Marcus Aurelius ve Lucius Verus Dönemlerinde M.S. 165-180 Yılları Arasında Görülen Büyük Salgın

Yıl 2020, Sayı: 71, 15 - 28, 28.08.2020

Mustafa Hamdi Sayar

Öz

162 yılında Lucius Verus komutasında başlayan Parth seferi sırasında 165 yılında Nisibis’te görülmeye başlayan salgın esnasında sefere katılan askeri birlikler, imparatorluğun Balkanlar ve Avrupa bölgelerinde konuşlanmış bulunuyorlardı. 162 yılından 166 yılına kadar süren Parth seferine katılan askerlerin Ren ve Tuna sınırlarındaki sürekli konuşlandırılmış oldukları karargâhlarına dönmeleriyle birlikte salgın Avrupa’ya ve hatta Britannia’ya kadar taşındı. Bu durum Marcus Aurelius dönemindeki salgında oluşan kayıpların kesinlikle abartılmadığını oldukça yüksek can kaybı olduğunu, imparatorluğun sınırları içerisindeki nüfus yapısının önemli ölçüde etkilendiğini ve hastalığın yarattığı tahribatın dönemin kaynaklarında da belirtildiği gibi yıllarca sürdüğünü, hatta Roma sınırları dışında Barbaricum bölgesine de yayıldığını ortaya koymakta; belki Marcus Aurelius’un yerine geçen oğlu Commodus zamanında da devam etmekte olduğunu düşündürmektedir. Ne M.Ö. 430/429 yılında Atina ve çevresinde görülen salgının ve ne de M.S. 248 yılında Roma imparatorluğunda görülen ve Decius ya da Kyprianos salgını olarak tanımlanan hastalığın yayıldığı alan bu kadar büyük değildi ve bu kadar yüksek sayıda can kaybı yoktu. 6. yy. da Justinianus döneminde dalgalar halinde yayılan ve Justinianus vebası olarak tanımlanan veba salgını yıllarca kitlesel ölümlere neden olmuş ve neredeyse Ortaçağda görülen büyük veba salgınları gibi o zaman için bilinen dünyanın nüfus yapısının değişmesine neden olacak ağır can kayıpları meydana gelmişti. 19. yy.da bazı eskiçağ tarihçileri Antoninus salgını olarak bilinen Marcus Aurelius dönemindeki salgının yarattığı yıkıcı etkinin Roma imparatorluğunun 3. yy.da yaşadığı, siyasi, asker ve iktisadi krizin hazırlayıcısı olduğunu hatta eskiçağın bitimi olarak yorumlanabileceğini öne sürmektedirler. Ancak Roma imparatorluğunun 3. yy.da yaşadığı krizin 2. yy.ın ikinci yarısındaki Antoninus salgınının yarattığı olumsuzluklardan başka nedenleri de vardı.

Anahtar Kelimeler

Lejyon, sefer, bölgelerüstü salgın, belirti, bölgelerarası hareketlilik

Pandemic Under Marcus Aurelius and Lucius Verus Between A.D. 165-180

Öz

A pandemic began to occur in Nisibis in AD 165 during the Parthian expedition, which began in AD 162 under the command of Lucius Verus. Military troops which had their headquarters stationed in the Balkans and in the European regions of the empire, were involved in the Parthian expedition and suffered under this pandemic. The epidemic then moved further into Europe and even to Britannia, as the soldiers who had participated in the expedition from AD 162 to AD 166 later returned to their headquarters at the borders of the Rhine and Danube. The losses which occurred as a result of the epidemic in the period of Marcus Aurelius were not exaggerated. The death toll was very high and the population structure within the borders of the empire was significantly affected. The destruction caused by the disease continued for years, as stated in the sources of the period. According to these sources, the disease even spread to the Barbaricum region outside the borders of Rome and also continued during the period of Commodus who reigned immediately after his father Marcus Aurelius. Neither the epidemic which had occurred in 430-429 BC in the vicinity of Athens, nor that of AD 248 in Rome (also called Decius or Kyprianos), spread to such a vast area as the pandemic of AD 165, and the death toll of these other epidemics was not as high as that of AD 165. By comparison, the Plague of Justinianus in the 6th century spread in waves and caused many deaths for years. Like the plagues of the medieval period it changed the populational structure of the world. In the 19th century ancient historians argued that the destructive effect of the pandemic of Marcus Aurelius’ era, also known as “The Antoninus Epidemic”, caused the political, military and economic crisis that the Roman Empire faced in the 3rd century and it could even be interpreted as the end of Antiquity. However, there were other reasons for this crisis in the 3rd century, and it is notable that the negative effects of the pandemic were mainly seen in the second half of the 2nd century.

