Haçlı Devletlerinde (Outremer) Kullanılan Unvanlara Dair

Yıl 2020, Sayı: 71, 67 - 81, 28.08.2020

Ebru Altan

Öz

Birinci Haçlı Seferi (1096-1099) sırasında ve sonrasında Doğu’da Latinler tarafından kurulmuş olan ve outremer şeklinde ifade edilen dört Haçlı Devleti, hükümdarın taşıdığı hâkimiyet unvanına bağlı olarak krallık, kontluk, prinkepslik gibi farklı isimlerle anılmıştı. Kudüs’ün ilk Latin hükümdarı taçlandırılmadığı için yaygın olarak prinkeps unvanını kullanmış; fakat 1100 yılından itibaren krallığın hükümdarları resmen kral sıfatını taşımışlardır. Feodal bir yapıya sahip olan bu Latin devletlerinde kralın vasalları olan iktâ sahibi asiller lord, senyör, baron gibi farklı unvanlarla tanımlanmıştır. Bu devletlerin en önemli idarî birimlerinde yer alan seneşal, konnetabl, marşal, çemberlayn ve şansölye olarak adlandırılan yüksek memurların unvanları da kendi içinde hiyerarşik bir sıraya sahip olmuştur. Bu yazıda Kudüs Krallığı, Urfa Kontluğu, Trablus Kontluğu ve Antakya Prinkespliği olarak adlandırılan Haçlı Devletlerinde kullanılmış olan hâkimiyet ile asalet ve memuriyet unvanları kaynakların verdiği bilgiler ışığında ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Haçlı Devletleri, Outremer, unvan, asalet, memuriyet

About the Titles Used in The Crusader States (Outremer)

Öz

The four major Crusader States (Outremer), founded in the East by the Latins due to the First Crusade, were called a kingdom, county or principality depending on their ruler’s title. The first ruler of the Crusader Kingdom adopted the title of princeps instead of king. Officially, from the the year 1100, rulers of the Kingdom carried the title of king. In these Latin States with a feudal structure, the nobles who were vasals of the king were designated as lord, seigneur or baron. Also, high officers in the most important administrative units of the Outremer were called seneşal, konnetabl, marşal, çemberlayn and şansölye in a hierarchical order. This paper examines the titles of sovereignty, nobility and office holder used in the Crusader States of the Kingdom of Jerusalem, the Principality of Antioch, the County of Edesa and the County of Tripoli.

Anahtar Kelimeler

Crudaser States, Outremer, title, nobility, official

Kaynakça

• Albertus Aquensis, Liber Christianae Expeditionis pro Ereptione et Restitutione Sanctae Hierosolymitanae Ecclesiae, nşr. ve trc. S. B. Edgington, Albert of Aachen. Historia Ierosolimitana, History of the Journey to Jerusalem, Oxford 2007.
• Ayönü, Yusuf, “Bizans Ordusunda Ücretli Türk Askerler (XI-XII. Yüzyıllar)”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sayı 25 (2009), s. 53-69.
• Demirkent, Işın, “Kudüs Krallığı’nda Devlet İdaresi”, Haçlı Seferleri Tarihi, Makaleler-Bildirilerİncelemeler, İstanbul 2007, s. 249-259.
• ________, Urfa Haçlı Kontluğu Tarihi (1098-1118), TTK, Ankara 1990.
• Fulcherius Carnotensis, Gesta Francorum Iherusalem Peregrinantium, RHC occ., III, Paris 1866, s. 311-485.
• Gesta Francorum (Anonim), nşr. ve trc. R. Hill, The Deeds of the Franks and the Other Pilgrims to Jerusalem, Oxford 1979.
• Hiestand, Rudolf, “Some Reflections on the Impact of the Papacy on the Crusader States and the Military Orders in the Twelfth and Thirteenth Centuries”, The Crusades and the Military Orders: Expanding the Frontiers of Medieval Latin Christianity, ed. Z. Hunyadi -J. Laszovsky, Budapest 2001, s. 3-20.
• Jacques de Vitry, “Historia Iherosolimitana”, Gesta Dei per Francos, ed. J. Bongars, I/2, Hanoviae, 1611, s. 1051-1171.
• Kallek, Cengiz, “Hisbe”, DİA, c. XVIII, s. 133-143. Kostick, Conor, The Social Structure of the First Crusade, Leiden 2008.
• La Monte, John L., Feudal Monarchy in the Latin Kingdom of Jerusalem, 1100 to 1291, Cambridge 1932.
• Lignages d’Outremer, RHC Louis, II, Paris 1843, s. 441-474.
• Murray, Alan V, The Crusader Kingdom of Jerusalem: A Dynastic History, 1099-1125, Oxford 2000.
• Niermeyer, J. F., Mediae Latinitatis Lexicon Minus, Leiden 1976. Prawer, Joshua, The Crusaders Kingdom, London 2001.
• Raimundus Aguilers, Historia Francorum qui ceperunt Jerusalem, RHC occ., III, Paris 1866, s. 231-309; trc. H. Hill-L. Hill, Raymond d’Aguilers, Historia Francorum qui ceperunt Iherusalem, Philadelphia 1968.
• Riley-Smith, Jonathan, The Feudal Nobility and The Kingdom of Jerusalem, 1174-1277, London 1974.
• Riley-Smith, Jonathan, “The Title of Godfrey of Bouillon”, Bulletin of the Institute of Historical Research, 52 (1979), s. 83-86.
• Robert the Monk’s History of the First Crusade, Historia Iherosolimitana, trc. C. Sweetenham, Aldershot 2005.
• Runciman, Steven, Haçlı Seferleri Tarihi, terc. F. Işıltan, I, Ankara 1989.
• Willermus Tyrensis, Historia Rerum in Partibus Transmarinis Gestarum, RHC occ., I; terc. E. A. Babcock - A. C. Krey, A History of Deeds Done Beyond the Sea. By William Archbishop of Tyre, I, New York 1943.