Interest of the English Toward the Circassians Within the Context of Causcasian Politics: The Sample of John Longworth

Yıl 2021, Sayı: 74, 163 - 189, 07.06.2021

Ayşegül Kuş

Öz

Given the geostrategically important location of Caucasia, many states aimed to establish their domination in the region. In fact, Russia’s expansion in the region threatened the interests of England in the East in the 19th century and caused great distress. Therefore, England aimed to put a barrier against the progress of Russia by collaborating with the Circassians and sending agents to the region. One such agent was the journalist John Longworth. Referring to the work of Longworth, this study aims to evaluate the reasons behind the interest of the English toward the Circassians and the expectations of the Circassians from England as a follower.

Anahtar Kelimeler

Caucasia, England, Circassians, Traveler, Longworth

İngilizlerin Kafkasya Politikaları Bağlamında Çerkezlere Yönelik İlgileri: John Longworth Örneği

Öz

Kafkasya sahip olduğu jeo-stratejik konum nedeniyle, tarih boyunca pek çok devletin hâkimiyet kurmaya çalıştığı bir yer olmuştur. 19. yüzyılda Rusya’nın, bölgede İngiltere’nin Doğu’daki çıkarlarını tehdit ederek yayılması, rahatsızlığa neden olmuştur. Bu nedenle İngiltere, Ruslara karşı bağımsızlık mücadelesi veren Çerkezlerle iş birliği yaparak Rusya’nın bölgede ilerleyişinin önüne bir set çekmek istemiş ve Kafkasya’ya bazı ajanlar göndermiştir. Bunlardan birisi de gazeteci John Longworth’tür. Bu çalışmanın amacı, Longworth’ün eserinden yola çıkarak, İngilizlerin Çerkez topluluklarına yönelik ilgilerinin nedenlerini ve Çerkezlerin, İngiltere’nin kendilerini himaye etmesi yönündeki beklentilerini ele alarak değerlendirmektir.