Anahtar Kelimeler

Legio, expedition, pandemie, symptom, intrerregional mobility

Kaynakça

• Adams, G. W., Marcus Aurelius in the Historia Augusta and Beyond, Lanham 2014.
• Barnes, T. D., “Hadrian and Lucius Verus”, JRS, 57, 1967, 65-79. Behr, C. A., Aelius Aristides and the Sacred Tales, Amsterdam 1968.
• Birley, A., Mark Aurel, Kaiser und Philosoph, München 19772. Bishop, M. C., Lucius Verus and the Roman Defence of the East, South Yorkshire 2018.
• Bowersock, G., “Lucius Verus in the Near East”, Rome et ses provinces. Génèse et diffusion d’une image du pouvoir, ed. C. Evers - A. Tsingarida, Hommage à J.-Ch. Balty, Bruxelles 2001, s. 73-77.
• Brodersen, K., Galen, Stuttgart 2016.
• Bruun, Chr., “The Antonine Plague and the ‚Third-Century Crisis’”, Crises and the Roman Empire. Proceedings of the Seventh Workshop of the International Network Impact of Empire (Nijmegen, June 20-24, 2006), ed. O. Hekster - G. de Kleijn - D. Slootjes, Leiden 2007, s. 201-217.
• Deeg, Ph., Der Kaiser und die Katastrophe, Stuttgart 2019.
• Demandt, A., Der Fall Roms, Münih 2014.
• ________, Marc Aurel, Der Kaiser und seine Welt, Münih 2018. Duncan-Jones, R. P., “The Antonine Plague”, Arctos Revisited, 52, 2018, 41-72.
• ________, “The Impact of Antonine Plague”, JRA, 9, 1996, 108-136.
• Eck, W., “Die Seuche unter Marc Aurel: Ihre Auswirkungen auf das Heer”, L’Impatto della “Peste Antonina”, ed. E. Lo Cascio, 2012, 63-78.
• Edwell, P., Between Rome and Persia, The Middle Euphrates, Mesopotamia and Palmyra under Roman Control, London 2008.
• Ehmig, U., “Die Auswirkungen der Pest in antoninischer Zeit”, ZPE 122, 1998, 206-208. Fink, R., Roman Military Records on Papyrus, Ann Arbor 1971.
• Fündling, J., “Lucius Verus, Seine Lobredner, seini Kritiker und sein Platz in der Herrschaft”; Studien zur antiken Geschichtsschreibung, ed. M. Rathmann, Antiquitas 1. 55. Bonn 2009, 211-236.
• ________, Mark Aurel, Darmstadt 2008. Gebhardt, A., “Imperiale politik und provinziale Entwicklung. Untersuchungen zum Verhältnis von kaiser Heer und Städten im syrien in vorseverischer Zeit”, Klio Beiheft, Neue Folge 4, Berlin 2002.
• Gilliam, F. J., “The Plague under Marcus Aurelius”, AJP, 82, 1961, 225-251.
• Greenberg, J., “Plagued by doubt: reconsidering the impact of a mortality crisis in the 2nd c. A.D.”, JRA, 16, 2003, 413-425.
• Harper, K., The Fate of Rome, Climate, Disease and the End of Empire, Princeton/Oxford 2017.
• Hölscher, T., “Die Stadt Rom als triumphaler Raum und ideologischer Rahmen in der Kaiserzeit”, Der römische Triumph in Prinzipat und Spätantike, ed. F. Goldbeck - J. Wienand, Berlin 2017, 283-315.
