WOMEN AS AN ISSUE OF ROMAN LAW OF CITIZENSHIP

Yıl 2016, Sayı: 63, 1 - 26, 02.10.2016

Hatice Palaz Erdemir

Öz

In order to ensure public order, law has emerged to organize the interaction

between people of all kinds. Among all known laws of ancient times, Roman law,

assumed to be based on “individuals rights”. However, the needs and experiences of

people grew and developed in understanding of the social state, individuals rights

and freedoms have become rather limited in Roman law, compared to today’s states.

Th is study reveals that, women’s rights in Rome, were more engaged with civil law as

marriage, divorce and inheritance, not the rights brought by the concept of citizenship.

At the beginning of the reasons for this, was that the laws were arranged by empowered

men in favor of fellow men which the laws were the source of sex discrimination.

Anahtar Kelimeler

Roman law, gender, woman, pudicitia, univirae

ROMA VATANDAŞ HUKUKUNUN KONUSU OLARAK KADIN

Öz

Hukuk, toplum düzenini sağlamak amacıyla, kişiler arasında her türlü etkileşimi

düzenlemek için ortaya çıkmıştır. Bilinen bütün Eskiçağ kanunları içerisinde, Roma

hukukunun, fert hukukunu esas aldığı kabul edilmektedir. Ancak, Roma toplumunun

gelişimi ve değişimi, ihtiyaç ve tecrübelerinin artması ve sosyal devlet anlayışının

gelişmesiyle, Roma hukukundaki kişi hak ve hürriyetlerini karşılayacak olan kurallar,

tabii olarak günümüz hukuk kurallarına kıyasla oldukça sınırlı kalmıştır.

Bu çalışma, Roma’da kadınlarla ilgili hakların daha çok evlenme, boşanma ve miras

gibi medeni hukukla ilgili olduğunu, vatandaşlık kavramının getirdiği hakları Romalı

kadınların doğrudan kullanamadıklarını ortaya koymaktadır. Bunun nedenlerinin

başında ise, erki elinde bulunduran erkekler tarafından, erkeklerin lehine düzenlenmiş

kanunlarla cinsiyet ayrımcılığının geldiği gözlenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Roma hukuku, cinsiyet, kadın, pudicitia, univirae

