“Zaferin Ardından Gelen Onur Kırıcı Bir Antlaşma”*: II. Selim’in Venedik’e Verdiği 1573 Ahidnamesi

Yıl 2022, , 145 - 160, 16.03.2022

Özgür Oral

https://doi.org/10.26650/iutd.202208

Öz

1570 yılında Osmanlı Devleti’nin Kıbrıs seferi ile başlayan Osmanlı Venedik Savaşı, kısa zamanda bir Osmanlı-Kutsal Birlik savaşı haline dönüşmüş, bu mücadeleler esnasında İnebahtı’da Osmanlı donanması ağır bir mağlubiyet almıştır. Buna rağmen, donanmalarını yeniden inşa eden Osmanlılar, mücadelelerine devam etmişlerdir. 1572 yılındaki girişimlerden bir netice alınamaması, Kutsal Birlik’in zayıflamasına ve Venedik’in Osmanlılarla müstakilen barış yapmasına neden olmuştur. Bu makalede, 1573 yılında II. Selim’in Venedik’e verdiği ahidname maddeleri incelenecek, buradan hareketle İnebahtı Savaşı ile zirve yapan bu süreçteki Osmanlı Venedik mücadelelerinin genel bir değerlendirmesi yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, Venedik, Kutsal Birlik, İnebahtı, Ahidname

“A Humiliating Treaty Followed the Great Victory”: The Ahdname of 1573 Issued by Selim II

Öz

The Ottoman-Venetian war of 1570 began with the naval campaign against the Venetian-held island of Cyprus. Soon thereafter, the action evolved into a war between the Ottomans and the Holy League that ultimately included the battle of Lepanto, in which the Ottomans experienced a heavy defeat. Nevertheless, the Ottomans continued to fight the Holy League by rebuilding their navy the following year. The efforts of the 1572 campaigns, while not resulting in an overall victory, caused cracks in the alliance of the Holy League. Venice, for example, made a separate peace with the Ottomans, and Selim II issued an ahdname. This article will examine the aforementioned peace (ahdname) and discuss its various articles. Finally, the author will offer a general evaluation of the struggle between the Ottomans and Venice.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Venice, Holy League, Lepanto, ahdname

Kaynakça

• Archivio di Stato di Venezia (ASVe.)
• Documenti Turchi, 26, 73, 167, 169, 188, 452, 469, 595, 820, 826, 869, 1086.
• Lettere Turchesche, b. 3/27-28.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• Mühimme Defterleri (ADVNSMHM), d. 23, 24
• Düvel-i Ecnebiye Defterleri (ADVNSDVE), d. 16/4.
• Bostan, İdris, Osmanlılar ve Deniz: Deniz Politikaları, Teşkilat, Gemiler, İstanbul 2007.
• Brummet, Palmira, Mapping the Ottomans, Sovereignty, Territory and Identity in the Early Modern Mediterranen, New York 2015.
• Callia, Anna, “Venedik Devlet Arşivi’nde Bulunan Liber Graecus (Yunan Kitabı) ve XV-XVI. YY. Osmanlı Venedik İlişkileri”, çev. Güner Doğan, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, c. XXII, Ankara 2015, s. 279-317.
• Costantini, Vera, Il Sultano e l’Isola Contesa: Cipro tra Eredita Veneziana e Potere Ottomano, Turin 2011.
• Çelik, Sıtkı, XXI. Numaralı Mühimme Defteri, Çeviriyazı-İnceleme, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1997.
• Doğan, Güner, “Girit Muharebesi Sonrası Osmanlı-Venedik Sınırı (1671)”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. X, 2019, s. 1-18.
• Fisher, Sydney Nettleton, The Foreign Relations of Turkey, 1481-1512, Urbana 1948.
• Gökbilgin, M. Tayyib, “Venedik Devlet Arşivindeki Türkçe Belgeler Kolleksiyonu ve Bizimle İlgili Diğer Belgeler”, Belgeler, V-VIII/9-12, Ankara 1971, s. 1-151.
• ________, “Venedik Devlet Arşivindeki Vesikalar Külliyatında Kanunî Sultan Süleyman Devri Belgeleri”, Belgeler, I/2, Ankara 1964, s. 119-120.
• Hammer, Joseph von, Geschichte des Osmanischen Reiches, v. III, Wien 1828.
• Işıksel, Güneş, La Politique Etrangere Ottomane dans la Seconde Moitie du XVIe Siecle le cas du Regne de Selim (1566-1574), Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales (EHESS), Doktora Tezi, 2012.
• İnalcık, Halil, Hicri 835 Tarihli Sûret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, Ankara 1987.
• Jorga, Nicolae, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, çev. Nilüfer Epçeli, kontr. Kemal Beydilli, İstanbul 2005.
• Kaçan, Meryem, XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Osmanlı Venedik Ahidnameleri, Marmara Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1995.
• Lane, Frederick C., Venice: A Maritime Republic, Baltimore and London 1973
• Lutfi Paşa, Tevârih-i Âl-i Osman, İstanbul 1341.
• Mantran, Robert, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, çev. Server Tanilli, İstanbul 2012.
• Otman, Elvin, The Crescent, The Lion and the Eagle: Re-Analyzing the Ottoman Apulian Campaign and Attack on Corfu (1537) in the Context of Ottoman-Habsburg Rivalry, Doktora Tezi, Bilkent Üniversitesi, Ankara 2018.
• Panciera, Walter, “Building a Boundary: the First Venetian - Ottoman Border in Dalmatia, 1573-1576”, Radovi - Zavod za hrvatsku povijest, c. XLV, Zagreb 2013.
• Paruta, Paolo, Storia della Guerra di Cipro, Siena 1827.
• Romanin, Samuele, Storia Documentata di Venezia, c. V, Venezia 1855.
• Rosaccio, Gioseppe, Viaggio da Venetia a Costantinopoli per Mare, e per Terra&İnsieme Quello di Terra Santa, Venedik 1598.
• Setton, Kenneth M., Papacy and Levant, (1204-1571), c. IV, Philadelphia 1984.
• Spremiç, Momcilo, “XV. Yüzyılda Venedik Cumhuriyeti’nin Şarkta Ödediği Haraçlar”, çev. Mahmut H. Şakiroğlu, Belleten, c. XLVII/185, Ankara 1983, s. 383-384.
• Şakiroğlu, Mahmut H., “II. Selim’in Venedik Cumhuriyeti’ne Verdiği 1567 ve 1573 Tarihli Ahidnâmeler”, Erdem Dergisi, c. II/5, 1986, s. 527-553.
• Theunissen, Hans, “Cairo Revisited (I): Four Documents Pertinent to the Ottoman-Venetian Treaty of 1517”, EJOS, II (1999), no: 7, s. 1-29.
• ________, “Dostluğun Bedeli: 1612-1617 Yıllarında Hollanda ile Osmanlı Devleti Arasındaki Resmi İlişkilerin Oluşmasında Hediyenin Rolü”, Kebikeç, c. XXV, İstanbul 2008, s. 51-66.
• ________, “Ottoman Venetian Diplomatics: The Ahdnames. The Historical Background and the Development of a Category of Political-Commercial Instruments together with an Annotated Edition of a Corpus of Relevant Documents”, EJOS, I (1998), s. 370-635.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, c. III, Ankara 1988.
• Wright Diana Gilliland - Pierre A. Mackay, “When the Serenissima and the Grand Turco Made Love: The Peace Treaty of 1478”, Studi Veneziani, c. LIII, Venedik 2007.
• Zinkeisen, Johann Wilhelm, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, çev. Nilüfer Epçeli, c. II, İstanbul 2011.