• Jones, Chr. P., “Aelius Aristides and the Asklepion”, Pergamon: Citadel of the Gods, ed. H. Koester, Harvard Theological Studies, 46, 1998, 63-76.
• ________, “Recruitment in time of plague: the case of Thespiae”, L’Impatto della “Peste Antonina”, ed. E. Lo Cascio, 2012, 79-85.
• Klinkott, H., “Parther-Pest-Pandoramythos. Katastrophen und ihre Bedeutung für die Regierungszeit von Marc Aurel”; Marc Aurel Wege zu seiner Herrschaft, ed. V. Grieb, Gutenberg 2017, 285-305.
• Kobes, J., “Pest in der hohen Kaiserzeit”; Pest Die Geschichte eines Menscheittraumes, ed. M. Meier, Stuttgart 2005.
• Littmann R. J. - M. L. Littmann, “Galen and the Antonine Plague”, AJPh, 94, 3, 1973, 243-255. Marcone, A., “La peste Antonina Testimonianze e interpretazoni”, RSI, 114, 2002, 803-819.
• Mattern, S., The Prince of Medicine Galen in the Roman Empire, 2013.
• Michels, Chr., “Antoninus Pius und die Rollenbilder des Römischen Princeps”, Klio Beiheft, No. 30, Berlin 2018.
• ________, “Sieg und Triumph in der Zeit von Antoninus Pius bis Commodus”, Der römische Triumph in Prinzipat und Spätantike, ed. F. Goldbeck - J. Wienand, Berlin 2017, 215-253.
• Moraux, P., Souvenir d’médecin: Galien de Pergame, Paris 1985.
• Niebuhr, B. G., Vorträge über Alte Geschichte II (1825), 1848.
• Pausch, D., “Der Philosoph auf dem Kaiserthron, der Leser auf dem Holzweg?”, Marc Aurel in der Historia Augusta in Millenium, 4, 2007, 107-155.
• Publius Aelius Aristides Heilige Berichte, ed. H. O. Schröder, Heidelberg 1986. Schippmann, K., Grundzüge der parthischen Geschichte, Darmstadt 1980.
• Schlange-Schöningen, H., Die römische Gesellschaft bei Galen, Biographie und Sozialgeschichte, Berlin - New York 2003.
• Schmitt, H. G., Die Pest des Galenos, Würzburg 1936. Scriptores Historiae Augustae (SHA). Seeck, O., Geschichte des Untergangs der antiken Welt, Stuttgart I, 1895.
• Sonnabend H., Katastrophen der Antike, Darmstadt 2013. Strobel, K., “Zeitgeschichte unter den Antoninen Die Historiker des Partherkrieges des Lucius Verus”, Aufstieg und Niedergang der römischen Welt. Geschichte und Kultur Roms im Spiegel der neueren Forschung, ed. Wolfgang Haase, Teil II: Principat, Band 34/2 Berlin 1994, 1315–1360. The Cambridge Companion to Galen, ed. R. J. Hankinson, Cambridge 2008.
• Toner, J., Roman Disasters, Cambridge/Malden 2013. Weiß, P., Die Auxilien des syrischen Heeres von Domitian bis Antoninus Pius, Chiron 36, 2006.
• Winkle, St., Eine Kulturgeschichte der Seuchen, Düsseldorf-Zürih 1997.
• Ziegler, K. H., Die Beziehungen zwischen Rom und dem Partherreich. Ein Beitrag zur Geschichte des Völkerrechts, Wiesbaden 1964.