Osmanlı Devleti’nin 17 ve 18. yüzyıllardaki idari ve mâli değişiminin en önemli sonuçlarından biri, eyaletlerde âyân adı verilen seçkin bir zümrenin idari sisteme dahil olmasıdır. Âyân aileleri olarak da bildiğimiz iktidar ve servet sahibi bu zümre, taşrada çeşitli görevler üstlenmek suretiyle 17. yüzyıldan itibaren Osmanlı idari yapısına ortak olmuştur. Bu süreçte Karaosmanoğulları, Çapanoğulları, Caniklizâdeler ve Pazvandoğulları gibi büyük aileler yanında, hâkimiyet bölgeleri sancak ve kazalarla sınırlı olan daha küçük ölçekli birçok âyân ailesi de ortaya çıkmıştır. Bunlardan biri de Menteşe sancağında 18. yüzyıl boyunca egemen olan Hasançavuşzâdelerdir. Bu makalede, 1683-1699 savaşlarının ekonomik ve sosyal krizinin ağır sonuçlarının devam ettiği bir dönemde Köyceğiz’de ortaya çıkıp subaşılık, serdengeçti ağalığı, yeniçeri serdarlığı ve mütesellimlik gibi görevlerle Menteşe’de vazgeçilmez bir güce dönüşen bu ailenin yüzyıllık hikâyesi anlatılmıştır. Bu çerçevede ailenin askerî, politik ve ekonomik gücünü belirleyen şartlar, üstlendikleri görevler, hakimiyet bölgeleri, parçası oldukları bölgesel rekabet ve merkezî hükümetle olan ilişkileri, Osmanlı arşiv kaynaklarına dayalı ve kronolojik olarak ortaya koyulmuştur.
One of the most significant outcomes of administrative and fiscal changes in the Ottoman Empire during the 17th and 18th centuries was the inclusion of the local notables known as âyân into the provincial administrative system. This group gained power and wealth and became involved in various military and administrative roles in the provinces, becoming partners of the government from the 17th century onwards. During this period, prominent families such as the Karaosmanoğulları, Çapanoğulları, Caniklizâdeler, and Pazvandoğulları wielded extensive power, while numerous smaller-scale households also asserted authority within districts and sub-districts. Among these, the Hasançavuşzâdes dominated the sancak (sub-province) of Menteşe throughout the 18th century. This article narrates the century-long story of this family, which emerged in Köyceğiz during a period of continued economic and social crisis following the 1683-1699 wars, and rapidly ascended to indispensable power in Menteşe through positions such as subaşı, serdengeçti ağası, yeniçeri serdarı and mütesellim. The chronological analysis based on Ottoman archival sources reveals the factors that enhanced the family’s military, political, and economic influence, the roles they undertook, their territorial expansion and involvement in regional competition, and their relations with the central government.
Provincial administration Local notable the Sub-province of Menteşe Deputy governor Tax-farmer
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Genel Türk Tarihi (Diğer) |
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 2 Ağustos 2024 |
Gönderilme Tarihi | 21 Mart 2024 |
Kabul Tarihi | 3 Temmuz 2024 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 |