Anahtar Kelimeler

Kafkasya, İngiltere, Çerkezler, Seyyah, Longwort

Kaynakça

• Akan, Mertcan, “Batılı Bir Oryantalistin Gözünden Rusya ve Kafkasya”, Karadeniz Araştırmaları, sayı 38 ( 2013), 29-53.
• Aydın, Mustafa, “Çerkes Kıyılarında İngilizler 1829-1837), Tarih Dergisi, sayı 38 (2003), 79-100.
• Bell James S., Residence in Circassia During the Years 1837-1838-1839, I, Bradbury and Edwards, London 1840.
• Berkok, İsmail, Tarihte Kafkasya, İstanbul Matbaası, 1958.
• Beydilli, Kemal, “Küçük Kaynarca Antlaşması”, DİA. XXVI, 524-527.
• Boulger, Charles, England and Russia in Central Asia, II, W. H. Allen & Co., London, 1879.
• Brewda, Joseph -Linda de Hoyos, “The History of Britain’s ‘Great Game’ in Caucasus, Central Asia”, Executive Intelligence Review, 26/36 (1999), 24-27.
• Çetin, Halil, “1863-1873 Döneminde Orta Asya’da Rus-İngliz Rekabeti”, Bilig, XV (2000), 1-14.
• Çiçek, Nazan, “ Hayal Edilmiş Bir Coğrafyada Ezber Bozan Bir Oryantalist”, Toplum ve Bilim, 130 (2014), 110-136.
• Doğan, Orhan ve Aysel Erdoğan, “XIX. Yüzyılda İngiliz Sömürgeciliğinde Hindistan’ın Yeri ve Önemi”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, , 16 (3), 2017, 839-847.
• Efe, Haydar, “Osmanlı’nın Kuzey ve Doğu Politikası ve Rusya’nın ‘Sıcak Denizlere İnme Politikası’ Kapsamında Şekillenen Doğu Sınırları”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, IX, sayı 17 (2018), 297-334.
• Gökçe, Cemal, Kafkasya ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Kafkasya Siyaseti, Şamil Eğitim ve Kültür Vakfı Ya, İstanbul 1979. Henze, Paul, “ Russia and the Cuacasia”, PERCEPTİON, (June-August) 1996, 53-71.
• Henze, Paul, Kafkaslarda Ateş ve Kılıç: 19. Yüzyılda Kuzey Kafkasya Dağ Köylülerinin Direnişi, çev. Akın Kösetorunu, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara 1985.
• İpek, Nedim, “Kafkaslardaki Nüfus Hareketleri”, Türkiyat Mecmuası, XX (1997), 273-313.
• Kasımov, Ali VE Hasan Kasımov, Çerkes Soykırımı, çev. Orhan Uravelli, Takav Matbaası, Ankara 1995.
• Kemaloğlu, Muhammed, "Kafkasya Tarihi, Geçmişi Etnik ve Dini Yapısı, Terekeme (Karapapah) Türkleri", Akademik Bakış Dergisi, sayı 32 (2012), 1-17.
• Khoon, Yahya, “Prince of Circassia”: Sefer Bey Zanuko and the Circassian Struggle for Independence”. Kafkasya Çalışmaları I, Sayı 1 (2015),73-97.
• King, Charles, “Imagining Circassia: David Urquhart and the Making of North Caucasus Nationalism”, The Russian Review, 66 (2007), 2–19.
• Kurat, Akdes Nimet, Rusya Tarihi (Başlangıçtan 1917’ye Kadar), TTK, Ankara 1993.
• Kuş, Ayşegül, “The Projections of the English Politics in the Caucasia /Central Asia and the Black Sea Against the Russsian Expansionism in the 19TH Century in the Works of Edmund Spencer”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 13/26 ( 2019), 415-438.
• Kuş, Ayşegül, Batılı Seyyah ve Araştırmacıların Gözüyle 19. Yüzyılda Kafkasya, Serander, Trabzon 2019.
• Longworth, John A. , A Year among the Circassians (1837-1838), Henry Colburn, London 1840. “Kafkas Halklarının Özgürlük Mücadelesi”, çev. Sedat Özden, Rey Yay., Kayseri, 1996.
• Luxembourg, Norman, İngilizlerin Rusya’yı İşgalinde İngiliz Politikası ve İmam Şamil, çev. Sedat Özden, Kayıhan Yayınları, İstanbul 1998.
• Mahmut Bi, Kafkasya Tarihi, Berkan Yay., Ankara 2011.
• Öztürk, Mustafa, “Batılı Devletlerin Osmanlı Üzerindeki Politikaları ve Bunun Osmanlı Dış Politikası Üzerindeki Etkileri (19. Yüzyıl)”, Türk Dış Politikası, II, ed. Mustafa Bıyıklı, Gökkubbe, İstanbul 2008, s. 348-381.
• Saray, Mehmet, “Türkistan’da Rus-İngiliz Rekabeti”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, sayı 34 (1983-84), 397-417.
• Saydam, Abdullah, “Rusların Kafkasya’yı İşgali”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, V (1990), 240-257.
• Şaşmaz, Musa, “Longworth’s Mission to Circassia in 1855”. OTAM, sayı 10 (1999), 219-241.
• Tellioğlu, İbrahim, “İngilizlerin Kafkasya İle İlgili İlk Gözlemleri”, Turkish Studies, 10/9 (2015), 445-456.
• Turan, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1971.
• Uçarol, Rıfat, "Küçük Kaynarca Antlaşması'ndan 1839'a kadar Osmanlı İmparatorluğu", Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, XI, Çağ Yay., İstanbul 1989, s.180-428.
• Webster, Charles, “Urquhart, Ponsonby and Palmerston”, The English Historical Review, LXII/244 (1947), 327–351.
• Yağcı, Zübeyde Güneş, “Kuzey Kafkasya’nın Uluslararası Lideri: Sefer Zaniko”, Bilig, Sayı: 76,(2016), s. 59-85.
• Yakubovsky, A.Yu., Altın Ordu ve Çöküşü, çev. Hasan Eren, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 2000.
• Yeşilot, Okan, “Türkmençay Antlaşması ve Sonuçları”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı 36 (2008), 187-199.
• Yüksel, Sinan, Rusların Karadeniz Devleti Olma Süreci ve Bu Süreçte Rus-Osmanlı İlişkileri, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara. 2011.