Sivas Kongresi (4-11 Eylül 1919) Delegelerine Dair Bazı Tespitler

Yıl 2020, Sayı: 71, 473 - 496, 28.08.2020

Fatih M. Sancaktar

Öz

Tam İstiklal görüşünü savunanlar açısından, Milli Mücadele tarihinin en önemli dönüm noktalarından biri Sivas Kongresi’dir. 4-11 Eylül 1919 tarihleri arasında toplanan bu kongrede alınan kararlar, yeni Türk devletine giden sürecin ve Anadolu Hareketi’nin karakter ve şeklini belirlemiştir. Sivas Kongresi’nde alınan kararlarla Anadolu Hareketi, artık bütün ülke için ve temsil ettiği millet adına çaba sarf edecekti. Ancak böylesine önemli özelliğe sahip Sivas Kongresi delegelerine dair yazılan hatıra ve telif eserlerde, birtakım sorunların olduğu bilinmektedir. Bu sorunlar genel olarak kongreyi katılan delegelerin isimleri, sayısı ve temsil ettikleri şehirleri şeklinde sıralamak mümkündür. Bu çalışma, farklı bir yaklaşım üzerinden hareketle, Sivas Kongresi delegelerine dair ifade edilen sorunları daha belirgin şekilde ortaya koyma ve bir nebze de olsa açıklık getirme amacı taşımaktadır. Bu yüzden çalışma yöntem olarak, belirlenen bazı kriterler çerçevesinde doğrudan doğruya kongre tutanak ve belgelerini inceleme esasını benimsemiştir.

Anahtar Kelimeler

Sivas Kongresi, Delegeler, Anadolu Hareketi

Determinations About the Delegates of The Sivas Congress (4-11 September 1919)

Öz

From the point of view of defenders of full independence, one of the most important turning points in the history of the National Struggle was the Sivas Congress. The decisions taken at this Congress, which was convened between 4-11 September 1919, determined the character and shape of the process leading to the New Turkish State and the Anatolian Movement. In the light of the decisions made at the Sivas Congress, the Anatolian movement would make efforts on behalf of the whole country and of the nation it represents. However, it is known that there are some mistakes in the memoirs and copyrighted works written about the Sivas Congress delegates. These issues are mainly regarding the names and number of delegates attending the convention and the cities they represent. This study aims to explain the issues expressed about the delegates of the Sivas Congress in a more specific way and to clarify them to some extent. Therefore, this study is based on a direct examination of the minutes and documents of the Congress within the framework of certain criteria.

Anahtar Kelimeler

The Sivas Congress, Delegates, The Anatolian Movement

Kaynakça

• Bâb-ı Ali Evrak Odası (BEO)
• Dahiliye Nezareti
• Kalem-i Mahsus (DH.KMS)
• Şifre Kalemi (DH.ŞFR)
• Hariciye Nezareti Siyasi Kısım (HR.SYS)
• Meclis-i Vükela (MV)
• MM Zabıt Ceridesi
• 4 Eylül 1919 Sivas Kongresi Tutanak ve Belgeleri, (Yoğun CD) Haz. Kadir Pürlü, Sivas İl Kültür Müdürlüğü, Sivas 2009.
• Akandere, Osman, “Milli Mücadelenin Başlarında Mustafa Kemal Paşa Sine-i Millet Düşüncesi ile Askerlikte İstifa Öncesi ve Sonrası Kendisine Gösterilen Bağlılıklar”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 11, Konya 2002, s. 247-309.
• Aşkun, Vehbi Cem, Sivas Kongresi, İstanbul 1963. Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, I, III, MEB, İstanbul 1993.
• Bostancı, Mustafa, “Milli Mücadelede Erzurum Kongresi ve Kararları”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (2015), s. 184-203.
• Bozkurt, Abdurrahman, İtilaf Devletlerinin İstanbul’da İşgal Yönetimi, ATAM, Ankara 2014. C
• ebesoy, Ali Fuat, Milli Mücadele Hatıraları, Temel Y., İstanbul 2000.
• Denizli, Hikmet, Sivas Kongresi Delegeleri ve Heyet-i Temsiliye Üyeleri, Kültür Bakanlığı Y., Ankara 1996.
• Goloğlu, Mahmut, Erzurum Kongresi, Ankara 1968.
• _______, Sivas Kongresi, Başnur Matbaası, Ankara 1969.
• İğdemir, Uluğ, Sivas Kongresi Tutanakları, 3. Baskı, TTK, Ankara 1999.
• İkinci Grup’un Kurucularından Salâhattin Kösoğlu’nun Milli Mücadele Hatıraları, haz. Ahmet Demirel, İletişim, İstanbul 2017.
• Kansu, Mazhar Müfit, Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, I, TTK, Ankara 1988.
• Kılıç, Selami, “Mustafa Kemal (Atatürk) ve Erzurum Kongresi”, Atatürk Dergisi, II, sayı 1, Erzurum 1997, s. 77-97.
• Kılıç, Selda, “1876 Meclis-i Mebusanı ve Seçim Hazırlıkları”, OTAM sayı 30 (2011), s. 27-40.
• Milli Egemenlik Belgeleri, TBMM Yayınları, Ankara 2015.
• Miralay Mehmet Arif Bey, Anadolu İhtilali -Milli Mücadele Anıları- (1919-1923), yay. haz. Bülent Demirbaş, Arba, İstanbul 1987.
• Sancaktar, Fatih M., “Mondros Mütarekesi’nin 20. Maddesi ve İtilaf Güçlerinin Çatalca ve İstanbul Boğazı’ndaki Osmanlı Askeri Mühimmatını İmha veya Satma Girişimlerine Osmanlı Devleti’nin Engel Olma Çabası”, İmparatorluklar Çağına Veda, ed. Süleyman Beyoğlu, Bülent Bakar, Okan Yeşilot, Ötüken, İstanbul 2018, s. 255-283.
• _______, “Türkçe İstanbul Gazetesinin Osmanlı Devleti Üzerinde kurulacak Bir Himaye İdaresine Örnek Bulma Çabası”, İlkadım’dan Cumhuriyet’e Milli Mücadele, ed. Osman Köse, İstanbul 2008, s. 181-190.
• Sivas Valisi Reşit Paşa’nın Hatıraları, İstanbul t.y. Tanör, Bülent, Türkiye’de Kongre İktidarları (1918-1920), YKY, İstanbul 1998.
• Toparlı, Recep, Sivas Kongresi Belgeleri, Sivas Vilayet Kitaplığı, Sivas 2015.
• _______, Sivas Kongresi Tutanakları ve Belgeleri, Cumhuriyet Üniversitesi Sivas Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, Sivas 2014.
• _______, Sivas Kongresi Tutanakları, Sivas Vilayet Kitaplığı, Sivas 2015. Ural, Selçuk, “İngiltere’nin Mondros Mütarekesi’nin 20. Maddesi’ne Aykırı Uygulamaları”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, sayı 44, Güz 2009, s. 713-742.
• Yazıcı, Sibel, Osmanlı Meclis-i Mebusanı ve Faaliyetleri (1914-1918), Yayınlanmamış Doktora Tezi, Afyonkarahisar 2018.
• Günaydın, Ahmet Necip, Milli Mücadelede Sivas-108 Gün (2 Eylül-18 Aralık 1919), 3. Baskı, Sivas Vilayet Kitaplığı, Sivas 2019.