Kaynakça

• Appian of Alexandria, Civil Wars, çev. John Carter, Penguin Classics, London 1996. Cicero, Pro Caelio (Defense Speeches), ed. ve çev. D. H. Berry, Oxford World Classics, Oxford University Press, New York 2000. Cornelius Nepos, On the Great Generals of Foreign Nations, çev. J. C. Rolfe, Th e Loeb Classical Library, Cambridge 1966. Juvenal, Th e Sixteen Satires, çev. Peter Green, Penguin Classics, London 2004. Livy, Th e Early History of Rome, çev. Aubrey de Sélincort, I-V, Penguin Classics, London 2002. Pliny the Elder, Th e Natural History, çev. M. D. John Bostock, Taylor and Francis, London 1855. Tacitus, Agricola and Germania, çev. Harold Mattingly, Penguin Classics, London 2010. Valerius Maximus, Memorable Doings and Sayings, ed. ve çev. D. R. Shackleton Baily, I-II, Loeb Classical Library, London and Cambridge 2000. Tetkik Eserler Aksaray, Buse, Roma Hukukunda Kadınların Hak ve Fiil Ehliyeti, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2012. Aras, Bahattin, Roma Hukukundan Günümüze Boşanma Davalarında Yargılama Usulü ve Günümüz Aile Mahkemeleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2005. Arsal, Sadri Maksudi, Umumî Hukuk Tarihi, İstanbul 1948. Ayiter, Kudret, Klasik Roma Hukukunda Dos’un Tesisi, Ankara 1958. _____________, Roma Hukuku Dersleri Aile Hukuku, Ankara 1963. _____________, Roma Hukuku ve Bugünkü Hukuk, İzmir 1978. Bahçekapılı, Nedim, “Kilise Hukukunda Kaynak Kavramı”, İslam Araştırmaları Dergisi, yıl 2, sayı 3 (2009), s. 50-62. 21 ROMA VATANDAŞ HUKUKUNUN KONUSU OLARAK KADIN Bauman, Richard A., Women and Politics in Ancient Rome, London 1992. _____________, Human Rights in Ancient Rome, London and New York 2000. Berki, Şakir, “Roma’da Aile Hukuku”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XIV/1-4, Ankara 1957, s. 111-121. Brunt, Michael, Social Cofl icts in the Roman Empire, London 1971. Caner, Emre, Kutsal Fahişeden Bakire Meryem’e Toprak ve Kadın, Su Yayınları, İstanbul 2004. Cantarella, Eva, Pandora’s Daughters, Baltimore 1987. Cin, Halil, İslam ve Osmanlı Hukukunda Evlenme, Ankara 1974. Clark, Elizabeth A., “Ideology, History and Construction of “Women” in Late Ancient Christianity History”, Journal of Early Christian Studies, vol. 2, no. 2, Baltimore Summer 1994, s. 155-184. Colognesi, Luigi Capogrossi, “Roma Egemenliği Yurttaşlık ve Kölelik”, çev. Özcan Çelebican, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XLIII/1-4 (1994), s. 299-312. Çelebican, Özcan Karadeniz, Justinianus Zamanına Kadar Roma’da İş İlişkileri, Ankara 1976. _____________, Roma Hukuku, Yetkin Hukuk Yayınları, Ankara 2014. Duby, George-P. Michelle, “Kadınların Tarihini Yazmak Kadınların Tarihi”, Ana Tanrıçadan Hıristiyan Azizlere, I, çev. Ahmet Fethi, İstanbul 2005. Demir, Fevzi, Hukukun Temel Kavramları, İzmir 2007. Dülger, İbrahim, “Irza Geçme Suçunun Tarihi Gelişimi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 6, 2000, s. 81-104. Edwards, Catharine, Unspeakable Professions Public Perfomance and Prostitution in Ancient Rome, Princeton University Press, 1997. Ekinci, Ekrem Buğra, Hukukun Serüveni, İstanbul 2011. Emiroğlu, Haluk, Roma Hukuku’nun Bilgi Kaynaklarından Corpus Iuris Civilis ve Türkiye’de Hukuk Resepsiyonu, Ankara 2002. 22 HATİCE P. ERDEMİR Erdemir, Halil, Turkish Political History, Manisa Ofset, İzmir 2007. _____________, Turkey in Transition, Lambert Academic Publishing, Saarbrücken 2014. Erdemir, Hatice Palaz, “Wollen Textiles: An International Trade Good in the Lycus Valley in Antiquity”, Colossae in Space and Time Linking to an Ancient City, ed. Alan H. Cadwallader, Michael Trainor, Vandenhoeck and Ruprecht, Leiden 2012, s. 104-129. _____________, “Antikçağ’da İşte Kadın”, II. Uluslararası Ahilik Sempozyumu, “Ahilikte Kadının Yeri”, Nuh Naci Yazgan Üniversitesi, Kayseri 19-20 Eylül 2012. _____________ - Halil Erdemir, “Antikçağ’da Çocuk Olmak: Ölmek ya da Ölmemek”, Uluslararası Katılımlı Kadına ve Çocuğa Şiddet Sempozyumu Bildiri Kitabı, Mutlu Çocuklar Derneği ve Kırıkkale Üniversitesi Kadın Sorunları Uygulama ve Araştırma Merkezi, yay. haz. Dolunay Şenol, Sıtkı Yıldız, Talat Kıymaz, Hasan Kala, 26-27 Nisan 2012, II, Ankara 2012, s. 643-659. _____________ - Nurcan Barman, “Augustus Döneminde Roma Hukukunun Konusu Olarak Kadın”, I. Uluslararası Kadın Çalışmaları Kongresi, Adana 9-11 Nisan 2015, s. 268-275. Erişgin, Özlem Söğütlü, Vekâlet Sözleşmesi Bağlamında Noxal Sonuçlu Sözleşme “Hırsız Köle Olayı”, Ankara 2002. _____________, “Roma Toplumunda Kadının Konumu”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, IV/2 (2013), s. 1-31. Esen, Bülent Nuri, Anayasa Hukuku Genel Esaslar, Ankara 1970. Esener, Turhan, Borçlar Hukuku I., Ankara 1969. Evans, John K., War and Children in Ancient Rome, New York 1991. Ferrero, Guglielmo, Th e Women of the Caesars, New York 1911. Forbes, Elizabeth, Municipal Vitues in the Roman Empire-Th e Evidence of Italian Honorary Inscriptions, B. G. Teubner, Studgartt und Leipzig 1996. Frier, W. Bruce-Th omas A. McGinn, A Casebook on Roman Family Law, Oxford University Press, New York 2004. 