiği Semineri, ed. M. S. Kütükoğlu, İstanbul 1995.
- Özkaya, Y., Osmanlı İmparatorluğunda Âyânlık, Ankara 1977.
- Pakalın, M. Z., Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul 1993, II.
- Redhouse, J., Türkçe’den İngilizce’ye Lugat Kitabı, İstanbul 1921.
- Steingass, F., Persian-English Dictionary, Beirut 1970.
- Tarih Boyunca Paleografya ve Diplomatik Semineri, ed. M. S. Kütükoğlu, İstanbul 1988.
- Uzunçarşılı, İ. H., Topkapı Sarayı Müzesi Mühürler Seksiyonu Rehberi, İstanbul 1959.
- Zajaczkowski, “Diplomatic”, EI, II, s. 316.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 7 Kasım 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 |