23 ROMA VATANDAŞ HUKUKUNUN KONUSU OLARAK KADIN Gaudemet, Jean, “Roma İmparatorluğu’nda Kadının Hukuki Durumu”, çev. Bülent Tahiroğlu, İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi, VI/9 (1972), s. 205-230. Gönenç, Fulya İlçin, Roma Hukukunda Kadın, İstanbul 2010. Güriz, Adnan, Faydacı Teoriye Göre Ahlak ve Hukuk, Ankara 1963. Hemelrijk, Emily A., Matrona Docta-Educated women in the Roman élite from Cornelia to Julia Domna, Routledge, London and New York 2004. _____________, “City Patronesses in the Roman Empire”, Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, Franz Steiner Verlag, Bd. 53, H. 2, 2004, s. 209-245. _____________, “Patronesses and “Mothers” of Roman Collegia”, Classical Antiquity, University of California Press, vol. 27, no. 1, April 2008, s. 115-162. Holland, J., A Brief History to Misogyny-Th e World’s Oldest Prejudice, Constable and Robinson, London 2006. Jonaitis, Marius-Elena Kosaitė-Čypienė, “Conception of Roman Marriage: Historical Experience in the Context of National Family Policy Concept”, Jurisprudencija- Jurisprudence, 2 -116, University of Wroclaw, 2009, s. 295-316. Kampen, N., Image and Status: Roman Working Women in Ostia, Berlin 1981. Kılıç, Hüseyin, Kölebeylikten Derebeyliğe Tarih ve Kadın 1, Art Yayınları, Ankara 1998. Koschaker, Paul-Kudret Ayiter, Modern Özel Hukuka Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatları, Ankara 1977. Lefk owitz, Mary R.-Maureen B. Fant, Women’s Life in Greece and Rome, Baltimore 1992. Levick, Barbara, “Women and Law”, A Companian to Women in the Ancient World, edt. Sharon L. James, Sheila Dillon, Wiley Blackwell, Chichester 2015, s. 96-106. Lowenstein, Karl, Th e Governance of Rome, Martinus Nijhoff , Hague, Netherlands 1973. Marshall, A. J., “Ladies at Law: Th e Role of Women in the Roman Civil 24 HATİCE P. ERDEMİR Courts”, Studies in Latin Literature and Roman History, edt. C. Deroux, 5, Brussels 1989, s. 35-54. _____________, “Roman Ladies on Trial: Th e Case of Maesia of Sentinum”, Phoenix, 44, 1990, s. 46-57. McGinn, Th omas A. J., Prostitution, Sexuality and the Law in Ancient Rome, Oxford University Press, New York, Oxford 1998. Mutluay, Nazmiye, Yunan ve Roma Uygarlığında Çocuk, Ankara 2007. Olasope, Olankunbi O., “Univira: Th e Ideal Roman Matrona”, LUMINA, Holy Name University, vol. 20, no. 2, Tagbilaran City 2009, s. 1-18. Olson, Kelly, Dress and the Roman Woman: Self-Presentation and Society, London and New York 2008. Özdemir, Gökçe Türkoğlu, Roma Hukunda İnfamia (Şerefsizlik), Seçkin Yayın, 2008. Özyörük, Mukbil, Hukuka Giriş, Ankara 1959. Pennel, Robert F., Ancient Rome From the Earliest Times Down to 476 AD, Allyn and Bacon, Boston 1890. Richlin, Amy, “Not before Homosexuality: Th e Materiality of the cinaedus and the Roman Law against Love between Men”, Journal of the History of Sexuality, Volume 3, Issue 4, April 1993, s. 523-573. Scott, S. P., Th e Civil Law, Law Book Exchange Ltd., New Jersey 2006. Shelton, Jo Ann, As the Romans Did, New York 1988. Tahan, Duygu, “Roma Hukukunda Manuslu Evlilikler”, Mecmua, Ankara 2008. Tahiroğlu, Bülent-Belgin Erdoğmuş, Roma Hukuku Dersleri Tarihi Giriş Hukuk Tarihi Genel Kavramlar Usul Hukuku, İstanbul 2010. Tamer, Diler, Agustus Çağında Cinsel Suçlar ve Lex Iulia Aldulteris Coercondis, Homer Kitapevi, İstanbul 2007. Topakkaya, Arslan, “Aristoteles’te Adalet Kavramı”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (Th e Journal of International Social Research), II/6 (2009), s. 628-633. 25 ROMA VATANDAŞ HUKUKUNUN KONUSU OLARAK KADIN Topçuoğlu, Hamide, XIX. Yüzyıl Sosyologlarında Hukuk Anlayışı, Ankara 1961. Toroslu, Nevzat, Cürümlerin Tasnifi Bakımından Suçun Hukuki Konusu, Ankara 1970. Umur, Ziya, Roma Hukuku (Umumi Mefh umlar-Hakların Himayesi), İstanbul 1967. Wells, Jess, Kadın Gözüyle Batı Avrupa’da Fahişeliğin Tarihi, çev. Nesrin Arman, Pencere Yayınları, İstanbul 19962. Yalçın, Aydın, İktisadi Doktrinler ve Sistemler Tarihi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1983.